ادیان الهی چراغ هدایت بشر در دوران بحران هویت جهان معاصر هستند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری گفت‌وگوی ادیان ایران، صبح امروز، سه شنبه (9 خردادماه) در سخنرانی خود در سومین دور از گفت‌وگوی دینی اسلام و مسیحیت کلیسای ارتدوکس صربستان در بلگراد گفت: «دین و جهان معاصر» موضوع این دور از گفتگو‌های اسلامی مسیحی اندیشمندان و عالمان دو کشور است. سال‌هاست تلاش می‌شود چنین القاء کنند که دین پاسخگویی نیاز‌های جوامع معاصر نیست و حداکثر می‌تواند نیاز‌های فردی جوامع را تأمین کند، ولی برای جامعه نمی‌تواند برنامه‌ای راهگشا و مفید ارائه کند.

وی افزود: در این نگاه، اساسا لباس دین بر تن جامعه، تنگ است. در برخی از کشورها، این دیدگاه در قالب اندیشه‌های رنسانسی نظیر لائیسیته یا سکولاریزم تئوریزه شده است و آنجا که ساحت‌های نظری کارآمد نبوده، تلاش شده با هراس ساختگی از دین، این موضوع نهادینه شود.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ابراز کرد: امیدوارم این نشست با بهره‌گیری از مجموعه تعالیم و آموزه‌های اسلامی مسیحی و با تکیه بر تجارب مشترک دو آئین الهی با رویکردی مبتنی بر عقلانیت دینی پاسخی درخور به این شبهات که نه تنها از ناحیه افکار عمومی بلکه از طرف برخی فرهیختگان و صاحبنظران مطرح می‌شود، ارائه کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور با بیان اینکه دین به مفهوم کلی خود از دو رکن اساسی تشکیل می‌شود، افزود: رکن اول مجموعه‌ای از گزاره‌های هستی شناسانه‌ای است که با آموزه‌ها و تعالیم خود تفسیر روشنی از هستی و خالق آن و اراده حاکم بر جهان و دنیای پس از مرگ به انسان می‌دهد. رکن دوم، مجموعه آموزه‌ها، تعالیم و دستوراتی است که بواسطه پیامبران الهی در قالب شریعت دینی رسیده و در نهایت انسان را به یک ساختار درست یعنی اخلاق و زیست مومنانه سوق میدهد.

رئیس شورای سیاستگذاری گفت‌وگوی ادیان ایران اظهار داشت: دین تفسیری الهی و وحیانی برای انسان پرسشگر و جستجوگری است که سؤالات فراوانی از چیستی خود و جهان پیرامون خود دارد؛ دین رابطه انسان با خالق هستی، طبیعت، دیگر انسانها و در نهایت با خودش را تبیین می‌کند. تفسیری که از عهده‌ی علم محض و فلسفه مادی برنمی‌آید.

ادیان دارای اصول ثابت، جاویدان و حیات بخشی هستند

وی ادامه داد: این واقعیت که دین در اعصار مختلف پاسخگوی نیاز‌های بشر بوده براهل نحقیق، پوشیده نیست. ظهور و بروز تمدن‌های بشری عموماً مقارن ظهور ادیان الهی بوده است. دین هم متضمن ترسیم جایگاه واقعی انسان به عنوان خلیفه الهی و بیان ارزش‌ها و کرامت‌های وی و تأمین حقوق ذاتی و اکتسابی برگرفته از این کرامت است و هم ضامن تامین حقوق اجتماعی او در قالب حقوق بشر، محیط زیست و صلح و عدالت است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور با اشاره به اصول ثابت، جاویدان و حیات بخشی ادیان گفت: تشکیک و یا پیشنهاد بازگشت از پاره‌ای از آموزه‌های مشترک ادیان با عنوان دوری از تعصبات و به بهانه عشق خداوندی راه حل درستی برای همگامی با فرهنگ جهان معاصر نیست. ادیان دارای اصول ثابت، جاویدان و حیات بخشی هستند که مشرف بر نیاز‌های معنوی و مادی انسانی بوده و از ناحیه خداوندی نازل شده که خالق انسان است.

انفعال رهبران دینی در قبال ظهور هر پدیدهی مدرن موجب تباهی دین می‌شود

رئیس شورای سیاستگذاری گفت‌وگوی ادیان ایران اظهار داشت: فرهنگ جهان معاصر که عموماً برگرفته از منظر تجددگرائی، علمگرائی، امیال نفسانی، دنیاطلبی، مادهگرائی و رفاه‌طلبی است در نهایت منجر به ایجاد فرهنگی از نوع خود است.

وی در عین حال، مطرح کرد: عقبنشینی و انفعال ادیان و رهبران دینی در قبال ظهور هر پدیدهی مدرن علمی فرهنگی و اجتماعی و تمکین و پذیرش هر فلسفه نوظهور در دنیای معاصر، موجب تهی گشتن و تباهی دین و میدان داری علمگرایی صرف و لجام گسیخته عصر حاضر می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور افزود: ادیان و رهبران دینی به حق اعتقاد دارند مجموعه گزارههای دینی هنوز هم آخرین راه حل و راهکار سعادت بشر است و تجدید نبوت‌ها در بازه‌های پیاپی زمانی خود همگامی با گسترش آگاهی و دانش بشر بوده، ولی آخرین پیام هنوز متضمن اولین کلام الهی است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: مطالعه و بررسی مجموعه گزاره‌های وحیانی و به ویژه گزاره‌های اخلاقی و حقوقی که تبلور یافته در مجموعه کنوانسیون‌ها و اعلامیه‌های جهانی و ترسیم حقوق انسان و محیط زیست است، مبین تعالی آموزه‌ها حتی فراتر از دوران کنونی است.

وی «حقوق بشر»، «صلح و مبانی همزیستی مسالمت‌آمیز»، «حقوق و حفظ محیط زیست» و «سبک زندگی مؤمنانه حول کانون اصیل خانواده» را از موضوعاتی برشمرد که توجه جهانیان را به خود معطوف داشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور با این پرسش که "آیا جامعه جهانی در دوران معاصر همین دریافت و فهمی را که ما به عنوان رهبران و مؤمنان به ادیان الهی داریم و آن را برگرفته از مبانی و بنیانهای اصیل دینی دانسته و در مقام بیان آن هستیم، دارد؟ توضیح داد: متاسفانه ما امروز با دنیایی روبرو هستیم که گروهی از مردم هیچ اعتقادی به ملکوت الهی ندارند و رهبران ادیان نیز علیرغم داشتن ماموریت الهی و تجربه‌های تاریخی نتوانسته‌اند در رویآوری دینی این جوامع توفیقی مهم کسب کنند. علاوه بر این، گروهی از آحاد و جوامع متدین متاسفانه به دلیل عناصر دخیله دنیای معاصر به بیراهه رفته‌اند.

رئیس شورای سیاستگذاری گفت‌وگوی ادیان ایران افزود: بخشی از چالش حاکمیت معنوی ادیان الهی در دنیای معاصر، ناشی از ظهور و بروز فلسفه‌های اقتدارگرای سیاسی با درون مایه‌های ایدئولوژیکی طی دویست سال اخیر است که در سایه دوران مدرن، حاکمیت یافته و توانسته‌اند با فلسفه تجربهگرای خود، ادیان الهی را در قالب‌های مادی دوران تجدد و در ساختار مدرنیته به حاشیه ببرند و جریانی دیگر با افیون خواندن آن، توده‌های مردم را سال‌ها از آموزه‌های دینی محروم کنند.

وی تأکید کرد که ایجاد و تقویت جریان‌های جعلی دینی از ناحیه دولت‌های خارجی، ظهور جنبش‌های نوین و غیر اصیل دینی، ایجاد گفتمان‌ها و قرائت‌های ناصحیح و شبهه‌افکن، برجسته کردن اختلاف نظر‌ها و گاه احیای اندیشه‌ها و مکاتب منسوخ شده تاریخی، دینی و فلسفی، طرح اختلافات قومی و نژادی مبتنی بر باور‌های دینی در جوامع چند فرهنگی و مواردی از این دست توانست آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به ساحت ادیان و باور‌های وحیانی جامعه به ویژه جوانان وارد کند که البته کوتاهی و قصور رهبران دینی و عدم توجه به نیاز‌های فکری و فرهنگی جوامع انسانی را نمی‌توان از نظر دور داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور در ادامه سخنانش، گفت: ادیان الهی و مجموعه تعالیم وحیانی چراغ هدایت و روشنگری بشر به ویژه نسل جوان در دوران سرگردانی و بحران هویت جهان معاصر هستند که او را به وادی تباهی سوق داده است. کارآمدی این منظومه فکری فرهنگی مستلزم ایمان حقیقی به باورها، تامل و توجه روز آمد به درون مایه‌های دینی با شناخت دقیق از مقتضای نیاز امروز جامعه است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: جهان معاصر با غفلت از میراث تاریخی تمدنی و ارزش‌های معنوی الهی از شاهراه سعادت فاصله بسیار گرفته است. تجربه رویآوری به علم و فلسفه مادی، مکاتب و فلسفه‌های معاصر، دینواره‌ها و جنبش‌های شبه دینی دوران کنونی هیچگاه نتوانسته عطش انسان سرگردان و دچار بحران معنویت و هویت را سیراب کند. راه نجات جز تمسک به سرمنشأ وحی و آبشخور‌های الهی نیست.

عقلانیت و عدالت؛ دو ویژگی بارز ادیان الهی

وی بر ضرورت گسترش معنویت و حفظ عقلانیت دینی در جامعه تأکید کرد و گفت: ادیان و رهبران ادیان که در دوران معاصر یکی از بازیگران جدی عرصه‌های سیاست و دارای نفوذ و تأثیر در شکلدهی افکار و اندیشه‌ها و تمایلات معنوی جامعه جهانی هستند، بیشتر باید به وظایف و تکالیف دینی و مذهبی خود در گسترش معنویت و حفظ عقلانیت دینی کوشش کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور عقلانیت و عدالت را دو ویژگی بارز ادیان الهی است که سرمنشأ تأسیس حقوق و قواعد حقوقی برای تأمین حقوق طبیعی و بشری انسان است و بر عالمان و صاحبنظران دینی است که با تأمل و اجتهاد دریافت درست و فارغ از تعصب و کوته نظری نسبت به ارائه رهنمود‌های کارساز در قالب قوانین و قواعد حقوقی برگرفته از جوهرههای دینی به ویژه برای سیاستمداران اهتمام داشته باشند.

رئیس شورای سیاستگذاری گفت‌وگوی ادیان ایران خاطرنشان کرد: جامعه جهانی به ویژه جامعه جوان در این بحران فکری فرهنگی، نیازمند یک پناهگاه ایمانی برای حفظ هویت و هدایت و رستگاری است، بنابراین باید با بهره‌گیری از آموزه‌های اصیل الهی و با زبان قابل فهم و روزآمد با جوان امروز سخن بگوییم.

وی تصریح کرد: جهان امروز جهان ارتباطات و انفجار اطلاعات و رسوخ و نفوذ داده‌ها و آموزه‌های درست و نادرست و بدون سنجش‌های دقیق به لایه‌های عمیق زندگی انسانهاست. حضور مؤمنانه در تمامی عرصه‌های جامعه به ویژه فضای مجازی و در همکاری با تمامی دین باوران مورد تأکید است.

بنابر اعلام این خبر، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان ایران در رأس هیأتی بلندپایه از جمهوری اسلامی ایران به دعوت پاتریارک پورفیریه؛ اسقف اعظم صربستان و به منظور شرکت در گفتگو‌های دینی اسلام و مسیحیت ارتدوکس به صربستان سفر کرده است. دیدار با پاتریارک پورفیریه، ولادیمیر اورلیچ؛ رئیس مجلس صربستان، خانم مایا گویکوویچ؛ نخست وزیر و وزیر فرهنگ صربستان، مصطفی یوسف اسپاهیچ؛ مفتی بلگراد و نماینده دولت صربستان در وزارت دادگستری و رئیس بخش ادیان آن وزارتخانه از جمله برنامه‌های سفر سه روزه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به صربستان است.