اجاره خانه، نیمی از درآمد پرستاران را می بلعد / حقوق 5 هزار یورویی در انتظار پرستاران ایرانی است؟

در حالی‌که وزارت بهداشت از مهاجرت 570 پرستار و استعفای 2500 نفر در سال گذشته خبر داده، رئیس سازمان نظام پرستاری از عمق بحران در نظام سلامت می‌گوید؛ بحرانی که ریشه در حقوق پایین، فرسودگی شغلی و نبود سیاست مؤثر برای نگهداشت نیرو دارد.

احمدنجاتیان رئیس کل جدید سازمان نظام پرستاری تأکید می‌کند: «وقتی پرستار با حقوق 15 تا 20 میلیون تومان باید از ده بیمار مراقبت کند، طبیعی است که هم او فرسوده شود، هم بیماران ناراضی.»

مشروح گفتگوی «اقتصادنیوز» با رئیس کل جدید سازمان نظام پرستاری را بخوانید؛

******

*آقای نجاتیان! وزارت بهداشت اعلام کرده در سال گذشته 570 پرستار مهاجرت و 2500 نفر استعفا یا ترک شغل داشتند. از نگاه شما این آمار چه معنایی دارد و چه اتفاقی در نظام پرستاری در حال رخ دادن است؟

مسئله اساسی ما در نظام سلامت کشور بحث جذب و نگهداشت نیروی انسانی پرستاری. به دلیل کمبودهای موجود، حقوق پایین و شرایط کاری سخت، پرستاران است که دچار فرسودگی شدید جسمی و روحی می‌شوند.

بسیاری از آن‌ها وقتی حساب و کتاب می‌کنند، می‌بینند که ماندن در این شغل صرفه‌ای ندارد. شغلی با فشار کاری بالا، شیفت‌های متوالی و حقوق 15 تا 20 میلیون تومانی.

برخی تصمیم می‌گیرند مهاجرت کنند چون درآمد در کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست، برخی هم ترجیح می‌دهند از کار کنار بروند یا حتی در خانه بمانند. علاوه بر این، بازنشستگی سالانه پرستاران نیز بر کمبود نیرو اضافه می‌کند.

*در ماه‌های اخیر، دولت جدید و وزارت بهداشت وعده‌هایی درباره بهبود وضعیت داده‌اند. آیا اقدامی واقعی در مسیر جبران کمبود پرستار و بهبود معیشت انجام شده است؟

نه نمی‌توان گفت اقدامی عملیاتی شده، این اقدامات هنوز با واقعیت فاصله دارد. در تابستان آزمون استخدامی برگزار شد و حدود 11 هزار پرستار قرار است جذب شوند. مبلغ اضافه‌کار نیز افزایش یافته؛ از حدود 30 هزار تومان در سال گذشته به 80 تا 90 هزار تومان در سال جاری رسیده است.

اما واقعیت این است که تورم کشور جلوتر از این اصلاحات حرکت می‌کند و این افزایش‌ها در زندگی پرستاران چندان دیده نمی‌شود.

*میزان دریافتی پرستاران در حال حاضر به‌طور میانگین چقدر است؟

خیلی متغیر است. مثلا پرستار تازه‌استخدام حدود 15 میلیون تومان دریافتی دارد. پرستاری که 30 سال سابقه دارد، حقوق پایه‌اش حدود 29 تا 30 میلیون تومان است.

اما متوسط سابقه پرستاران ما حدود 10 سال است، یعنی حدود 20 میلیون تومان حقوق به‌علاوه شش تا هفت میلیون کارانه.

با اضافه‌کار و شیفت شب، دریافتی ماهانه معمولاً بین 25 تا 30 میلیون تومان است. اما باید توجه کنید این درآمد برای کاری با فشار بالا و ریسک زیاد اصلاً متناسب نیست، به‌ویژه در شهرهای بزرگی مثل تهران که فقط اجاره خانه گاهی بیش از نیمی از این درآمد را می‌بلعد.

*با توجه به سطح بالای فشار کاری پرستاران و دریافتی فعلی آن‌ها، آیا این شغل هنوز از نظر اقتصادی قابل‌دوام است؟ مقایسه شما با سایر مشاغل و حتی کشورهای منطقه چه تصویری از وضعیت واقعی پرستاران نشان می‌دهد؟

با نرخ فعلی اضافه‌کار، حدود 90 هزار تومان در ساعت، یک پرستار برای شش ساعت کار در بیمارستان، در محیطی پرتنش و با خطر بالا، فقط حدود 500 هزار تومان دریافت می‌کند. درحالی‌که در مشاغل دیگر، مثل رانندگی، می‌توان در همان زمان درآمد بیشتری داشت.

اما در کشورهای اطراف یا اروپایی، حقوق پرستار در بدو استخدام حدود 4 تا 5 هزار یورو است. ما نمی‌توانیم شرایط ایران را با آن کشورها مقایسه کنیم، اما انتظار یک زندگی نرمال و قابل اداره در این شغل حداقل خواسته منطقی است.

*با ادامه این وضعیت، چه چشم‌اندازی پیش‌رو نظام پرستاری کشور می‌بینید؟

اگر همین روند ادامه پیدا کند، با شکاف خطرناکی در تعداد پرستاران مواجه می‌شویم. اما، تلاش‌هایی در حال انجام است و دولت و مجلس حمایت‌هایی نشان داده‌اند، اما محدودیت‌های مالی دولت و بدهی بیمه‌ها اوضاع را پیچیده کرده است. راهکارهای کوتاه‌مدت مثل افزایش اضافه‌کار فقط مسکن موقتی است.

ما نباید پرستار را تشویق کنیم که اضافه‌کار کند؛ چون این یعنی خستگی بیشتر، افزایش خطای شغلی و کاهش کیفیت خدمات. باید شرایطی فراهم شود که پرستار با یک شیفت نرمال بتواند زندگی معمولی داشته باشد.

*نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در ایران چقدر است و چه پیامدی دارد؟

در دنیا اگر بیمارستانی 100 تخت بستری دارد، باید حدود 250 پرستار داشته باشد. اما در ایران، برای همین 100 تخت، فقط حدود 100 پرستار داریم. یعنی هر پرستار باید به‌جای 5 بیمار، از 10 بیمار مراقبت کند.

نتیجه این می‌شود که هم کیفیت خدمات پایین می‌آید، هم فرسودگی شغلی بالا می‌رود، و در نهایت بیماران هم ناراضی‌اند.

*آیا طرحی برای نگهداشت و بهبود وضعیت معیشتی و حمایت از پرستاران (مثل معافیت مالیاتی یا مسکن سازمانی) در دست بررسی است؟

بله، پیشنهادهایی داده شده است؛ اما این‌ها نیازمند تصویب در دولت و ارسال به مجلس هستند، چون بار مالی دارند و باید در قالب لایحه بودجه تصویب شوند.

مجلس اعلام کرده هر طرحی که دولت بیاورد را تصویب می‌کند. امیدواریم این‌بار واقعاً اجرایی شود و بهبود ملموسی در وضعیت پرستاران ایجاد کند.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.