آمریکا و طالبان سیاست سردرگم؛ کاهش خشونت یا آتش بس؟
تهران - ایرنا - گروه طالبان در مذاکرات اخیر خود با آمریکا اعلام کرد آماده کاهش خشونت برای پیشرفت روند صلح افغانستان است.
سخنگوی دفتر سیاسی گروه طالبان در قطر، روز جمعه 27 دی در یک رشته توئیت اعلام کرد گفتگو میان نمایندگان این گروه و آمریکا از روز قبل آغاز شده و تا چند روز دیگر ادامه خواهد داشت. تیم مذاکراتی طالبان به ریاست «ملا برادر»، معاون سیاسی طالبان و تیم مذاکراتی آمریکا تحت ریاست «زلمی خلیل زاد» نماینده آمریکا در امور افغانستان برگزار شده است. در همین پیوند، سخنگوی رئیس جمهوری افغانستان بار دیگر بر خواست دولت مبنی بر آتش‌بس تاکید کرده و می‌گوید طرحی که در آن آتش‌بس مطرح شود، مورد پذیرش دولت خواهد بود.
تغییر استراتژی دولت ترامپ در قبال طالبان
به باور کارشناسان با روی کار آمدن دولت «دونالدترامپ» سیاست آمریکا در قبال طالبان تغییر کرده است. در دولت قبل ایالات‌متحده به دنبال حذف گروه طالبان از صحنه سیاسی و نظامی افغانستان بود، اما کارشناسان آمریکایی با تحلیل و بررسی به این نتیجه رسیدند که این هدف عملا امکان‌پذیر نیست و سیاست خود در قبال گروه طالبان را تغییر دادند. آمریکا به این نتیجه رسید که حل مساله افغانستان از راه نظامی امکان‌پذیر نیست و مجبور شد که گزینه دیپلماسی را برای اهداف و سیاست‌های خود در افغانستان دنبال کند و بیش از ده دور مذاکرات با مقامات طالبان برگزار کرد، اما هیچ‌کدام از این مذاکرات دستاورد عینی برای طرفین در برنداشت. گفتگو میان نمایندگان طالبان و آمریکا پس از 9 دور در 16 شهریورماه امسال از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا منتفی اعلام شد. وی این تصمیم را پس‌ازآن گرفت که طالبان در یک حمله، 12 نفر ازجمله یک سرباز آمریکایی را در کابل کشتند. دور دهم مذاکرات آمریکا و طالبان هم در 16 آذر امسال آغاز و بعد از یک هفته گفتگو متوقف شد.
در شرایط کنونی با توجه به وضعیت مبهم سیاسی دولت افغانستان، نپذیرفتن نتایج انتخابات ریاست جمهوری از سوی «عبدالله عبدالله» رقیب «اشرف غنی» این احتمال وجود دارد که آمریکایی‌ها از این وضعیت بحرانی استفاده کنند و فرمول مورد نظر و هدف خود درافغانستان را پیاده کنند. یکی از خواسته‌های طالبان، از دولت آمریکا خروج کامل نظامیان این کشور، از افغانستان بوده است که تاکنون با مخالفت آمریکا همراه بوده و مقامات واشنگتن کاهش نیروی نظامی خود در افغانستان را پذیرفته‌اند. آمریکا در طول سال‌ها حضور نظامی خود در افغانستان نتوانست ضامن صلح و ثبات این کشور باشد و به دنبال راه حلی برای کاهش هزینه های نظامی خود در این کشور است.
به باور تحلیلگران سیاسی، تنها راه نجات افغانستان در شرایط بحرانی خروج کامل نیروی نظامی آمریکا از این کشور است و مذاکرات بین - افغان می‌تواند ضامن صلح و ثبات در این کشور جنگ‌زده باشد. نقش قدرت‌های خارجی و کشورهای همسایه که در افغانستان نفوذ دارند حائز اهمیت است. ایران و پاکستان به‌عنوان دو همسایه مهم افغانستان خواهان ثبات در این کشور هستند، اما شرایط خاص سیاسی افغانستان و درگیربودن جنگ داخلی بین گروه های مختلف جهادی نتوانسته صلح و آرامش را به مردم خسته افغانستان برگرداند. در این میان، آمریکا سیاست خاص خود را با طالبان به عنوان یک گروه تروریستی که مورد تأیید حکومت و ملت افغانستان نیست، ادامه می‌دهد. نکته مهم این است که دولت افغانستان در مذاکرات صلح طرف مذاکره آمریکا نیست و این اقدام واشنگتن عملا موجودیت طالبان را به رسمیت می شناسد و می تواند تنش و در گیری در افغانستان را تشدید کند.
نقش پررنگ ملابرادر در مذاکرات
موضوع اصلی دور جدید مذاکرات آمریکا و طالبان کاهش خشونت‌ها و آتش‌بس اعلام‌شده است. حضور ملا برادر از بنیان‌گذاران هسته اولیه طالبان در این گفت‌وگوها حائز اهمیت است و می‌تواند به طالبان کمک کند تا تصمیم‌های مهمی در مذاکرات گرفته شود. ملا برادر یکی از فرماندهان مشهور طالبان است که سابقه کار در دولت طالبان را دارد. ورود ملا برادر در مذاکرات آمریکا و طالبان که از دور پنجم آغاز شده است می‌تواند تأثیر عمده درون‌سازمانی، در ساختار طالبان جهت تصمیم‌گیری‌های بزرگ به وجود آورد. بخشی از مهم‌ترین حلقه تصمیم‌گیری طالبان وارد گفت‌وگو با آمریکا شده است و می تواند تصمیمات نهایی در این مذاکرات گرفته شود. باوجود درخواست‌های مکرر حکومت افغانستان برای گفت‌وگو با طالبان، این گروه تاکنون حاضر به مذاکره با دولت افغانستان نشده است، اما آمریکا تلویحا تأکید کرده که عملی شدن توافق با طالبان مشروط به آتش‌بس و گفت‌وگوهای بین طالبان و دولت افغانستان است.
کارشناسان بر این باورند تا توازن قدرت در افغانستان به وجود نیاید شکل گیری صلح پایدار مشکل به نظر می رسد، زیرا اختلافات درونی در این کشور بسیار عمیق است. نیروهای جهادی در یک طیف و روحانیون گروه‌های طالبان، داعش و القاعده در طیف دیگر، در زمینه‌های مختلف باهم مشکل و اختلاف جدی دارند. نتیجه مذاکرات بدون حضور دولت افغانستان چندان تأثیر مثبتی در تسریع روند صلح ندارد و چه بسا که اختلافات درونی کابل با طالبان را تشدید کند. صلح افغانستان بدون حضور دولت مرکزی عملا نتیجه‌بخش نیست و دولت آمریکا نمی‌تواند با مذاکره با طالبان صلح پایدار در این کشور جنگ‌زده همسایه را به وجود آورد.
طالبان از سوی جامعه افغانستان مورد تایید نیست. دوران تلخ حکومت طالبان در افغانستان باعث گردید که خاطره‌ای ناگوار از دوران زمامداری آنان در ذهن مردم این کشور بماند. به نظر می رسد، آینده افغانستان بدون این گروه روزهای روشنی را تجربه نخواهد کرد. دولت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای با برگزاری نشست‌های متعدد به دنبال یک هدف مشترک هستند که صلح پایدار در افغانستان به وجود آید. طالبان در آینده نه‌چندان دور مجبور است که رویه خود را نسبت به سیاست‌های اعمال‌شده در افغانستان جهت رسیدن به صلح پایدار تغییر دهد. در شرایط کنونی رهبران طالبان بر سر یک نوع آتش‌بس توافق کرده‌اند، شرطی که هم آمریکا و هم دولت افغانستان روی آن تأکید داشتند. به نظر می‌رسد که سرنوشت انتخابات و روند صلح به هم گره‌خورده باشد، هرچند در این مورد باید محتاط بود.
دولت افغانستان تأکید دارد که کاهش خشونت معنی ندارد و طالبان باید به‌صورت کامل اعلام آتش بس کند. هنوز از جزییات توافقنامه احتمالی این دور از گفت‌وگوهای منتشر نشده و نوعی آتش‌بسی که طالبان روی آن تأکیددارند، مشخص نیست، اما روند مذاکرات افغانستان به مرحله ای رسیده که آمریکا و طالبان گزینه‌ای جز توافق در مورد مسائل اختلاف خود در افغانستان ندارند.
*س_برچسب‌ها_س*