آخرین جزئیات درباره بازگرداندن الواح هخامنشی به کشور
ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره استرداد الواح هخامنشی به کشور توضیح داد.
یک ماه تا پایان سال 1402 مانده است و هنوز از بازگشت باقی‌مانده الواح هخامنشی به ایران خبر تازه‌ای نیست. عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تازه‌ترین اظهارنظر درباره استرداد این الواح به ایران گفت که «هیچ مانع فنی برای بازگرداندن آن‌ها وجود ندارد و تلاش می‌شود تا پایان سال این کار انجام شود.» هرچند او تایید کرد آمریکا در استرداد الواح هخامنشی به ایران همیشه مانع ایجاد کرده است.
به گزارش ایسنا، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره بازگشت باقی‌مانده الواح هخامنشی به ایران با توجه به این‌که پیش‌تر از اعزام هیأتی از ایران به آمریکا در پاییز 1402 و استرداد الواح تا پایان امسال سخن گفته بود، اظهار کرد: آمریکایی‌ها همیشه برای این‌گونه اقدامات مانع ایجاد می‌کنند، همیشه. از همان ابتدا که الواح هخامنشی (برای رمزگشایی) به آمریکا فرستاده شد تا امروز، آمریکایی‌ها (برای استرداد) مانع ایجاد کرده‌اند، ولی با پیگیری‌های دیپلماتیک و اقدامات انجام‌شده، این الواح در چند مرحله عودت داده شد، که آخرین محموله اخیرا وارد ایران شد و پرتعدادترین محموله الواح هخامنشی استردادشده به شمار می‌آید.
ضرغامی گفت: البته به دلیل مشکلات تحریم در سال‌های اخیر، امکان حمل این محموله وجود نداشت و آقای رییس‌جمهور شجاعت به خرج دادند و با هواپیمای خودشان، که شاید باید برخی مسائل را رعایت می‌کردند، الواح را به ایران برگرداندند. قدامات بعدی برای بازگشت باقی‌مانده الواح هخامنشی درحال انجام است و ان‌شاءالله همه الواح را به ایران برمی‌گردانیم.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره ممانعت‌هایی که برای اعزام هیأت کارشناسی ایران به آمریکا شده است، درحالی‌که قبلا گفته بود آن‌ها در آبان‌ماه 1402 به آمریکا سفر خواهند کرد، گفت: این ممانعت‌ها همیشه بوده است، ولی تلاش ما، با توجه نشست‌های کارشناسی این است که تا آخر سال هیچ مانع فنی برای عودت آن‌ها وجود نداشته باشد. تلاش‌هایمان را ادامه می‌دهیم.
ضرغامی در پاسخ به این پرسش که با توجه به مدت زمان باقی‌مانده تا پایان سال 1402، آیا ممکن است الواح هخامنشی امسال به ایران بازگردانده شود، اظهار کرد: تلاشمان این است که این کار حتما انجام شود و باید انجام شود.
الواح هخامنشی در سال 1313 خورشیدی در تخت جمشید کشف شد. تعداد این الواح بیش از 30 هزار قطعه اعلام شده بود، که در اندازه‌های مختلف و شکسته بود. این الواح در 50 صندوق چوبی که شامل حدود 2000 جعبه مقوایی و چند پیت نفتی، که در تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) به پارافینِ مذاب آغشته شده بودند، از طریق بوشهر به آمریکا فرستاده شدند. انتقال با موافقت دولت وقت ایران انجام شد و در قرارداد و موافقت‌نامه طرفین نیز آمده بود که «ایران لوح‌هایی گلی را برای رمزگشایی و خواندن، به امانت به دانشگاه شیکاگو که مشغول کاوش تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) بود، می‌سپارد.»
رمزگشایی الواح طبق مستندات از سال 1937 آغاز می‌شود، اما با شروع جنگ جهانی دوم، کار تا سال 1945 میلادی متوقف می‌ماند و رمزگشایی و بازگشت کامل این الواح با تأخیر مواجه می‌شود. چند کارشناس روی لوح‌های گلی تخت جمشید کار می‌کردند؛ یک استاد بزرگ سومرشناسی به نام آرنولد پوبل (Poebel) و دو شاگرد او که یکی «جورج کامرون» و دیگری «ریچارد هلک» بودند، ابتدا لوح‌ها را که به خط میخی بودند، رمزگشایی کردند تا زبان آن‌ها مشخص شود. وقتی دریافتند که گل‌نبشته‌ها عیلامی هستند، روی آن‌ها کار کردند، اما، چون در آن زمان، آگاهی‌ها از دوره عیلامی هخامنشی فقط سنگ‌نوشته‌های پادشاهان هخامنشی بود، کار به کندی پیش می‌رفت.
مطالعه گل‌نوشته‌ها در دانشگاه شیکاگو با شروع جنگ جهانی متوقف و پس از پایان جنگ در سال 1945 میلادی دوباره آغاز شد. در آن دوره، کامرون و هلک مطالعه گل‌نوشته‌ها را آغاز کردند که گل‌نبشته‌های خزانه تخت جمشید نیز به دانشگاه رسیدند. کامرون پس از این‌که 150 گل‌نوشته را خواند، توجه خود را به خواندن گل‌نوشته‌های خزانه تخت جمشید معطوف کرد و سرانجام کتاب آن در سال 1948 میلادی چاپ شد. در این مسیر، عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی که از آخرین مترجمان بازمانده خط میخی عیلامی در ایران است، نیز در مطالعه و خوانش این گل‌نبشته‌ها نقش داشت.
طبق اعلام مؤسسه شرق‌شناسی، مقرر شده بود آن مؤسسه دو بار در سال از خزانه‌داری آمریکا، صدور مجوز انتقال الواح به ایران را تقاضا کند تا بتواند سالانه 5000 لوح را مسترد کند، رویه‌ای که در مقاطعی به درستی طی نشده و روند بازگشت این الواح را طولانی کرده است.
تا کنون پنج محموله از این گل‌نبشته‌ها در سال‌های 1327 (179 قطعه)، 1330 (37هزار قطعه)، 1383 (300 قطعه)، 1398 (1783 قطعه) و 1402 (3506 قطعه) به ایران بازگردانده شده است. گفته شده است هنوز بیش از 10 هزار قطعه گل‌نبشته در موسسه شرق‌شناسی شیکاگو وجود دارد.
قرار بود آخرین محموله پس از مطالعه و بررسی، در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شود، که هنوز زمان دقیق رونمایی از این الواح مشخص نشده است.
عبدالمجید ارفعی پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی عیلامی و اکدی که در رمزگشایی بخشی از این الواح نقش داشته است، به تازگی در کارگاه گل‌نبشته‌های باروی تخت جمشید که به دنبال بازگشت 3506 قطعه لوح هخامنشی در اواخر تابستان 1402 به ایران، مشترک با موسسه شرق‌شناسی شیکاگو، موزه ملی و پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد، با طرح این پرسش که چرا با وجود مجوز خزانه‌داری آمریکا برای بازگشت تمام الواح هخامنشی به ایران، هنوز بخشی از آن‌ها در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو مانده است، گفته بود: این موسسه برخلاف توافق و تعهدی که داشت، مستندات و مطالعات الواح هخامنشی را کامل در اختیار ایران قرار نداده است.
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی نیز چندی پیش از پیگیری حقوقی 20 پرونده استراد آثار تاریخی ایران خبر داده و گفته بود: بازگرداندن باقی‌مانده الواح هخامنشی یکی از این پرونده‌ها به شمار می‌آید.
از میان اخبار