آقای وزیر! توقع «رپرتاژ» که ندارید؟ /، اما و اگر‌های یک «مستندنگاری»

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، روز گذشته 5 اردیبهشت ماه سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی متنی در حساب شخصی خود در توییتر منتشر کرد که خبر از تصویب طرحی مبنی بر لزوم مستندنگاری دستگاه‌های اجرایی از طرح‌های بزرگ و پروژه‌ای مهم داد. متن توییت سید عباس صالحی به این شرح است: «جلسه امروز هیات دولت الزام دستگاه‌های اجرایی به مستندنگاری سینمایی طرح‌های بزرگ و پروژه‌ای مهم به تصویب رسید. از توجه هیات دولت به خواسته دیرین مستندسازان حرفه‌ای سپاسگزارم. توسعه ملی را در قاب سینما خواهیم دید» در ادامه حسین انتظامی رییس سازمان سینمایی هم این توئیت وزیر ارشاد را «خبری خوش» توصیف کرد. محسن خان‌جهانی کارگردان باسابقه سینمای مستند در این‌باره نامه سرگشاده‌ای را خطاب به وزیر ارشاد نوشته و در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است که در ادامه آن را می‌خوانید؛ «با سلام و احترام جناب آقای سید عباس صالحی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، در واپسین ساعات روز 5 اردیبهشت ماه، در حالی‌که روزمان را همانند روز‌های کسل کننده کرونایی یک سال و چند ماه قبل، به شب رسانده بودیم و چهارمین کشور جهان در آمار مرگ و میر بودیم و دغدغه واکسنی را داشتیم و داریم که آینده مبهمی پیش روی‌مان، قرار داده است و از سوی دیگر نگران هستیم، بعد از کرونای انگلیسی، دچار چالش کرونای هندی شویم! به ناگهان شما در توئیت خود از دستور جلسه امروز هیات دولت مبنی بر «الزام دستگاه‌های اجرایی به مستندنگاری سینمایی طرح‌های بزرگ و پروژه‌ای مهم» خبر دادید و از آن به عنوان یک خبر خوب یاد کردید! خبر خوبی است آقای وزیر! اما امیدواریم این خبر‌ها در حد خبرسازی و کاغذبازی باقی نماند، امیدواریم دستگاه‌های اجرایی وقتی مکلف شدند که مستندنگاری کنند، به‌درستی و حرفه‌ای با مستندسازان برخورد کنند، به‌گونه‌ای به سینمای مستند همانند گزارش شبکه تلویزیونی نگاه نکنند، از سینمای مستند توقع رپرتاژ و آگهی نداشته باشند و دست مستندساز را برای کار باز بگذارند. آقای وزیر! اینجانب محسن خان جهانی مستندساز از شما درخواست می‌کنم به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی چند جلسه با مستندسازان حرفه‌ای، مشورت‌های در این زمینه داشته باشید تا به یک آیین نامه با جزییات بیشتر برسیم. در صفحات مجازی، جزییاتی از این طرح خواندم، اما جزییاتی نبود که بتوان بر آن تکیه کرد و مطمئن بود که دستاورد خوبی دارد. چگونگی مستندنگاری پروژه‌ها به‌صورت حرفه‌ای باید برای دستگاه‌های اجرایی به‌درستی تعریف شود، این روند مستلزم مشورت‌ها و رسیدن به آیین نامه‌ای است که در این راستا تشکل‌های صنفی در خانه سینما همچون انجمن‌های صنفی کارگردانان و تهیه‌کنندگان سینمای مستند، می‌توانند به نمایندگی از جامعه مستندسازان و مشورت‌های که از مستندسازان مختلف می‌گیرند، (که البته شنیده‌ام برای به نتیجه رساندن این مصوبه هم این دوستان تلاش‌های زیادی کردند و در جلسات با شما حضور داشتند) به آیین نامه حرفه‌ای‌تر برسند و آن را در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار بدهند. در راستای جزییات آیین نامه‌ای که بدان اشاره کردم، به هر حال تجهیزات کار و اجاره روزانه برخی از آن‌ها، رقم‌های زیادی را بر دوش فیلمساز می‌گذارد و وقتی شما از یک «مستند سینمایی» سخن می‌گوید، برای حرفه‌ای‌تر شدن کار، نیازمندیم که تجهیزات حرفه‌ای‌تر داشته باشیم و به تبع آن هزینه بیشتر باید بپردازیم همچنین وقتی کار حرفه‌ای‌تر می‌کنید باید از عوامل حرفه‌ای‌تر استفاده کنید که آن‌ها نیز دستمزدهایشان کم نیست؛ بنابراین دستگاه اجرایی که قرار است به یک مستندساز سفارش کار بدهد، باید بداند هزینه‌های یک کار حرفه‌ای کم نیست. مثال مشخص‌تر بزنم به عنوان مستندسازی که با چند دستگاه اجرایی در این زمینه کار کردم، وقتی رقم اجاره تجهیزات را به دستگاه‌های مربوطه می‌دادم، به ناگهان تماس می‌گرفتند و در کمال تعجب می‌گفتند، گران است و ما خودمان تجهیزات به شما می‌دهیم! این یک جمله، خودش گویای این است که آن‌ها تعریف درستی از کار ندارند تا جایی که فکر می‌کنند، دوربین‌های خانگی‌شان به‌درد فیلمسازی حرفه‌ای می‌خورد، این مثال را زدم که بدانید دیدگاه در عرصه مستندسازی چقدر متفاوت و چقدر مدیران دستگاه‌های اجرایی باید از وضعیت مستندسازی حرفه‌ای مطلع شوند. یکی از پیشنهادات تهیه یک پکیج مستندسازی حرفه‌ای از فیلم‌های مستند در زمینه پروژه‌های ملی است که می‌تواند در اختیار این مسئولان قرار بگیرد و با تماشای آن با این نوع فیلمسازی آشنا شوند. مستند‌های که در این چند ساله توسط مستندساز‌های حرفه‌ای با دغدغه شخصی ساخته شده است و دوستان مرکز گسترش سینمای تجربی و در فراخوانی از سوی سازمان سینمایی، می‌تواند آن‌ها را در اختیار شما قرار بدهند تا به دوستان دستگاه اجرایی به عنوان نمونه کار‌ها ارایه کنید تا آن‌ها با مستندسازی حرفه‌ای آشنا شوند. نکته دیگر در این زمینه که باید مشخص شود این است که در بخشی از آیین نامه اجرایی آمده است: «کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلف به مستند نگاری و ثبت تصویری کلیه مراحل اجرایی و... طرح‌ها و پروژه‌های مهم کشور هستند» حال سوال اینجاست که بسیاری از پروژه‌های مهم ملی کشور به دست سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهاد‌های نظامی و سپاه و بنیاد‌ها به سرانجام می‌رسد، آیا در این حوزه‌ها هم کسی مستندسازی می‌کند؟! و یا خود را جوابگوی این مصوبه می‌داند؟! آیا مستندسازان حرفه‌ای را به کار می‌گیرند؟ از سوی دیگر می‌گویند این قانون مختص تولیدات روابط عمومی‌هاست و به همین دلیل عبارت «مستندنگاری سینمایی» به آن برچسب شده است تا فیلم‌های گزارشی و تبلیغی آن سازمان و ارگان و... دیده شود، آیا روابط عمومی و مسئولی در سازمان‌های اجرایی حضور دارد که به خوبی با مستندنگاری حرفه‌ای آشنا باشد که هم خودش بتواند، انتخاب کند، تصمیم بگیرد و بودجه را تصویب کند؟! چه راهکار‌هایی در این مصوبه وجود دارد که دیده بانی این موضوع را بر عهده بگیرد! قطعا بدانید، چون موضوع مالی مطرح است، پس بسیاری از مدیران و دست‌اندرکاران روابط عمومی‌ها تمایل دارند خود با پورسانتی حداکثر ناچیز با مشارکت دوستان و اقوام از پس این کار برآیند، قوانین و لایحه مصوب هرچند خوب، تا زمانی که ضمانت اجرای درستی نداشته باشند، هیچوقت کارآمد نخواهد بود. حتی با وجود اینکه در بخشی از این نامه اشاره شد که سازمان سینمایی، مستندساز‌های دارای شماره نظام نامه سینمایی را معرفی کند تا از این مستندسازان و تهیه کنندگان برای این پروژه‌ها استفاده شود، اما چه تضمینی است که دستگاه اجرایی به این مصوبه پایبند باشد و از سوی دیگر چه تضمینی هست که سفارش دهندگان دستگاه اجرایی برای سفارش کار از مستندساز‌ها پورسانت نخواهند؟! راستی آقای وزیر! چه تعهد و الزامی وجود دارد که دولت و وزیر بعدی و رییس سازمان سینمایی که تا کمتر از 80 روز دیگر در این سمت‌ها قرار می‌گیرند، این مصوبه را اجرایی کنند؟ آقای وزیر خبر خوبی بود! اما ما از شما در واپسین روز‌های کاری‌تان توقع داریم به ما خبر‌های خوش‌تری بدهید! درباره وضعیت رقم قرارداد‌های مستندساز‌ها که در مقابل وضعیت گرانی تجهیزات و نیروی انسانی، رقم ناچیزی است در سازمان‌های زیر مجموعه وزارت ارشاد، فکر عاجلی بکنید. همچنین وضعیت ممیزی تولیدات مستند حرفه‌ای، معیشت مستندسازان در ایام بیکاری کرونا، نمایش و فروش آثار مستند و... دغدغه‌هایی است که ما سال‌هاست با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم و حال منتظر خبر‌های خوب شما در این زمینه هستیم. راستی آقای وزیر چقدر از مستندسازان را در طول این سال‌ها برای پروژه‌های ملی به کار گرفته‌اند؟! با توجه به پخش صوت شب گذشته گفتگوی مشروح جناب آقای ظریف که در راستای پروژه‌ای با عنوان «تاریخ شفاهی دولت تدبیر و امید» تولید شده است، آیا از مستندسازانی هم برای ساخت یا ضبط این پروژه استفاده کرده‌اید؟!