آخرین وضعیت قانون الزام به تنظیم سند رسمی معاملات غیرمنقول

صفدر کشاورز معاون امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، درباره وضعیت قانون «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» گفت: قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول در تاریخ 26 اردیبهشت ماه 1403 از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام موافق با مصلحت نظام تشخیص داده شد و به رئیس مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد.

وی افزود: با توجه به مشکلاتی که در حوزه املاک از حیث نقل و انتقالات عادی، املاک فاقد سند و یا املاک دارای اسناد مشاعی وجود داشت و این امر باعث بروز مشکلاتی در کشور از جمله افزایش پرونده‌های قضایی، عدم امکان شناسایی مالکین واقعی، عدم امکان اتمام حدنگار، پولشویی، کلاهبرداری و... می‌شود بنابراین برای ساماندهی به این وضعیت در سنوات گذشته یعنی سال 1395 طرحی با عنوان ارتقای اعتبار اسناد رسمی با پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و موافقت قوه قضاییه به مجلس ارائه شد که این طرح از سال 1395 تا سال 1399 در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفت.

معاون امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ادامه داد: در نهایت در سال 1399 به عنوان طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول به تصویب رسید. برابر ایراداتی که شورای نگهبان به این مصوبه مجلس گرفته بود طی 5 مرحله رفت و برگشت میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان نهایتاً در دی ماه سال 1401 مجلس شورای اسلامی نسبت به این مصوبه اصرار و موضوع را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال کرد.

کشاورز اظهارکرد: ابتدا در دبیرخانه کمیسیون حقوقی قضایی مجمع بیش از 40 جلسه کارشناسی و در ادامه در صحن اصلی کمیسیون حقوقی قضایی قریب به 20 جلسه با حضور رئیس قوه قضاییه و اعضای اصلی این کمیسیون و در نهایت تقریباً به همین تعداد جلسه در صحن اصلی مجمع تشخیص مصلحت مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت 26 اردیبهشت‌ماه 1403 موافق با مصلحت نظام تشخیص داده شد و به مجلس ابلاغ شد.

معاون امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در ارتباط با اهدافی که این طرح پیگیری می‌کرد بیان کرد: هدف اول ساماندهی نقل و انتقال اسناد عادی است که برابر ماده 1 این قانون پس از راه‌اندازی سامانه‌ای که سازمان ثبت اسناد مدنظر دارد هرگونه نقل و انتقال در املاک اموال غیرمنقول باید به‌صورت رسمی و از طریق دفاتر اسناد رسمی انجام شود. هدف دوم بحث ساماندهی مشاورین املاک است بدین نحو که پس از راه‌اندازی آن سامانه و لازم‌الاجرا شدن این قانون دیگر بنگاه‌های معاملاتی مشاورین املاک پس از ایجاد تفاهم میان خریدار و فروشنده مفاد قرارداد را وارد سامانه‌ای که توسط سازمان ثبت اسناد در اختیار آنها قرار خواهد داد می‌کنند و تنظیم سند در دفاتر اسناد رسمی انجام خواهد شد مشاوران املاک و بنگاه‌های معاملاتی دیگر حق تنظیم سند نخواهند داشت.

کشاورز ادامه داد: هدف سوم رفع موانع و تسهیل صدور اسناد بود که در برخی از املاک از جمله اراضی کشاورزی محدودیت‌ها و موانع قانونی وجود داشت که در این قانون به آن اشاره شد و آن موانع برای صدور اسناد برداشته شد.

وی بیان کرد: بحث تعیین تکلیف نقل و انتقالات عادی قبل از لازم الاجرا شدن این قانون موضوع مورد بحث است به طوری که بسیاری از افراد قبل از لازم‌الاجرا شدن این قانون نقل و انتقالاتی را انجام داده بودند و هنوز املاک آنها فاقد سند بود که ماده 10 این قانون به آن موارد اشاره دارد و برای تعیین تکلیف شدن این گونه املاک فاقد سند و املاکی که در گذشته نقل و انتقال آنها عادی انجام شده بود مقرر شد سامانه‌ای را تحت عنوان ساماندهی به اسناد عادی توسط سازمان ثبت اسناد راه‌اندازی شود.

معاون امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: با راه‌اندازی سامانه ساماندهی به اسناد عادی و اعلام آن از سوی رئیس قوه قضاییه دارندگان اسناد عادی باید مدارک، ادله و مستندات مربوطه را در این سامانه ظرف 2 سال بارگذاری کنند و ظرف مدت 2 سال پس از آن نیز پیگیری و اسناد عادی را تعیین تکلیف کنند تا به این صورت یا سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود یا از طریق اداره ثبت اسناد نسبت به دریافت اسناد مالکیت پیگیری کنند و یا اینکه از طریق مراجع قضایی با طرح دعوای حقوقی بتوانند نسبت به آن سند تعیین تکلیف لازم را از طریق مراجع قضایی انجام دهند.

کشاورز اظهارکرد: تبصره الحاقی به ماده 10 نکته قابل توجهی است به‌طوری که پیش‌بینی شد افرادی که ظرف آن دو سال در سامانه ساماندهی به اسناد عادی مستندات عادی خود را بارگذاری کردند و پس از آن دو سال برای تبدیل و تعیین تکلیف اسناد عادی اقدامات قانونی را انجام دادند، ولی ظرف دو سال تعیین تکلیف انجام نشد اینگونه افراد اجازه دارند تا حداکثر 8 سال با همان مستندات عادی نقل و انتقال عادی انجام دهند، ولی این کار را فقط در همان سامانه ساماندهی به اسناد عادی که مستندات خود را بارگذاری کردند می‌توانند انجام دهند.

وی ادامه داد: سازمان ثبت اسناد به عنوان مجری اصلی این قانون از مدتی قبل با تشکیل کارگروه‌هایی شرایط و ابزار لازم را برای اجرای این قانون سعی کرده است که تامین کند. کارگروه‌هایی اعم از کارگروه املاک، کارگروه اسناد، کارگروه فناوری، کارگروه اطلاع رسانی و همچنین کارگروه مشاورین املاک در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تعریف شده است تا بتوانیم زمینه اجرای این قانون را تسهیل کنیم و مردم بتوانند با کمترین مشکل اسناد عادی خود را تبدیل به اسناد رسمی کنند.

معاون امور املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: هرگونه نقل و انتقال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون و سامانه‌ای که سازمان ثبت ایجاد خواهد کرد به‌صورت رسمی انجام می‌گیرد.