یک‌چهارم حیوانات ساکن آب شیرین در آستانه انقراض‌اند

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، پژوهشی تازه نشان می‌دهد نزدیک به 25 درصد از گونه‌های جانوری که در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دیگر منابع آب شیرین زندگی می‌کنند، با خطر انقراض مواجه‌اند.

پاتریشیا چاروت، زیست‌شناس دانشگاه فدرال سئارا در برزیل و از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: رودخانه‌های عظیمی مثل آمازون ممکن است نیرومند و قدرتمند به نظر برسند، اما در واقع زیست‌بوم‌های آب شیرین بسیار آسیب‌پذیر و شکننده‌اند.

زیستگاه‌های آب شیرین شامل رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، برکه‌ها، نهرها، باتلاق‌ها و تالاب‌ها کمتر از یک درصد از سطح کره زمین را در بر می‌گیرند، اما به گفته کاترین سیر، جانورشناس اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در انگلستان، این اکوسیستم‌ها میزبان حدود 10 درصد از گونه‌های جانوری جهان هستند.

در این پژوهش، دانشمندان حدود 23,500 گونه از سنجاقک‌ها، ماهی‌ها، خرچنگ‌ها و سایر جانورانی که وابسته به زیست‌بوم‌های آب شیرین هستند را بررسی کردند. نتایج نشان داد که 24 درصد از این گونه‌ها در معرض خطر انقراض قرار دارند به این معنا که در دسته‌های «آسیب‌پذیر»، «در معرض خطر» یا «به‌شدت در معرض خطر» طبقه‌بندی شده‌اند.

تهدیدهای هم‌زمانی چون آلودگی آب، ساخت سد، برداشت بی‌رویه آب، کشاورزی صنعتی، گونه‌های مهاجم، تغییرات اقلیمی و دیگر اختلالات زیست‌محیطی از جمله عواملی هستند که بقای این گونه‌ها را با تهدید مواجه کرده‌اند.

محققان توضیح می‌دهند: اغلب گونه‌ها فقط با یک تهدید مواجه نیستند؛ بلکه چندین عامل مختلف به‌طور هم‌زمان بقای آن‌ها را به خطر می‌اندازند.

این آمار برای نخستین‌بار در مجله علمی معتبر Nature منتشر شده است و نخستین بررسی جامع درباره وضعیت جهانی گونه‌های آب شیرین به شمار می‌رود. پیش از این، مطالعات مشابه بیشتر بر گونه‌های خشکی‌زی مانند پستانداران، پرندگان و خزندگان متمرکز بودند.

استوارت پیم، بوم‌شناس دانشگاه دوک که در این پژوهش مشارکت نداشته، این مقاله را «تحقیقی بسیار مهم و مدت‌ها مورد انتظار» خوانده و می‌گوید: تقریباً تمام رودخانه‌های بزرگ در آمریکای شمالی و اروپا به‌شدت دگرگون شده‌اند و همین مسئله، گونه‌های آب شیرین را با تهدیدی جدی روبرو کرده است.

او هشدار می‌دهد: رودخانه‌ها و تالاب‌ها همه چیزهایی را که در اطرافشان رخ می‌دهد جذب می‌کنند. اگر حادثه‌ای جدی مانند نشت اسید یا نفت رخ دهد، می‌تواند بقای یک گونه کامل را به خطر بیندازد، چون این جانوران جای دیگری برای رفتن ندارند.

در آمریکای جنوبی نیز، رودخانه عظیم آمازون و زیست‌بوم پیرامونی آن، با تهدیدهایی چون جنگل‌زدایی، آتش‌سوزی‌های گسترده و استخراج غیرقانونی طلا مواجه است. چاروت توضیح می‌دهد که آتش‌سوزی‌های عمدی برای پاک‌سازی جنگل باعث ورود خاکستر به رودخانه‌ها می‌شود و معدن‌چیان غیرمجاز طلا، جیوه سمی را مستقیماً وارد آب‌ها می‌کنند.