آیا در حوزه کتاب، عدالت فرهنگی برقرار است؟

حجت الاسلام احمد اولیایی به مناسبت سی امین دوره هفته کتاب به الف گفت: جمله «ایرانی ها کتاب نمی خوانند» را دائما می‌شنویم اما به دلایل و عوامل آن خیلی توجه نمی شود. شاید بهترین عینک برای کشف واقعیت دنیای کتاب در ایران امروز عینک عدالت فرهنگی باشد. عدالت فرهنگی در مورد توزیع خیرات و مواهب فرهنگی صحبت می کند.

وی افزود: کتاب به عنوان یکی از مهم ترین کالاهای فرهنگی برآمده از کنش فرهنگی نویسنده (ایده، هنر، تفکر، اندیشه) پیامی را برای خواننده تولید می کند و خواننده که در ظاهر مصرف کننده این کالای فرهنگی است در واقع با دریافت پیام آن کتاب، پیام را در قالب رفتار، تجدید فکر، احیای اندیشه و... بازتولید می کند. این چرخه آنقدر مهم است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

اولیایی در پاسخ به این سؤال که آیا در مقوله کتاب، عدالت فرهنگی برقرار است؟، اظهار کرد: عامل بسط عدالت هم حاکمیت است و هم مردم. سهم حاکمیت عمدتا در فقره کتاب، ساختاری است. ایجاد فرایند عادلانه تولید، افزایش تولید (طبق معیار اتحادیه بین المللی انجمن‌های کتابداری باید به ازای هر باسواد حداقل یک و نیم جلد کتاب در کتابخانه‌های عمومی وجود داشته باشد)، ممیزی عادلانه، توزیع عادلانه کاغذ، پایین آوردن قیمت تولید کتاب، افزایش کتابخانه های عمومی کشور (مطابق سند چشم‌انداز اعضای کتاب‌خانه‌های عمومی ایران باید تا سال 1404 به 20 میلیون نفر برسد. برای رسیدن به چنین موقعیتی لازم است استفاده کنندگان از کتابخانه‌های عمومی تقریبا 20 برابر شوند) و... از جمله اقدامات ساختاری لازم است.

وی با اشاره به اهمیت معیار عدالت در عدالت پژوهی بیان کرد: باید پرسید کتاب بر اساس چه معیاری توزیع شود؟ آیا تمام کتاب هایی که در کتابخانه های تهران ارایه می شود باید در کتابخانه های یکی از شهرستان های جنوب کشور هم ارایه شود؟ نیاز، حق، برابری، ایجاد فرصت های برابر همه از معیار های عدالت هستند. شاید اگر ما بر اساس نیاز های مردم یک منطقه، کتاب های مرتبط برای رفع آن نیاز را عرضه کنیم بنابر معیار نیاز به عدالت فرهنگی نزدیک تر شده باشیم.

وی تصریح کرد: کتاب فقط محتوای آن نیست که بگوییم با ebook یا مطالعه در فضای مجازی به اهداف کتابخوانی رسیده ایم. بلکه کتاب یک فرهنگ است. از دست گرفتن کتاب تا ورق زدن آن، از هدیه دادن کتاب تا مطالعه آن، همه یک فرهنگ است همانگونه که فست فود فقط یک غذا نیست بلکه یک فرهنگ است.