آیا چوب و کاغذ مازندران در آستانه واگذاری است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کارخانه چوب و کاغذ مازندران در روزهای گذشته شاهد یک تغییر نابه‌نگام در مدیریت بود، امید نیک‌نژاد مدیرعاملی که از آذر 1400 سکان این کارخانه را به دست گرفت، به یکباره برکنار و قاسم محمدی به عنوان سرپرست این شرکت معارفه شد. آن هم درمراسمی که مدیرعامل پیشین از آن خبری نداشت و در آن حضور نیافت.

فارغ از حاشیه‌هایی که برای این کارخانه در سطح استان در یک ماه و اندی پیش تاکنون پیش آمد که در نهایت منجر به برکناری مدیرعامل شد، کارخانه چوب و کاغذ مازندران اکنون در یک وضعیت خاص قرار دارد، که اگر مورد توجه قرار نگیرد، مسیری که سه سال با زحمت، تلاش و بودجه فراوان ترسیم شده است، دستاوردی نخواهد داشت.

راه‌اندازی کارخانه چوب و کاغذ مازندران در سال‌های پایانی دهه 70 با توجه به ظرفیت وجود منابع طبیعی و دسترسی به جنگل‌های هیرکانی برنامه‌ریزی شده بود، که برهمین اساس دولت هم در آن مقطع 600 میلیون دلار برای خرید ماشین‌آلات و ساخت این مجموعه بسیار عظیم به وسعت 480 هکتار هزینه کرد که حدود دو هزار نفر به صورت مستقیم در آن مقطع و 10 هزار نفر به صورت غیرمستقیم از این مجموعه ارتزاق می‌کردند.

این کارخانه در سال‌های ابتدایی دهه 90 با اجرای زودتر از موعد طرح تنفس جنگل دچار مشکل در دسترسی به مواد اولیه شد، کارخانه مازندران تا پیش از طرح تنفس جنگل حدود 35 درصد چوب مصرفی خود را از 150 هزار هکتار طرح جنگلداری تحت پوشش تامین می‌کرد که این برداشت درختان در قالب برنامه‌های اجرایی 10 ساله که مصوب شورای عالی جنگل بود، انجام می‌شد. 35 درصد از مواد اولیه چوبی مورد نیاز این کارخانه از طرح‌های جنگلداری تحت پوشش خود و عمدتاً از گونه‌های ممرز، راش، انجیلی، خرمندی، توسکا، بلوط تامین و حدود 45 درصد نیز از سایر مجریان طرحهای جنگلداری با گونه‌های مشابه خریداری می‌شد.

با وجود اجرای طرح تنفس جنگل، قرار بود، طرح جایگزین نیز اجرایی شود که این طرح تاکنون و پس از 8 سال هنوز اجرایی نشده است، از همین رو کارخانه مازندران به عنوان مهمترین کارخانه تولید تحریر در کشور در نیمه دوم دهه 90 تا نیمه نخست سال 1400 به به تولید فلوتینگ و خاموشی خط تولید تحریر روی آورد.

توقف تولید تحریر در اصلی‌ترین کارخانه تولید کاغذ در کشور وابستگی صد درصد را به کاغذ وارداتی رقم زد، در ادامه با سیاست‌های اشتباه دولت دوازدهم در حمایت همه جانبه از واردات کاغذ و اختصاص ارز دولتی به کاغذ تحریر وضعیت بغرنجی را رقم زد. با آمدن دولت سیزدهم، بحث تولید کاغذ تحریر در کشور جانی دوباره گرفت و کارخانه کاغذ مازندران که در آستانه ورشکستگی قرار بود، واگذار شود؛ به عنوان مهمترین گزینه روی میز دولت مطرح شد، در نهایت با تصمیم هلدینگ آینده پویا، سرمایه‌گذار اصلی کارخانه چوب و کاغذ مازندران و نگاه حمایتی دولت‌، کارخانه مازندران به عنوان چرخ اصلی تولید تحریر در کشور شروع به فعالیت کرد.

از آذرماه و با استقرار نیک‌نژاد در کارخانه‌، تا پایان سال 8 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تولید شد و کارخانه توانست برای دو سال پیاپی به عنوان مهمترین تولیدکننده تحریر، کتاب‌های درسی را بی‌نیاز از کاغذ وارداتی کند و پاییز سال گذشته جشن خودکفایی در کاغذ کتاب‌های درسی را با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جشن بگیرد.

برای سال جاری نیز تولید 33 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر برای آموزش و پرورش در تعهد کارخانه مازندران است و حالا با تغییر مدیریتی که رخ داد و شایعاتی که در استان در یک ماه و اندیش پیش تاکنون پیچیده بار دیگر قضیه واگذاری شرکت چوب و کاغذ مازندران به بخش خصوصی قوت گرفته است. شایعه‌ای که با توجه به سابقه شرکت مدیریت طرح و توسعه آینده پویا در سال گذشته برای واگذازی 28 هزار میلیارد ریال از اموال، دارایی‌ها و شرکت های تابعه خوددر راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری و سیاست‌های دولت سیزدهم به بخش خصوصی چندان نیز دور از ذهن نیست.

آیا چوب و کاغذ مازندران واگذار می‌شود؟

با این حال پیگیری‌های خبرنگار تسنیم از هلدینگ آینده پویا نشان می‌دهد که شرکت چوب و کاغذ مازندران فعلا در فهرست شرکت‌های این هلدینگ برای واگذاری به بخش خصوصی نیست، چرا که در وضعیت فعلی بحث تولید کاغذ تحریر در کشور به عنوان یک فعالیت کلیدی و جهادی دیده می‌شود و چوب و کاغذ مازندران به عنوان جدی‌ترین گزینه برای رسیدن به این تولید مطرح است. بنابراین طبق گفته‌های مسئولان این هلدینگ، شرکت چوب و کاغذ مازندران به بخش خصوصی واگذار نخواهد شد.

اگرچه این تعهد هلدینگ آینده پویا به تولید تحریر در کشور تا اندازه‌ای دغدغه دلسوزان حوزه تولید تحریر در کشور را برطرف می‌کند، اما تکلیف ادامه راه کارخانه مازندران با سرپرست جدید در دولت چهاردهم نیز موضوعی جدی به نظر می‌رسد.

وضعیت تولید کاغذ در مازندران تا به امروز

کارخانه چوب و کاغذ مازندران تا روز معارفه سرپرست جدید، 26 هزار و 685 تن کاغذ چاپ و تحریر تولید کرده است، هم‌چنین 12 هزار و 500 تن کاغذ فلوتینگ توسط خط دوم این کارخانه تولید شده است. کارخانه بر اساس تعهدی که پیش از این به وزارت آموزش وپرورش داده است، باید تا پایان اسفند، 33 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تولید کند، علاوه بر آن فلوتینگ برای پاسخگویی به تعهدات مالی کارخانه، حقوق پرسنل و.. باید ادامه پیدا کند.

اما مهمترین مسئله پیش روی کارخانه چوب و کاغذ مازندران پیگیری مطالبات این کارخانه از سازمان جنگل‌ها است، مطالباتی که حاشیه‌های اخیر نیز از آن نشأت می‌گرفت.

یک ماه پیش شایعاتی در فضای مجازی مبنی بر مطالبه مدیرعامل کارخانه از رئیس مجمع تشخیص مصلحت مبنی بر برداشت چوب از جنگل‌ها هیرکانی منتشر شد، شایعاتی که اشاره به دیدار تازه مدیرعامل با لاریجانی داشت، دیداری که در واقعیت زمستان سال گذشته و 8 ماه پیش رخ داده بود. نیک‌نژاد در همان زمان انتشار این شایعات قویاً این مطالبه را تکذیب کرده و اشاره کرده بود که برداشت چوب از جنگل‌ها هیچ توجیه قانونی و عقلانی ندارد. با این حال شایعات ادامه یافت و حتی پای نماینده مردم ساری در مجلس نیز به آن باز شد و عالیه زمانی در سخنانی در صحن علنی مجلس گفت: «شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران، نگین صنعت این استان و کاغذسازی کشور با بیش از یک‌هزار و500 نفر نیرو در بیست‌وهشتمین سال فعالیتش حال و روز خوبی ندارد. به جای این‌که مدیران علمی و در تراز ملی و مدیران فنی در شرکت چوب و کاغذ مازندران به‌کارگیری شوند، این کارخانه در سال‌های اخیر تبدیل به حیات خلوتی برای به‌کارگیری افراد غیرتخصصی و سیاست‌زده شده که با کاغذبازی و آمارسازی و نابودی جنگل‌های هیرکانی پیکره صنعت بزرگ چوب و کاغذ را به اتاق احیا کشاندند. سرطان پیش‌رونده مدیریت ناکارآمد، سوگیرانه و غیرمتعهدانه موجب شده که پیکره تنومند صنایع چوب و کاغذ مازندران بر سر دست‌های بی‌تدبیری به سمت تشییع برود. بر همین اساس نیازمند اقدام، مداخله فوری، مؤثر و حیات‌بخش در صنایع چوب و کاغذ مازندران هستیم.»

اختلاف کارخانه مازندران به عنوان مهمترین کارخانه تولید تحریر در کشور با سازمان جنگل‌ها یک ماجرای قدیمی است، عمده اختلاف نیز حول مبلغی است که کارخانه از سازمان جنگل‌ها مطالبه دارد‌، این مطالبه 303 هزار متر مکعب چوب با ارزش ریالی 63 میلیارد تومان در سال 96 بوده است. کارخانه مازندران در مدیریت‌های متفاوت به دلیل نیازی به ماده اولیه چوب دارد، به دنبال این بود که به صورت حجمی این مطالبه را دریافت کند. سازمان جنگل‌ها اما به دنبال پرداخت ریالی این مطالبه آن هم با رقم سال 96 بوده است. در دوره نیک‌نژاد کارخانه پذیرفت ومجموعه هیئت مدیره کارخانه این موضوع را پذیرفت. برداشت چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل یکی از مطالباتی بوده که مدیران پیش از نیک‌نژاد نیز به عنوان مطالبه آن را مطرح کرده‌اند، چوب‌هایی که به گفته کارشناسان هم ماندن آن‌ها در جنگل آسیب‌رسان است و سلامت جنگل را تهدید می‌کند و هم به آسانی قاچاق می‌شود. با این حال دردوره مدیریت نیک‌نگاد کارخانه پذیرفت که مطالبه خود را به صورت ریالی دریافت کند، اما سازمان جنگل‌ها قائل به این بود که این مطالبه طبق محسابات ریالی سال 96 پرداخت شود. که از نظر کارخانه این بی‌انصافی بود. چرا که در سال 96 با آن بودجه امکان خرید 150 هزار تن چوب وجود داشت و حالا تنها 15 هزار تن می‌توانستند چوب بخرند.

بنابراین یکی از مهمترین چالش های پیش پای سرپرست جدید کارخانه مازندران موضوع مطالبات از سازمان جنگل‌هاست از سوی دیگر، دولت نیز باید تکلیف حمایت خود را از تولید کاغذ تحریر در کشور را مشخص کند، اگر قرار باشد، قطعی برق و گاز در کارخانه مازندران در فصل زمستان و بهار نیز به مانند تابستان ادامه دار باشد، نمی‌توان انتظار داشت که تولید در کارخانه برای نیمه باقی مانده سال و حتی سال آینده جان داشته باشد.

دسترسی به مواد اولیه، تسهیل در واردات چوب، اختصاص ارز نیمایی برای واردات خمیر، نیز از مهمترین دغدغه‌های کارخانه مازندران برایتولید کاغذ تحریر در یکسال گذشته بوده که حل آن‌ها در دولت خواهد بود.