آشنایی صفر تا صد با رشته مهندسی پزشکی؛ از بازار کار جهانی تا حقوق و درآمد
رشته مهندسی پزشکی تلفیقی از علوم تجربی و ریاضی است که در دانشگاه‌ها از مقطع کارشناسی تا پسادکتری تدریس می‌شود. رشته مهندسی پزشکی بسیار وسیع است و گرایش‌های مختلفی دارد. فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی برق، مهندسی شیمی، مهندسی مواد و مهندسی مکانیک می‌توانند در مقاطع بالاتر در گرایش‌های مختلف این رشته تحصیل کنند. بازار کار این رشته در کشور ایران و سایر کشورهای جهان متفاوت است و به عوامل زیادی بستگی دارد. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم وضعیت بازار کار و میزان درآمد این رشته را در ایران و کشورهای خارجی بررسی کنیم. اگر شما هم فارغ‌التحصیل این رشته هستید یا قصد ادامه تحصیل در آن را دارید، برای آشنایی کامل با رشته مهندسی پزشکی تا آخر این مطلب همراه ما باشید.
*س_رشته مهندسی پزشکی چیست؟_س*رشته مهندسی پزشکی یکی از رشته های مهندسی در حال گسترش است که برای آینده مراقبت های درمانی در جهان ضروری و حیاتی است. در مهندسی پزشکی اصول مهندسی با علوم پزشکی و بیولوژیکی ترکیب می‌شوند تا تجهیزات، دستگاه ها، سیستم‌های کامپیوتری و نرم افزارهای پزشکی طراحی شوند. در مهندسی پزشکی رشته‌های مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی، علم مواد، شیمی، ریاضیات و علوم کامپیوتر و مهندسی همگی با زیست شناسی انسانی ادغام شده اند تا سلامت انسان را بهبود بخشند، خواه از طریق طراحی یک اندام مصنوعی یا پیشرفت در شناسایی پروتئین‌های جدید درون سلولی.
در ادامه برای آشنایی کامل با رشته مهندسی پزشکی، وظایف این افراد را شرح داده‌ایم:
- طراحی تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی مانند اندام‌های داخلی مصنوعی یا دستگاه‌های تشخیص مشکلات پزشکی
- ارزیابی ایمنی، کارایی و اثربخشی تجهیزات پزشکی
- تعمیر و نگهداری تجهیزات پزشکی
- آموزش پزشکان و کادر درمان در مورد استفاده صحیح از تجهیزات پزشکی
- طراحی، آزمایش و اجرای روش های پزشکی جدید، مانند جراحی به کمک کامپیوتر
- طراحی، توسعه، آزمایش و اصلاح تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی
- نوشتن گزارش و مستندات در زمینه های تحقیقاتی
- انجام تحقیقات مرتبط
وظایفی که تا اینجا شرح داده شد، در حقیقت مسئولیت‌های رایج و عمومی این افراد است و باید در نظر داشت که این وظایف می‌توانند بسته به گرایش مهندسین پزشکی متغیر باشند. در ادامه گرایش‌های این رشته با هم بررسی می‌کنیم.
*س_گرایش‌های مختلف رشته مهندسی پزشکی_س*- مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک: گرایش بیوالکتریک در حقیقت تلفیقی از رشته‌های کامپیوتر و برق و علم کاربرد اصول الکتریکی و مغناطیسی برای توسعه تجهیزات مختلف مانند سیستم‌های تصویربرداری پزشکی است.
- مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک: این گرایش تلفیقی از رشته‌های فیزیک، مکانیک سیالات و جامدات است که هدف آن ساخت سیستم‌های درمانی و تشخیصی بیماری‌ها یا مطالعه عملکرد مکانیکی اندام‌های مصنوعی و طراحی و توسعه آن‌ها است.
- مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد): در گرایش بیومتریال، تمامی مواد طبیعی یا مصنوعی که در ساخت اعضای مصنوعی یا تجهیزات پزشکی از آن‌ها استفاده می‌شود، مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و قالب‌گیری نهایی مواد یا اصلاح آن‌ها نیز انجام می‌شود.
می‌توان گفت بازار کار رشته مهندسی پزشکی در ایران تقریبا مناسب است؛ اما می‌تواند بهتر از این نیز باشد. اغلب کسانی که در این رشته تحصیل کرده‌اند، می‌توانند در شرکت‌های مختلف ساخت و طراحی های تجهیزات پزشکی یا بیمارستانها مشغول به کار شوند. با‌این‌حال، اگر به تعداد آگهی‌های استخدام این رشته در سایت‌های کاریابی نگاهی بیندازیم، مشاهده خواهیم کرد که تعداد فارغ‌التحصیلان و متخصصان این رشته معمولا بیشتر از تعداد مشاغل است. البته ناگفته نماند که تعداد نیروی متخصصی که کارفرمایان نیز به دنبال آن‌ها هستند، معمولا کم است.
برای کسب تجربه و تخصص کافی در این رشته باید علاوه بر تحصیل در دانشگاه، در بیمارستانها یا مراکز درمانی دوره‌های کارآموزی را بگذرانید تا به‌صورت عملی مهارت‌های لازم را فرا بگیرید. همچنین با گذراندن این دوره‌های کارآموزی می‌توانید آینده شغلی خود را تضمین کنید و شانس استخدام خود را نیز بالاتر ببرید.
قابل ذکر است که میزان حقوق خالص دریافتی مهندسین پزشکی بستگی به تخصص و مرکزی دارد که در آن مشغول به کار هستند. معمولا بیمارستانها یا شرکت‌های دولتی براساس حقوق پایه وزارت کار میزان درآمد این افراد را تعیین می‌کنند؛ اما در مراکز خصوصی می‌توان گفت میزان درآمد این مهندسین بیشتر است. براساس آمار جمع‌آوری شده از 89 نفر از متخصصین این حوزه که میزان حقوق دریافتی خالص خود را گزارش کرده‌اند، نتایج زیر به‌دست آمده است:
- میانگین حقوق دریافتی خالص مهندسین پزشکی در شهر تهران در سال 1399، مبلغ 3.5 میلیون تومان بوده است.
- میزان افزایش حقوق این افراد در سال1400 در شهر تهران، 37 درصد معادل مبلغ 4.8 میلیون تومان بوده است.
- 5 درصد افراد شاغل در این حوزه در شهر تهران، معادل 11.9 میلیون تومان در سال 1400 درآمد داشته‌اند.
وضعیت بازار کار رشته مهندسی پزشکی بسته به کشوری که از آن صحبت می‌کنیم می‌تواند متفاوت باشد؛ اما به‌طور‌کلی به دلیل پیشرفت‌های روزافزون تکنولوژی در این حوزه، بازار کار این رشته رشد چشمگیری دارد. در حال حاضر حدود 21300 مهندس پزشکی در ایالات متحده وجود دارند و انتظار می رود بازار کار مهندسی پزشکی بین سال های 2016 تا 2026 به میزان 7 درصد در این کشور رشد کند. در ادامه بازار کار و میزان درآمد این رشته را در برخی از کشورهای معروف دنیا بررسی کرده‌ایم.
*س_آلمان_س*کشور آلمان یکی از بهترین و پیشرفته‌ترین کشورها برای ادامه تحصیل و کار در رشته مهندسی پزشکی است. آلمان در زمینه تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا در مهندسی پزشکی یکی از کشورهای پیشرو است و بازار کار مهندسی پزشکی در این کشور بسیار خوب است. تحصیل در رشته مهندسی پزشکی در آلمان شامل یک برنامه درسی رقابتی و بسیار پیشرفته است و تحصیل در این کشور همراه با امکان کار در برخی از بهترین شرکت های فناوری پزشکی است. با‌این‌حال، برای تحصیل در این کشور بسته به دانشگاه مقصد باید زبان انگلیسی یا آلمانی را به‌خوبی بلد باشید و برای کار نیز حتما باید تسلط خوبی روی زبان آلمانی داشته باشید.
میانگین درآمد مهندسین پزشکی در کشور آلمان از 1420 تا 4920 یورو در ماه متغیر است.
*س_کانادا_س*در کشور کانادا رشته مهندسی پزشکی تقاضای بالایی دارد و این تقاضا در آینده نیز افزایش خواهد یافت. در حقیقت کشور کانادا جمعیت سالخورده‌ای دارد؛ به‌طوری‌که در سال گذشته، StatsCan گزارش کرده است که تعداد شهروندان کانادایی بالای 65 سال بیشتر از افراد زیر 15 سال است. این موضوع روی بازار کار مهندسی پزشکی تاثیر می‌گذارد؛ زیرا برای غلبه بر چالش‌های پزشکی جدیدی که توسط جمعیت سالخورده به‌وجود می‌آید، نیاز به دانش مهندسین پزشکی و توسعه تکنولوژی‌های جدید در این حوزه است. همچنین برخی از دانشگاه های کانادا در رشته مهندسی پزشکی معروف هستند و ادامه تحصیل در آن‌ها آینده شغلی خوبی خواهد داشت.
میانگین درآمد سالانه یک مهندس پزشکی در این کشور، مبلغ 112968 دلار کانادا است.
*س_انگلستان_س*در سال 2018 بر اساس گزارشی که در انگلستان برای بازار کار رشته‌های مختلف منتشر شد، مشاهده شد که علوم زیستی و مهندسی در 5 مجموعه مهارت برتر برای استخدام در بریتانیا قرار دارند. این بدان معناست که بازار کار مهندس پزشکی در انگلستان از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است. در ایرلند نیز پیشرفت های شغلی در مهندسی پزشکی بسیار زیاد است و در این کشور برای فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته مهندسی پزشکی، فرصت‌های بسیاری وجود دارد.
میانگین حقوق سالانه یک مهندس پزشکی در انگلستان، 34527 یورو است.
علاوه بر کشورهایی که تا اینجا نام برده شد، سایر کشورهای معروفی مانند سوئیس، دانمارک، هلند و استرالیا نیز در رشته مهندسی پزشکی از بازار کار خوبی برخوردار هستند و میزان حقوق متخصصین این حوزه در این کشورها بالا است.
*س_انواع فرصت‌های شغلی مهندسی پزشکی_س*حال که تا اینجا بازار کار جهانی مهندسی پزشکی را بررسی کردیم، بهتر است برای آشنایی کامل با رشته مهندسی پزشکی، به انواع فرصت‌های شغلی این رشته نیز نگاهی بیندازیم. اگر شما هم در حال تحصیل در این رشته هستید، شاید برایتان جالب باشد که در مورد انواع موقعیت‌های شغلی که در آینده می‌توانید آن‌ها را دنبال کنید، بیشتر بدانید.
*س_مهندس ساخت تجهیزات پزشکی_س*مهندس ساخت مسئولیت طراحی و تولید تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی اقتصادی و با کیفیت را بر عهده دارد. این تجهیزات می‌تواند شامل انواع دستگاه‌های آزمایشگاهی یا بیمارستانی، اندام‌های مصنوعی یا تجهیزات عکس‌برداری باشد.
*س_دانشمند یا محقق_س*دانشمندان و محققان مهندسی پزشکی که انواع آزمایشات بالینی را برای بهبود سلامت انسان انجام می‌دهند و از آن‌ها برای یافتن راه حل هایی برای مشکلات پزشکی استفاده می‌کنند. این افراد در راستای توسعه فناوری‌های پزشکی تحقیقات مختلفی انجام می‌دهند و محصولات مختلف پزشکی را آزمایش می کنند تا برای مصرف کنندگان ایمن باشد.
*س_کارشناس کنترل کیفیت (QA)_س*وظیفه یک کارشناس کنترل کیفیت که در حوزه مهندسی پزشکی فعالیت می‌کند، این است که روی تولید تجهیزات و دستگاه‌های مختلف پزشکی نظارت کند و آن‌ها را از نظر ایمنی و کیفیت آزمایش کند. همچنین این افراد باید تمامی مواد را از نظر مظابقت با استانداردها بررسی کنند.
سایر فرصت‌های شغلی در رشته مهندسی پزشکی عبارت‌اند از:
- کارشناس فروش تجهیزات پزشکی
- مهندسی پزشکی بالینی
- مونتاژ کار الکترونیک
- کارشناس کالیبراسیون
- کارشناس فنی
- کارشناس پشتیبانی فنی تجهیزات پزشکی
- مهندس پزشکی بیوالکتریک
- مهندس نرم افزار و سخت افزار پزشکی
- استاد دانشگاه
- و...
یک مهندس پزشکی می‌تواند در کنار دانشمندان، کادر درمانی بیمارستانها یا سایر مهندسین کار کند. محل کار این افراد بسته به گرایش و علایق خود آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، یک مهندس ساخت تجهیزات پزشکی که دستگاه جدیدی را برای کمک به یک فرد معلول طراحی کرده است، ممکن است مجبور شود تمامی ساعت کاری خود را در بیمارستان بگذراند تا روی نحوه عملکرد دستگاه نظارت کافی داشته باشد. طبق گزارش سایت job outlook اغلب مهندسین پزشکی در مراکز زیر مشغول به کار می‌شوند:
نوع سازمان
درصد مهندسین پزشکی شاغل در این سازمان‌ها
تولید تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی
22 درصد
شرکت‌های تحقیق و توسعه در حوزه علوم مهندسی و زیستی
17 درصد
شرکت‌های فعال در حوزه الکتروپزشکی
11 درصد
مراکز آکادمیک و دانشگاه‌ها
11 درصد
بیمارستانها
10 درصد
*س_چگونه یک مهندس پزشکی موفق شویم؟_س*برای تبدیل شدن به یک مهندس پزشکی موفق، ابتدا نیاز به مدرک لیسانس در یکی از رشته‌های مهندسی پزشکی، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی یا فیزیک خواهید داشت. در ادامه کسب مدارک کارشناسی ارشد نیز ضروری است؛ زیرا حتی اگر در رشته مهندسی پزشکی در دوران لیسانس تحصیل کرده باشید، مهارت‌ها و دانش کافی را برای کار به عنوان یک مهندس پزشکی متخصص نخواهید داشت. علاوه بر این، تجربه مرتبط در طول دوران تحصیل نیز می تواند شانس استخدام شما را بعد از فارغ‌التحصیلی بالاتر ببرد. این تجارب می‌تواند از طریق کارآموزی یا انجام پروژه‌های کاربردی و یا کار در آزمایشگاه‌های اساتید به‌دست بیایند.
بعد از آنکه مدرک تحصیلی خود را دریافت کردید، می‌توانید برای مشاغل مختلف اقدام کنید. اغلب آگهی‌های استخدام مهندس پزشکی نیاز به سابقه کاری دارند؛ اما می‌توان در بین آن‌ها فرصت‌های شغلی بدون نیاز به سابقه کاری را نیز پیدا کرد. با‌این‌حال، اگر نتوانستید موقعیت شغلی مناسبی بدون سابقه کاری پیدا کنید، جای نگرانی نیست؛ زیرا بسیاری از مراکز و سازمان‌ها، مهندسین پزشکی را به مدت چند ماه به‌صورت کارآموز جذب می‌کنند تا مهارت‌های لازم را به آن‌ها یاد دهند و سپس آن‌ها را استخدام می‌کنند. شما می‌توانید برای بررسی بیشتر آگهی های استخدام مهندس پزشکی این قسمت را مشاهده کنید.
*س_جمع‌بندی_س*رشته مهندسی پزشکی که تلفیقی از علوم ریاضی و فیزیک و تجربی است، در سال‌های اخیر بازار کار خوبی را تجربه کرده است. این رشته در ایران در دانشگاه های برتر سراسری، دانشگاه پیام نور و آزاد از مقطع کارشناسی تا فوق دکتری تدریس می‌شود و از گرایش‌های مختلفی تشکیل شده است. همچنین فارغ‌التحصیلان برخی از رشته‌های مهندسی مانند مهندسی مواد، برق، مکانیک و شیمی می‌توانند در مقاطع بالاتر در این رشته تحصیل کنند.
بازار کار این رشته در کشور ایران تقریبا خوب است و افراد متخصص این حوزه معمولا در شرکت‌های تولید و ساخت تجهیزات پزشکی و بیمارستانها استخدام می‌شوند. میانگین حقوق دریافتی این افراد در شهر تهران در سال 1400، مبلغ 4.8 میلیون تومان بوده است.
در خارج از کشور مخصوصا کشورهای آمریکا، کانادا و انگلستان بازار کار این رشته از وضعیت بهتری برخوردار است و افراد شاغل در این حوزه نیز درآمد بالاتری دارند.
این مقاله به‌منظور آشنایی کامل با رشته مهندسی پزشکی برای علاقه‌مندان به این رشته نوشته شده است که امیدواریم از مطالعه آن لذت برده باشید.