آگاه سازی زنان یائسه از خودآزمایی سرطان پستان

سرطان پستان، شایع‌ترین نوع سرطان و اصلی‌ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان پس از سرطان ریه، در زنان سراسر جهان است. سالیانه بیش از یک میلیون نفر مورد جدید ابتلا به این بیماری، درجهان تشخیص داده می‌شود که این مقدار، حدود 28 درصد کل سرطان‌ها را شامل می‌شود. تخمین زده می‌شود که هر ساله، بیش از 70 هزار مورد جدید سرطان در ایران اتفاق می‌افتد و میزان ابتلا به آن، حدود 28 نفر در هر صد هزار نفر است. عوامل خطر متعددی از جمله سابقه خانوادگی، چاقی، سیگارکشیدن، فعالیت بدنی کم، قرار گرفتن در معرض تشعشعات، استرس و اضطراب به عنوان عوامل تعیین کننده سرطان پستان گزارش شده‌اند.

به گفته متخصصان، امروزه بروز جهانی سرطان پستان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته است و در حال حاضر، تنها راه مبارزه با این نوع سرطان، تشخیص به‌موقع آن است. طبق بررسی‌های انجام شده، با افزایش سن یائسگی، میزان بروز سرطان پستان افزایش می‌یابد. یائسگی به معنای قطع دائمی چرخه قاعدگی در زنان است و معمولاً با تغییرات هورمونی همراه است. از جمله مهم‌ترین مشکلات زنان در دوران بعد از یائسگی، توده‌ها و کیست‌های پستانی است. بر اساس برآوردهای انجام شده محققان، امروزه از هر 6 زن، یک نفر به دلیل مشکلات پستانی مورد بیوپسی قرار می‌گیرد.

محققانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی همدان با توجه به اهمیت این موضوع، تحقیقی را به انجام رسانده‌اند که در آن، میزان آگاهی و عملکرد زنان یائسه درباره خودآزمایی پستان مورد ارزیابی علمی واقع شده است.

این مطالعه بر روی 333 زن یائسه مراجعه‌کننده به پایگاه‌های سلامت شهر خرم آباد انجام شده و اطلاعات مورد نیاز محققان از طریق پرسشنامه حاوی مشخصات دموگرافیک و متغیرهای آگاهی و عملکرد خودآزمایی پستان جمع‌آوری شده است.

یافته‌های این پژوهش که در فصل‌نامه «یافته» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی لرستان منتشر شده‌اند، حاکی از آن هستند که 55 درصد زنان مورد تحقیق دارای آگاهی متوسطی از این قضیه بودند و رایج‌ترین منبع کسب اطلاعات آن‌ها نیز از طریق کارکنان مراکز بهداشتی بوده است.

همچنین به گفته فاطمه بستامی، پژوهشگر دانشکده بهداشت و تغذیه دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارانش، «بر اساس نتایج تحقیق ما، بین میزان آگاهی افراد با عملکرد مراجعه به پزشک و سابقه شرکت در کلاس، ارتباط قابل توجهی وجود داشته و به علاوه، وضعیت تأهل زنان نیز در این خصوص نقشی ویژه ایفا می‌کند».

این محققان می‌گویند: «با توجه به ارتباط معنادار متغیرهای آگاهی و عملکرد با رفتارهایی مانند شرکت در کلاس‌ها و مراجعه به پزشک، طراحی برنامه‌های آموزشی به منظور ترغیب زنان یائسه برای انجام خودآزمایی پستان پیشنهاد می‌شود».

بر اساس این تحقیق، می‌توان گفت هر چه آگاهی افراد بالاتر باشد، انجام خودآزمایی پستان بیشتر خواهد بود و با توجه به احتمال خطر سرطان پستان در زنان یائسه، بایستی اقدامات بیشتری در جهت افزایش آگاهی، بهبود نگرش و تسهیل عملکرد زنان در این مورد صورت گیرد.

بستامی و همکارانش در ادامه آورده‌اند: «با توجه به مشکلات ناشی از سرطان پستان در ایران، پیشنهاد می‌شود که سیستم ارائه خدمات بهداشتی، برنامه‌ای مدون و جامع جهت آموزش زنان یائسه و آشنایی آن‌ها با علائم و خطرات سرطان پستان در نظر داشته باشند و این برنامه‌های آموزشی باید منجر به افزایش آگاهی، تغییر نگرش و افزایش عملکرد در زنان شوند».

آن‌ها در انتها افزوده‌اند: «همچنین پایگاه‌های بهداشتی باید امکاناتی را فراهم آورند تا قشر کم برخوردار نیز بتوانند از خدمات غربالگری سرطان پستان مانند ماموگرافی به نحو مطلوب برخوردار شوند».