آیین چراغ خاموشی نیست؛ به یاد علی حاتمی شاعر سینمای ایران

به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ علی حاتمی، کارگردان، فیلمنامه نویس و تهیه کننده سینما و تلویزیون کار حرفه ای خود را با نوشتن فیلمنامه و نمایشنامه آغاز کرد و پس از موفقیت و استقبال تماشاگران از نمایش «حسن کچل» برخی او را ترغیب و تشویق کردند تا همین کار را در قالب سینمایی تولید کند و از آنجاییکه که حاتمی علاقه وافری به ادبیات، قصه های کهن و تاریخ ایران داشت، اولین فیلم سینمایی خود را با الگو گرفتن از قصه های عامیانه و مردمی جلوی دوربین برد.

فیلم سینمایی «حسن کچل» قصه گو و موزیکال بود و در سال 48 بر پرده سینماها رفت و در آن سال توانست با استقبال چشمگیر تماشاگران 9 میلیون تومان در گیشه فروش داشته باشد؛ پرویز صیاد که بعدها با نقش «صمد» در سینمای ایران به شهرت رسید در این فیلم در نقش «حسن کچل» نقش آفرینی کرده است. پرویز اتابکی، اسفندیار منفردزاده، بابک افشار و واروژان آهنگسازی این فیلم را برعهده داشتند و مرحوم مرتضی احمدی دیالوگ های نقالی زورخانه ای این فیلم را می گوید.

حاتمی پیش از انقلاب فیلم های سینمایی بسیاری مانند طوقی، بابا شمل، قلندر، ستارخان و سوته دلان را به پرده نقره ای سینماها آورد که از میان آنها «سوته دلان» به گواه بسیاری از کارشناسان سینما از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ فیلمی با بازی بهروز وثوقی در نقش مجید که پسری ساده و دارای اختلالات ذهنی است و سال ها زیر بلیت و حمایت برادر بزرگتر خود حبیب آقا ظروفچی با بازی جمشید مشایخی روزگار می گذراند. دیالوگ ها، قصه و بازی بازیگران این فیلم در سینمای ایران ماندگار شده است. یکی از همین دیالوگ ها از زبان بهروز وثوقی است:«التماس دعا؛ خوش به سعادتتون که می رین روضه، جاتون وسط بهشته، ما که دنیامون شده آخرت یزید، کی ما ها رو ببره روضه. مجید آقا تو رو چه به روضه؛ روضه خودتی، گربه کن نداری وگرنه خودت مصیبتی، دلت کربلاست...»

دیالوگ های شعرگونه حاتمی در فیلم هایش، وزن و امضای خاصی به آثار او داده بود و در میان بسیاری از فیلم های نازل پیش از انقلاب، از اعتبار و جایگاه خاصی برخوردار است. دو سریال «داستان های مولوی» و «سلطان صاحبقران» که پیش از انقلاب از تلویزیون پخش شدند، عمق ارادت و علاقه وافر حاتمی به ادبیات و تاریخ این مرز و بوم را نشان می دهند.

بعد از انقلاب نیز حاتمی با ساخت فیلم هایی همچون «حاجی واشیگتن، کمال الملک، جعفرخان از فرنگ برگشته و مادر» آثار ارزنده ای در تاریخ سینمای ایران به یادگار گذاشته است؛ هرچند اولین فیلم سینمایی حاتمی که بعد از انقلاب ساخته شد فقط در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمد و مهر توقیف به «حاجی واشیگتن» زده شد تا سال ها بعد ودر خردادماه 77 به اکران عمومی در آمد. البته فیلم «ستارخان» او نیز پیش از انقلاب به دلیل صادق نبودن با روایت های تاریخی توقیف و اجازه اکران نگرفت. علی نصیریان در این فیلم در نقش ستارخان ایفای نقش کرده بود.

بسیاری از بینندگان تلویزیون نام علی حاتمی را با فیلم «مادر» و سریال «هزاردستان» می شناسند؛ دو اثری که در سینما و تلویزیون ما به واقع جاودانه و مانا شده است. بسیاری از منتقدین سینما، بازی اکبر عبدی و محمدعلی کشاورز را در این فیلم می ستایند و این نقش ها را از بهترین بازی های این دو بازیگر عنوان می کنند. همان قدر که فیلم مادر در ذهن و خاطر تماشاگران سینما و تلویزیون (از بایت پخش های مکرر) حک شده، سریال «هزاردستان» نیز از یادگاری های بی نظیر مرحوم حاتمی به شمار می رود؛ سریالی که لااقل تلویزیون ایران به خاطر ساخت شهرک غزالی به بهانه این سریال تا ابد به آن مدیون است.

علی حاتمی در نیمه دهه هفتاد مشغول ساخت فیلم سینمایی «جهان پهلوان تختی» بود که به دلیل تشدید بیماری سرطان در بیمارستان بستری شد و با مرگ او عملا این پروژه نیمه کاره رها شد. حاتمی در نیمه آذرماه سال 75 از دنیا رفت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

بیشتر بخوانید؛

پرواز جاودانه سیمرغ؛ به یاد خلبان شهید احمد کشوری

همه بازیگرانی که ایفاگر نقش میرزا کوچک خان بودند