149 هزار سال تاریخ در خاک کوهدشت / اسرار آتشکده ساسانی + عکس

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کوهدشت، راه رسیدن به روستای رشیدآباد از میان جاده‌ای آسفالت و کمی خاکی می‌گذرد و تپه‌هایی مشرف به کوهستانی آمیخته با درختان انار.

صبح که هنوز تیغ آفتاب به میان‌داری آسمان نرسیده‌است به‌سمت محوطه‌ای که حالا دورتادورش را قرق کرده‌اند حرکت کرده‌ایم تا اسراری از انسان‌های دوران باستان از خاک کوهدشت پدیدار شود.

بناهای برآمده از خاک‌ها در همان ابتدا حساب کار را با تاریخ یکسره کرده‌است و با کشف تالارها و ستون‌ها روح دوران باستان را در کالبد خود می‌دمد تا رسالت انسان‌های نخستین این‌بار در روستای رشیدآباد سنگینی کند.

رشیدآباد در سکوت و حیرت است و هیچ‌کسی جز تیم کاوش در اطراف محوطه کشف‌شده نیست. در این تکه از تاریخ بقایا و شواهدی از دوره ساسانی کشف شده‌است و حالا بناها و سفال‌ها وجهی باستانی به 10 کیلومتری کوهدشت داده‌است.

رازهای دوره ساسانی در رشیدآباد تا قرن‌ها پیش پرده‌در نشده بود تا اینکه سروصدای یک حفاری غیرمجاز در چند هفته گذشته پای میراث‌فرهنگی را به یک محوطه باز کرد و بعد دورتادور این منطقه نجات‌بخشی شد.

نمایان رازهای پنهان تاریخ

چهارطاقی دوره ساسانی از آن زمان به کاوش‌های باستان‌شناسان راه یافت و زندگی رازآلود این دوره در طاق‌ها و حتی رد خاکسترهایی پس از هزاران سال و هزاران خروار خاک نمایان شد.

باستان‌شناسان در روستای رشیدآباد و در کمرکش کوه‌ها یک هزارتو از تاریخ کشف‌نشده را به‌تماشای همه عالم برده‌اند تا خیال رازآفرینشان ستبر سال‌های سربه‌مُهری را رام کند.

بهنام قنبری، سرپرست تیم کاوش در روستای رشیدآباد، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت که شواهدی از آتشکده دوره ساسانی روستای تنگ وِراز کوهدشت برای نخستین‌بار در نتیجه کاوش و حفاری غیرمجاز برخی از اهالی این روستا به‌دست آمد.

او بیان کرد که اداره میراث‌فرهنگی کوهدشت پس از اطلاع از حفاری غیرمجاز در رشیدآباد در اقدامی سریع از ادامه کاوش حفاران غیرمجاز جلوگیری کرد و یافته‌های به‌دست‌آمده ثبت و ضبط شد.

سرپرست تیم کاوش در روستای رشیدآباد یادآور شد که فرایند کاوش اضطراری و نجات‌بخشی این محوطه در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی لرستان قرار گرفت و مراحل کاوش در روستای رشیدآباد آغاز شد.

کشف اشیای دوره ساسانی

قنبری اعلام کرد که روند کاوش در روستای رشیدآباد با حضور تیمی از باستان‌شناسان به‌سرپرستی دکتر سجاد علی‌بیگی با کسب مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور در حال انجام است.

او تأکید کرد که بقایای ساختمانی و پلان معماری یک آتشکده متعلق به دوران ساسانی در نتیجه کاوش در این محوطه تاکنون نمایان شده‌است و مصالح به‌کار‌رفته در ساخت این بنا از جنس قلوه‌سنگ و ملاط گچ و آهک است.

سرپرست تیم کاوش در روستای رشیدآباد توضیح داد که پلان بنای کشف‌شده در رشیدآباد مربعی است و حدود 15متر طول هر ضلع است و این پلان تا حد زیادی مشابه دیگر آتشکده‌های این دوره است.

قنبری شرح داد که بنای کشف‌شده در رشیدآباد شامل چهار جرز یا پایه است که گنبد به‌روی این پایه‌ها قرار دارد و در اطراف این پایه‌ها نیز یک راهرو و یا تالار طواف است.

او با اعلام اینکه قطعات سفال، شیشه و فلز در بافت لایه‌های کاوش‌شده به‌روی کف بنا در روستای رشیدآباد به‌دست آمده‌است، شرح داد که سفال بیشترین یافته فرهنگی در محوطه‌های باستانی است.

سایت موزه ایجاد شود

سرپرست تیم کاوش در روستای رشیدآباد متذکر شد که در روند کاوش به‌دلیل تمایز سفال دوره‌های مختلف می‌توان از سفال‌ها برای تاریخ‌گذاری نسبی محوطه‌های باستانی استفاده کرد.

قنبری تأکید کرد که تاریخ‌گذاری نسبی باستان‌شناسان با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش کربن 14 می‌تواند تاریخ مطلق یک مکان باستانی را برآورد کند.

او یادآور شد که تیم کاوش مستقر در روستای تنگ وِراز متشکل از چند باستان‌شناس مجرب و باسابقه است که سابقه کاوش در محوطه‌های باستانی مختلفی را در کارنامه خود دارند.

سرپرست تیم کاوش در روستای رشیدآباد اعلام کرد که کاوش‌های باستان‌شناسی معمولاً همراه با فعالیت‌های میان‌رشته‌ای است و هرکدام از اعضا به‌شکل تخصصی بخشی از یافته‌ها و امور کاوش را پیش می‌برند.

قنبری امیدوار است که نتایج تیم کاوش در رشیدآباد آغازگر فعالیت‌های باستان‌شناسی مداوم در این روستای تاریخی باشد تا محوطه کشف‌شده با ایجاد سایت موزه و زیرساخت مناسب به محلی برای بازدید علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ غنی تبدیل شود.

پیوند سترگ با میراث

کوهدشت اسطوره و تاریخ را هزاران سال است که در مفرغ، رنگین‌نگاره‌ها و بلوط‌ها میان کوه‌های سَرسُورن، مَپل، خَلیف و بِمارکه روایت می‌کند و مجسمه گیل گمش، آیینه‌های برنزی و مجسمه الهه اَشی‌اش موزه لوور پاریس را قدمت‌دار کرده‌است.

کوهدشت، این کهن‌ترین زیستگاه‌های بشر، با کشف چهارطاقی دوره ساسانی حالا بار دیگر پیوند سترگ خود را با لایه‌لایه میراث نخستین پدیدار کرده‌است و ملالی است اگر در پیش پایش دشنه‌ای از محرومیت و هفت‌خوان مصائب بکارند.

نادر نوریان، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کوهدشت، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره قدمت این دیار گفت که باستان‌شناسانی از آلمان، آمریکا و دانمارک و به‌ویژه فرانکول، استاد دانشگاه شیکاگو، در سال‌های گذشته به منطقه هومیان سفر کردند و یک چاقوی سنگی از این منطقه کشف شد.

او اضافه کرد که قدمت چاقوی کشف‌شده در هومیان در آزمایش‌های علمی 149هزار سال معرفی شد و این چاقو هم‌اکنون در موزه‌های آمریکا نگهداری می‌شود.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کوهدشت ادامه داد که کاوش در روستای رشیدآباد پس از اطلاع از یک حفاری غیرمجاز و با اخذ حکم قضایی از دادستان انجام شده‌است.

جلوه‌های پیدا و پنهان تاریخ

نوریان بیان کرد که کاوش اضطراری روستای رشیدآباد با رایزنی میراث‌فرهنگی لرستان انجام شد و هیئتی در این روستا برای بررسی جزئیات این اثر تاریخی در حال کاوش هستند.

او تأکید کرد که بخشی از چهارطاقی کشف‌شده در دوره ساسانی بر اثر حفاری غیرمجاز از بین رفته‌است و چهار نفر از حفاران غیرمجاز شناسایی و دستگیر شده‌اند و یک نفر نیز متواری است.

تموز تاریخ در پناهگاه کوهدشت با جلوه‌های پیدا و پنهان می‌لولد و جامه‌دران خاکی است که به‌دور از گزمکان و راهزنان ریشه دوانده‌است و از پرده‌های نهانی حالا وا رهیده‌است.

گزارش از فاطمه نیازی