آیا نهاد خانواده در ایران روبه زوال است؟
دنیای اقتصاد: فائزه مومنی در گزارشی که با مشورت دکتر مریم زارعیان، جامعه‌شناس و پژوهشگر، نوشته به بررسی ابعاد مشکلات خانواده‌های ایرانی پرداخته است.
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ خانواده‌های ایرانی در سال‌های اخیر با چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌اند که از مسائل روزمره فراتر رفته و به بحران‌های پایدار تبدیل شده‌اند.
این مشکلات که ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی هستند، از تورم و بیکاری تا مهاجرت گسترده نخبگان و پزشکان و حتی کاهش امید به زندگی، را شامل می‌شوند و بر همه ابعاد جامعه تاثیر گذاشته‌اند.
ایران در سال‌های اخیر یکی از بالاترین نرخ‌های تورم را در جهان تجربه کرده است. طبق گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در سال 1403 به بیش از 45 درصد رسیده، که تاثیر مستقیم بر قیمت کالاهای اساسی داشته است.
قیمت اقلام ضروری مانند نان، گوشت، لبنیات و برنج به‌شدت افزایشی بوده و قدرت خرید خانوارهای شهری و روستایی کاهش یافته است. در سال 1397 قیمت هر کیلو گوشت قرمز حدود 70 هزار تومان بود، اما در سال 1403 این رقم به بیش از 800 هزار تومان رسید.
بسیاری از خانواده‌ها مجبور شده‌اند مصرف اقلام ضروری مانند پروتئین و لبنیات را کاهش دهند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که بیش از 40 درصد خانواده‌ها به‌طور روزافزون به زیر خط فقر کشیده شده‌اند. بر اساس آمار، در حال حاضر بیش از نیمی از خانوارهای شهری و روستایی زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
این بدان معناست که بسیاری از خانواده‌ها قادر به تامین هزینه‌های اولیه زندگی خود نیستند، چه رسد به هزینه‌های تحصیل، درمان یا حتی اجاره مسکن. نرخ فقر مطلق در ایران به یکی از بالاترین سطوح خود در دهه گذشته رسیده است. تحریم‌ها و کاهش فعالیت‌های اقتصادی به تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی منجر شده است.
نرخ بیکاری به‌ویژه در میان جوانان افزایش یافته است. طبق آمار رسمی، نرخ بیکاری در میان جوانان به حدود 27 درصد رسیده که یکی از بالاترین نرخ‌های منطقه محسوب می‌شود. تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی، به‌ویژه تحریم‌های ایالات‌متحده، به کاهش درآمدهای نفتی ایران منجر شده است.
از دست رفتن منابع ارزی باعث شده است که دولت قادر به واردات کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی نباشد. علاوه بر این، محدودیت‌های بانکی، تجارت بین‌المللی ایران را به‌شدت محدود کرده است.
همزمان تحریم‌ها باعث کاهش امنیت سرمایه‌گذاری و خروج سرمایه از کشور شده‌اند. این امر به کاهش رشد اقتصاد و افزایش نرخ بیکاری انجامیده است.
نرخ دلار در بازار آزاد از حدود 10 هزار تومان در سال 1397 به بیش از 80 هزار تومان در سال 1403 رسیده است. این افزایش نرخ ارز تاثیر مستقیمی بر قیمت کالاها و خدمات داشته و هزینه واردات را به‌شدت افزایش داده است.
همچنین طبق گزارش‌های منتشرشده از سوی سازمان ملل متحد، ایران در میان 10 کشور اول جهان از نظر مهاجرت نخبگان قرار دارد. دلایل اصلی این مهاجرت شامل مشکلات اقتصادی و چالش های مربوط به امنیت شغلی و آزادی‌های اجتماعی است.
تنها طی چهار سال گذشته بیش از 26 هزار پزشک و کادر درمان کشور را ترک کرده‌اند. این خروج گسترده نیروی متخصص، نظام سلامت کشور را تحت فشار قرار داده است.
هزینه‌های سنگین برگزاری مراسم عروسی و تامین مسکن باعث شده است که بسیاری از جوانان از ازدواج منصرف شوند. در مقابل، نرخ طلاق در حال افزایش است. در سال 1402، از هر سه ازدواج، یک مورد به طلاق ختم شده است.
همچنین آمارهای سازمان ثبت‌احوال نشان می‌دهد میزان موالید در دهه 90، از سال 1396 سیر نزولی داشته، به‌طوری که از آن تاریخ تا آذرماه 1402، هر سال حدود 110هزار نفر از تعداد نوزادان کم شده است. فشارهای اقتصادی و اجتماعی به افزایش اختلالات روانی در جامعه منجر شده است. طبق آمار وزارت بهداشت، بیش از 30 درصد جمعیت ایران به نوعی از اختلالات روانی رنج می‌برند.//
منبع: تجارت فردا، شماره 576//