آخرین آرزوی ممکن جوانان

فرشاد اعظمی:  «موبایل برند، شاید ارزان‌ترین آرزوی ممکن برای برخی از جوانان است». این را یکی از فروشندگان تلفن‌همراه در پاسخ به این سوال می‌گوید که چطور با این وضعیت اقتصادی و معیشتی، طیف زیادی از شهروندان در سنین مختلف به دنبال خرید گوشی‌های گران‌قیمت به ویژه برند معروف اپل هستند. حرفش پر بیراه نیست. چراکه وقتی قیمت ماشین آپشنال ایرانی به مرز یک میلیارد و 500 میلیون تومان رسیده، وقتی هزینه مسافرت‌های خارجی از مرز چند صد میلیون تومان عبور کرده و وقتی قیمت خرید خانه به قیمت یک عمر تلاش آن‌هم با فرض شرایط پایدار اقتصادی بدل شده، موبایل شاید تنها گزینه ممکن است که یک شهروند می‌تواند به خرید آن امیدوار باشد و عکس‌های قدی یا آینه‌ای از خود ثبت و در فضای مجازی به اشتراک بگذارد. هرچند به گفته فروشندگان موبایل، «طی چند ماه گذشته به صورت محسوسی خرید موبایل‌های دست‌دوم شدت گرفته است»، اما همین مساله نیز نشان می‌دهد که شهروندان در این شرایط اقتصادی، می‌خواهند دست کم در داشتن یک موبایل پیشرفته و برند مانند گوشی‌های آی‌فون به هر طریق و روش ممکنی، فائق آیند.

تاثیر گرانی و رجیستری در بازار موبایل

بازار تلفن‌های همراه نیز در سایه نوسانات بازار و تورم طی یک سال گذشته و البته قانون بدیع و جدید رجیستری، دچار تغییر و تحولات جدی شده است؛ آنچنان که طی آخرین آمار منتشر شده از کافه‌بازار بالغ بر 80 درصد از فروش تلفن‌های همراه از برند‌های سامسونگ و شیائومی بوده و این در حالی است که طبق آمار جهانی محبوبیت این برندها مجموعا از مرز 35 درصد عدول نمی‌کند. طبق همین آمار تلفن‌های همراه برند سامسونگ توانسته‌اند بالغ بر 50 درصد از بازار کشور را تصاحب کنند که در مقایسه با آمار 23درصدی جهانی، یک تفاوت محسوس را به نمایش می‌گذارد. در این میان تلفن‌های همراه اپل - آی‌فون - سهم کمتری را در مقایسه با گذشته به خود اختصاص داده‌اند. آی‌فون که بالغ بر 28 درصد از سهم بازار جهانی را از آن خود کرده است، حالا در ایران سهمی کمتر از 10 درصد از بازار را در اختیار دارد؛ سهمی که مدیون مشتریان وفادار اپل و طرفداران آن است.

ارزان‌ترین آرزو

حامد یکی از فروشندگان تخصصی محصولات اپل درباره علاقه شهروندان به خرید گوشی‌های آی‌فون به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «این روزها اگرچه خرید موبایل کمتر شده است، ولی بسیاری از شهروندان هنوز به محصولات اپل علاقه دارند. این علاقه تا حدودی به ویژگی‌های کیفی این محصول مربوط می‌شود. اینکه سیستم‌عامل آن هک نمی‌شود و پشتیبانی خوبی دارد و ماندگاری سیستم‌عاملی و نرم‌افزاری و البته سخت‌افزاری آن بیشتر است». او ادامه می‌دهد: «ویژگی‌های فنی گوشی‌های آی‌فون از یک سو و نیز علاقه مردم به این برند باعث شده تا محصولات اپل در کشور به راحتی خرید و فروش شود و برخی به آن به چشم یک سرمایه‌گذاری هم نگاه می‌کنند؛ آنچنان که شما بعد از چند سال می‌توانید به سبب تورم موبایل خودتان را با قیمت مقبولی بفروشید، ولی چنین مساله‌ای در سایر برندها صدق نمی‌کند و شما دچار خسارت محسوسی در زمان فروش خواهید شد».

این فروشنده محصولات اپل همچنین با اشاره به نوسانات بازار و رشد قیمت موبایل آی‌فون می‌گوید که «این گرانی باعث شده برخی از شهروندان که توان مالی کمتری دارند به گوشی‌های دست دوم روی آورند. فکر می‌کنم که در شرایط فعلی، آی‌فون ارزان‌ترین آرزوی دست یافتنی برای مردم است و به قول معروف برخی دوست دارند با سیلی صورتشان را سرخ کنند. امروز شما اگر بخواهید یک ماشین آپشن‌دار ایرانی بخرید باید بالای یک میلیارد تومان هزینه کنید و در این میان کسی که چنین پولی ندارد، نهایتا به خرید موبایل رضایت می‌دهد». او البته قانون رجیستری برای گوشی‌های آی‌فون را یکی از معضلات بازار طی چند سال اخیر برشمرد و گفت: «این مساله نیز تاحدودی بر بازار تاثیر گذاشت، ولی با این وجود برخی خریداران که توان خرید رجیستری را ندارند، یک گوشی دوم دارند تا از طریق آن تماس گرفته و از گوشی اول صرفا با اتصال به اینترنت کار می‌کنند. البته این قانون رجیستری یک ضعف جدی هم دارد که وقتی کسی امتیاز آن را خریداری نمی‌کند، ردیابی گوشی در صورت سرقت غیرممکن می‌شود».

خرید قسطی گوشی‌های دست دوم

محمد، یکی دیگر از فروشندگان تلفن همراه که برندهای مختلفی را عرضه می‌کند، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «برخی از جوان‌ها که بیشتر به مدل‌های جدید اهمیت می‌دهند، اکثرا طرفدار برند اپل هستند و در این میان افرادی هم هستند که به سبب قانون رجیستری و نیز ممنوعیت برنامه‌های ایرانی در گوشی‌های آی‌فون ترجیح می‌دهند که گوشی‌های اندرویدی ولی به‌روز و گران خریداری کنند».

او ادامه می‌دهد: «طی چند ماه گذشته، خرید و فروش گوشی‌های دست دوم بیشتر شده است و بخشی از این خرید و فروش‌ها نیز مربوط به دانش‌آموزان و معلمان است که بعضا برنامه‌های درسی را از طریق مجازی دنبال می‌کنند. بخش دیگری از مشتریان که گوشی‌های دست دوم می‌خرند، آنهایی هستند که می‌خواهند یک گوشی برند مثل اپل داشته باشند، ولی چون پولشان به مدل جدید یا جنس نو نمی‌رسد، از مدل‌های پایین‌تر یا دست دوم استفاده می‌کنند». این فروشنده موبایل می‌گوید: «مساله رجیستر باعث شد تا حدودی شهروندان به سمت گوشی‌های اندرویدی روی بیاورند، ولی همچنان بسیاری از شهروندان دوست دارند که موبایل برند، هرچند دست دوم یا قسطی خریداری کنند».

با این حال این تنها دلیل نیست و زوایای پنهان دیگری نیز در این میان مطرح است. اگر سری به دورهمی‌ها، کافه‌ها یا مهمانی‌های خانوادگی بزنید، متوجه می‌شوید که آی‌فون تنها یک وسیله ارتباطی نیست؛ به یک برچسب اجتماعی تبدیل شده است. وقتی کسی گوشی‌اش را روی میز می‌گذارد، لوگوی سیب سریع‌تر از هر معرفی‌نامه‌ای وارد گفت‌وگو می‌شود. بعضی‌ها این رفتار را نمایش می‌دانند، برخی نیاز به تایید اجتماعی و عده‌ای هم آن را نوعی فرار از فشارهای اقتصادی تفسیر می‌کنند. در گفت‌وگو با چند فروشنده موبایل در تهران، یک نکته مشترک دیده می‌شود: مشتریانی وجود دارند که حتی اگر بودجه‌شان محدود باشد، ترجیح می‌دهند آی‌فون بخرند، چون می‌گویند نمی‌خواهند در جمع کمتر دیده شوند. برای بخشی از جامعه، گوشی به ساده‌ترین و شاید تنها ابزار قابل نمایش موفقیت تبدیل شده است. در چنین فضایی، آی‌فون نقش یک نماد کوچک اما قابل حمل از اوضاع خوب را بازی می‌کند. وجود لوگوی آی‌فون در عکسی که در آینه یک کافه شیک در بالای شهر گرفته می‌شود؛ پیامی به مخاطب می‌دهد: من هنوز هستم و می‌توانم... این نمایش گاهی آگاهانه است و گاهی ناخواسته؛ اما تاثیری که برجا می‌گذارد واقعی است. کاربران دیگر با دیدن آی‌فون، در ذهن خود مقایسه می‌کنند و این مقایسه‌ها تقاضا را بالا می‌برد. جامعه‌شناسان می‌گویند ترس از عقب ماندن نقش مهمی در رفتار خرید دارد. وقتی در یک گروه دوستانه یا محیط کاری اکثر افراد آی‌فون دارند، فرد احساس می‌کند اگر اندروید داشته باشد، از مدار ارتباطی بیرون می‌افتد.