اجرای سامانه‌های نوین آبیاری مرهمی برای بحران کم‌آبی

با توجه به قرار گرفتن ایران روی کمربندی خشک و نیمه خشک و موضوع تغییر اقلیم، میزان بارش در 20 سال اخیر کاهش معناداری داشته است که این امر منجر به بهره برداری بی رویه و غیرمجاز از آب های زیرزمینی و چاه های کشاورزی شده و در نهایت کار را به جایی رسانده که کمبود آب را به یک بحران جدی در بخش کشاورزی تبدیل کرده است.

آمارها نشان می دهد که متوسط بارش سالانه در برخی کشورها بالای 700 میلی متر است درحالیکه در کشور ما این میزان 220 تا 250 میلی متر است که این امر بیش از پیش اهمیت اجرای سامانه های نوین آبیاری برای جلوگیری از بحران کمبود آب و خشکسالی در بخش کشاورزی را نشان می دهد چرا که بحران آب موضوعی نیست که به راحتی بتوان از آن عبور کرد تا بخش کشاورزی و امنیت غذایی قربانی شرایط کم‌آبی شود.

آقای صفدر نیازی معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر فرمایش مقام‌معظم‌رهبری مبنی بر صرفه جویی 10 درصدی آب در بخش کشاورزی، انجام مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی و همچنین بکارگیری فناوری های نوین امری ضروری است.

نیازی اهداف کلی این معاونت را تامین امنیت غذایی و پایداری تولید در چارچوب توسعه پایدار کشاورزی با افزایش بهره‌وری آب و خاک برشمرد و گفت: این معاونت با اجرای پروژه‌های تامین آب، سامانه‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله، پوشش کانال‌های خاکی، احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی و سایر پروژه‌های آب و خاک، موجبات افزایش بهره‌وری این بخش را فراهم می‌سازد.

 اجرای سامانه های نوین آبیاری راهی برای کاهش 30 تا 40 درصدی مصرف آب

آقای فریبرز عباسی مجری طرح سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر آمار تاکنون حدود 2 میلیون و 900 هزار هکتار از اراضی آبی به انواع روش های نوین آبیاری تجهیز شده اند که 2 میلیون و 600 هزار هکتار از این سطح با اعتبارات دولتی و 300 هزار هکتار باقی مانده با اعتبارات بخش خصوصی است‌.

به گفته او، با توجه به محدودیت های اعتباری، رویکرد ما توسعه روش هایی با راندمان بالاست تا از امکانات حداکثر استفاده را داشته باشند.

عباسی ادامه داد: سال گذشته بحث هوشمندسازی در 16 استان در سطح 3 هزار هکتار از مزارع و باغات اجرا شد و امسال در 18 استان با مشارکت بخش خصوصی این طرح در راستای توسعه و ترویج تکنولوژی های نوین برای استفاده بهتر از نهاده و امکانات اجرا خواهد شد.

مجری طرح سامانه های نوین آبیاری افزایش عملکرد، کاهش مصرف و توزیع یکنواخت آب را از اثرات توسعه سامانه های نوین آبیاری اعلام کرد و گفت: 95 درصد لوازم و قطعات سامانه های نوین آبیاری در کشور تولید می شود که با این وجود نه تنها واردکننده نیستیم، بلکه با استفاده از ظرفیت های داخلی و شرکت های دانش بنیان مبنی بر بومی شدن تولید، صادرکننده در حوزه لوازم و تجهیزات خواهیم شد.

او با تاکید بر این موضوع که بهترین روش اجرای سامانه های نوین آبیاری روش های موضعی هستند، افزود: آبیاری طیف از راندمان بالایی برخوردار است و آبیاری زیرسطحی به سبب قرار گرفتن لوله ها در زیر زمین باعث کاهش تبخیر می شود، اما به سبب هزینه بالای اجرای این روش از سامانه های آبیاری، بهره برداران رغبت کمتری دارند که اکنون در حال ترویج و توسعه آن هستیم.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه اجرای روش های موضعی 30 تا 40 درصد در کاهش مصرف آب و 40 تا 50 درصد در ارتقای بهره وری موثر است، گفت: بنابر آمار سال گذشته دولت در اجرای هریک از سامانه های آبیاری از 17 تا 60 میلیون تومان کمک بلاعوض کرد که امسال هزینه واقعی و تمام شده بیشتر خواهد بود.

ضرورت فراهم کردن الزامات اجرای سامانه های نوین آبیاری

آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: با توجه به اقلیم گرم و خشک کشور، متوسط بارندگی های سالانه 220 تا 250 میلی متر است، درحالیکه برخی کشورها به بالای 700 میلی متر می رسد.

به گفته او، ورود تحقیقات برای تولید بذر و نهال های مقاوم به خشکی و توسعه سامانه های نوین آبیاری در جلوگیری از هدررفت آب بخش کشاورزی تاثیر بسزایی دارد.

هاشمی ادامه داد: بنابر قانون 85 درصد اعتبار سامانه های نوین آبیاری بصورت بلاعوض در اختیار کشاورزان باید قرار گیرد که دولت به بهانه کمبود اعتبار به ازای هر هکتار یارانه در ازای استفاده از سامانه های نوین می دهد که به سبب تغییر روزانه قیمت ها، دولت باید الزامات لازم را فراهم کند که مشکل آب استمرار پیدا نکند.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: علی رغم بحران منابع آبی، هدررفت آب در بخش کشاورزی بالاست که با توسعه سامانه های نوین آبیاری و ورود علم و دانش به بخش باید بهره وری را افزایش و میزان مصرف را کاهش داد.

او گفت: با توجه به آنکه بخش کشاورزی با امنیت غذایی سروکار دارد، از این رو با فراهم کردن الزامات مورد نیاز در راستای اجرای سامانه های نوین باید عملکرد در واحد سطح را افزایش داد که اجرای سامانه های نوین آبیاری در افزایش عملکرد و کاهش هدررفت آب تاثیر بسزایی دارد.

آمارها حاکی از آن است که 80 تا 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود که در پی تغییر اقلیم و کاهش بارندگی ها، اجرای سامانه های نوین آبیاری تا حدی می تواند بر کاهش مصرف و ارتقای راندمان و بهره وری اثر گذار باشد که دولت برای تحقق این امر طبق قانون باید 85 درصد هزینه اجرای این سامانه ها را بصورت بلاعوض در اختیار بهره برداران قرار دهد تا به خاطر بحران کمبود آب، امنیت غذایی در معرض خطر قرار نگیرد.