آخرین وضعیت ذخیره سوخت نیروگاه‌ها / سناریوی بحران زمستان 1403 امسال هم تکرار می‌شود؟
زمستان 1403 با بحران کم‌سابقه سوخت نیروگاه‌ها همراه بود اما دولت تولید و تحویل روزانه گازوئیل و نفت‌کوره را افزایش و ذخیره سوخت نیروگاه‌ها را 60 درصد رشد داد.
بر پایه آخرین آمار رسمی منتشر شده از سوی وزارت نیرو و شرکت برق حرارتی، ایران در مجموع بیش از 140 نیروگاه فعال دارد که شامل انواع سیکل ترکیبی، گازی، بخاری، برق‌آبی، اتمی، تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی) و دیزلی است.
بخش عمده این نیروگاه‌ها با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند؛ یعنی گاز طبیعی به‌عنوان سوخت اصلی و در مواقع کمبود یا پیک مصرف زمستان، سوخت مایع مانند گازوئیل و مازوت جایگزین آن می‌شود. همین وابستگی موجب شده است که دولت‌ها همواره در نیمه نخست سال به فکر تامین سوخت زمستانه نیروگاه‌ها باشند تا از کسری و خاموشی جلوگیری کنند.
حدود 110 تا 115 نیروگاه بزرگ (از حدود 140 نیروگاه) وابسته به گاز طبیعی هستند و تقریباً همه این واحدها امکان استفاده از سوخت مایع را نیز دارند. تنها نیروگاه‌های برق‌آبی، اتمی، خورشیدی و بادی فاقد مصرف سوخت فسیلی‌اند.
سال گذشته، چالشی جدی در حوزه تامین سوخت نیروگاهی برای کشور ایجاد شد؛ سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها به میزان کافی برای زمستان ذخیره نشده بود و دولت با چالش جدی ناترازی انرژی مواجه شد، تعطیلی صنایع به علت کمبود برق و تغییر سوخت نیروگاه ها حتی به مازوت بخشی از تبعات تکمیل نبودن ظرفیت سوخت نیروگاهی برای فصل سرد سال بود.
شاید یکی از علت بی توجهی نسبت به اهمیت سوخت ذخیره نیروگاه ها، اتفاقات و تحولات سیاسی طی سال گذشته بود که با شهادت رئیس جمهور دولت سیزدهم، کشور با جریان انتخابات رئیس جمهور جدید و تغییر دولت مواجه شد و این جابجایی ها، مسئولان وقت را از موضوع مهمی مانند تامین سوخت نیروگاه ها برای زمستان غافل کرد.
افزایش 60 درصدی ذخیره سوخت مایع
محسن پاک نژاد وزیر نفت دولت چهاردهم این روزها از اهتمام برای جبران چنین کسری سخن گفته و خبر از افزایش 60 درصدی ذخیره سوخت مایع داده است؛ وی در همین رابطه توضیح داد که طی سال گذشته با همراهی هموطنان توانستیم بخشی از کمبود سوخت در زمستان را جبران کنیم، سوختی که بخش عمده آن در بخش تجاری و صنایع و مصرف می‌شود.
پاک نژاد اعلام کرد: هر ساله ما باید سوخت مایع نیروگاهی را تامین کنیم تا در زمستان به کمبود و ناتزاری گسترده برق مواجه نشویم، از همین رو امسال تدابیر بسیاری خوبی در این زمینه پیش بینی شد تا آنجا که فقط تا 25 مرداد 1404، ذخایر سوخت مایع نیروگاهی کشور نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
سعید توکلی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز در این ارتباط به رسانه ها اعلام کرد: امسال با برنامه‌ریزی دقیق وزارت نفت، ذخایر نیروگاهی بیش از 60 درصد نسبت به زمان مشابه پارسال افزایش یافته است.
وی ضریب نفوذ گاز در کشور را بیش از 95 درصد و سهم آن در سبد انرژی 73 درصد اعلام کرد و گفت: 80 درصد نیروگاه‌ها به گاز وابسته‌اند.
کسری و کمبود انرژی گریبان گیر زمستان 1403
سال گذشته صنایع یک خط در میان فعالیت می کردند؛ به تعطیلات زمستانی می رفتند، برق مناطق مسکونی قطع می شد و حتی رئیس جمهوری هم که به سلامت مردمی پیش از هر موضوعی اهمیت می داد، مجبور شد پشت تریبون های رسمی اعلام کند که برای تامین سوخت نیروگاه ها به منظور تامین برق مورد نیاز صنایع، اگر مجبور باشیم، مازوت سوزی هم می کنیم، این روزها باید بین تامین برق خط تولید و جلوگیری از آلایندگی یکی را انتخاب کرد.
عده ای هم با استناد به این موضوع، در صدد بر آمدند تا حد ممکن علیه دولت جدید اقدام کنند و سعی بر ناکارآمد جلوه دادن کابینه پزشکیان داشته باشند.
در همان روزها شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی گزارشی را با صراحت تمام منتشر و طی آن اعلام کرد: آمارهای ثبت‌شده در سامانه برق حرارتی وزارت نیرو و نیز داده‌های مربوط به ذخیره‌سازی و تحویل فرآورده‌های نفتی شرکت ملی پخش نشان می‌دهد که تا 31 مرداد 1403، میزان ذخایر نفت‌گاز و نفت‌کوره نیروگاه‌ها و شرکت ملی پخش در مجموع 2.6 میلیارد لیتر کمتر از سطح موجود در 31 مرداد 1402 بوده است.
با وجود این افت ذخایر و برنامه‌ریزی برای واردات نفت‌گاز، اطلاعات منتشرشده در سامانه بورس انرژی حکایت از آن دارد که در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم، پالایشگاه آبادان بیش از 1.3 میلیارد لیتر گازوئیل را در رینگ صادراتی عرضه کرده بود که 471 میلیون لیتر آن (حدود یک سوم) به فروش رفت. این اقدام موجب کاهش بیشتر ذخایر سوخت کشور شد و در شرایطی انجام گرفت که واردات نفت‌گاز با بهایی بالاتر صورت می‌گرفت؛ موضوعی که علاوه بر تشدید افت ذخایر، هزینه‌ای چند میلیون دلاری بر اقتصاد تحمیل کرد.
در پنج ماهه نخست سال 1403، برخلاف روال سال‌های پیش، بخش زیادی از تعمیرات پالایشگاه‌های نفتی و گازی انجام نشد و به ماه‌های شهریور، مهر و آبان همان سال موکول گردید. این جابه‌جایی برنامه، تولید گاز و رساندن آن به نیروگاه‌ها را در سه ماه ابتدای شروع به کار دولت چهاردهم با مشکل مواجه ساخت. با این حال، دولت جدید با کاهش مدت تعمیرات و افزایش حداکثری برداشت از میدان‌ها، توانست در همین سه ماه، میانگین تولید گاز و تحویل گاز سبک به شبکه سراسری را نسبت به بازه مشابه سال 1402، 2 درصد افزایش دهد.
از آنجا که در پایان دولت پیشین ذخایر نفت‌گاز و نفت‌کوره در سطح پایینی قرار داشت، وزارت نفت برای جبران این کمبود، برنامه افزایش تولید فرآورده‌ها را در دستور کار قرار داد. بر اساس این برنامه، حجم تولید روزانه نفت‌گاز و نفت‌کوره به ترتیب 5 میلیون لیتر و 6 میلیون لیتر رشد یافت.
برای رساندن سوخت مایع به نیروگاه‌ها نیز اقداماتی از جمله پرداخت کارمزد تشویقی به ناوگان ریلی و جاده‌ای، راه‌اندازی خطوط لوله فرآورده به چهار نیروگاه و بهره‌برداری زودتر از زمان‌بندی فاز نخست خط لوله جدید بندرعباس - رفسنجان اجرا شد. نتیجه این اقدامات آن بود که متوسط تحویل روزانه نفت‌گاز و نفت‌کوره به نیروگاه‌ها در دوره 80 روزه شهریور تا آبان 1403 نسبت به مدت مشابه سال 1402، به ترتیب 34 درصد و 78 درصد افزایش پیدا کرد.
آمار سامانه برق حرارتی نشان می‌دهد که در 20 روز ابتدایی آبان همان سال، تحویل روزانه نفت‌گاز به نیروگاه‌ها به 42 میلیون لیتر رسید؛ رقمی که نسبت به سال 1402، 122 درصد و نسبت به سال 1401، 90 درصد بیشتر بوده است. به این ترتیب، عملکرد دولت چهاردهم نه‌تنها افزایش تولید سوخت مایع را رقم زد، بلکه روند تحویل نفت‌گاز و نفت‌کوره به نیروگاه‌ها برای تقویت ذخایر نیروگاهی نیز جهشی محسوس را تجربه کرد.
چوب ناکارآمدی در زندگی مردم
دولت چهاردهم در زمستان 1403 با یک بحران به ارث‌رسیده در حوزه سوخت نیروگاه‌ها روبه‌رو شد؛ بحرانی که ناشی از کاهش شدید ذخایر سوخت مایع، عدم انجام به‌موقع تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها و صادرات بخشی از گازوئیل موردنیاز داخل در ماه‌های پایانی دولت پیشین بود.
با این حال، دولت جدید با افزایش ظرفیت تولید روزانه گازوئیل و نفت‌کوره، ایجاد مشوق‌های حمل‌ونقل، راه‌اندازی خطوط لوله جدید و تحویل زودهنگام سوخت به نیروگاه‌ها، توانست ذخایر را در مدت کوتاه به سطحی قابل‌قبول برساند و رشد چشمگیری در تحویل روزانه به ثبت برساند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
