اربعین؛ تعمیق تمدن نوین اسلامی
«خلق تمدن» به تعبیری که امام موسی صدر دارد، یعنی خلق فرهنگ (اندیشه و تفکر و علوم و بعد نرم‌افزاری) و مدنیت (جلوه‌های بیرونی و عینی و ملموس) که مبتنی بر الزامات مختلفی است.
به گزارش مشرق، دکتر شریف لک‌زایی استاد فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی- «خلق تمدن» به تعبیری که امام موسی صدر دارد، یعنی خلق فرهنگ (اندیشه و تفکر و علوم و بعد نرم‌افزاری) و مدنیت (جلوه‌های بیرونی و عینی و ملموس) که مبتنی بر الزامات مختلفی است. از جمله مهم‌ترین الزامات عملی آن در دوره جدید، مشارکت و همراهی و حضور مردم و نخبگان و وجود پشتیبانی‌های مختلف از سوی دولت‌ها و نهادهای رسمی است.
در این میان افزون بر توجه به ابعاد نظری، فلسفی و دینی این واقعه، داشتن تشکل و سازمان، واجد اهمیت بسیاری است. در واقعه پیاده‌روی اربعین بیشتر تشکل‌های موجود، تشکل‌های مردمی است و اساساً خلق حرکت اربعین یک حرکت مردمی است و تداوم و استمرار آن نیز با وجود و حضور مردم ممکن خواهد شد.
حضور هیأت‌های عزاداری مردمی به معنای وجود سنخ خاصی از تشکل‌های مردمی است که به تمهید پیاده‌روی اربعین پرداخته و نیازهای موجود را با وجود و حضور مردم و ایثار و فداکاری عاشقانه و خالصانه مردم تأمین می‌کنند. این تشکل‌ها باید تقویت شده و بدون وابستگی به سازمان‌های دولتی همچنان با قوت به فعالیت بپردازند. دولت‌ها بویژه دولت عراق و ایران با حضور در کنار مردم، باید موانع را از سر راه بردارند.
چند کار در اینجا اتفاق می‌افتد که قابل اهمیت است و باید به صورت جدی محافظت شود و تداوم یابد:
نخست مردمی بودن این تشکل‌هاست. این تشکل‌ها که در مسیر پیاده‌روی اربعین حضور دارند و به زائران خدمت می‌دهند از متن مردم جوشیده و سربرآورده‌اند. از این رو، همچنان باید به گونه‌ای عمل شود که این وجه مردمی حفظ، تقویت و محافظت شود. آفت و آسیب مهم پیاده‌روی اربعین، دولتی‌سازی آن و تهی ساختن آن از تشکل‌های مردمی و حضور داوطلبانه مردم است.
دوم اینکه نیازها و مایحتاج پیاده‌روندگان توسط همین تشکل‌ها از میان مردم برطرف می‌شود که این وجه نیز باید همچنان حفظ و تداوم یابد. دولت‌ها نمی‌توانند مایحتاج چندین میلیون زائر اربعین را فراهم آورند و به این خیل میلیونی زائران خدمات بدهند. باید از تشکل‌های مردمی محافظت شود تا همچنان حضور مؤثری داشته باشند و نقش اول را در پیاده‌روی اربعین برعهده داشته باشند.
سوم برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های فرهنگی توسط این تشکل‌های مردمی باید انجام شود که البته نیازمند تقویت این بخش توسط مراکز علمی حوزوی، دانشگاهی و نخبگان علمی، فکری و فرهنگی است.
چهارم، عطف به مطلب سوم، بُعد فرهنگ و مدنیت که به تعبیر امام موسی صدر زمینه‌ساز خلق تمدن است در پیاده‌روی سالانه اربعین باید افزایش یابد، بنابراین از یک سو، وجود نظم، نظافت، تأمین بهداشت، سلامت و امنیت زائران و محیط پیاده‌روی و حمل و نقل زائران باید تأمین شود و از سوی دیگر اندیشه و تفکر درباره مسائل مختلف جهان اسلام و مسلمانان در این واقعه باید مورد توجه باشد.
پنجم، برگزاری همایش‌های تخصصی و عمومی به منظور تعمیق فرهنگی و فکری زائران باید افزایش یابد و مورد توجه موکب‌های بسیار متنوع مسیر پیاده‌روی اربعین قرار گیرد. این همایش‌ها، نشست‌ها، گعده‌های علمی تخصصی و ترویجی باید بر وجه فلسفی و نیاز نظری پیاده‌روی اربعین تأکید کنند و عمق فکری اربعین را هم در کنار وجه احساسی و عاطفی اربعین افزایش دهند. در واقع، این رویداد بسیار مهم، باید محل تشکیل نشست‌ها و همایش‌های سالانه در موضوعات مختلف مسلمانان و ارائه راهکار برای حل مسائل و معضلات جوامع مسلمان باشد.
ششم، تعاملات و تبادلات فرهنگی بین‌المللی تشکل‌های مردمی در ایام اربعین باید افزون شود. ارتباطات بین‌المللی زائران باید افزایش یابد. نباید موکب‌های کشورهای مختلف به صورت جزیره‌ای فعالیت کنند بلکه باید همکاری و تعامل میان موکب‌های مختلف وجود داشته باشد. حرمت میزبان باید حفظ و رعایت شود. در واقع اهالی عراق، فضل تقدمی در پیاده‌روی اربعین دارند و در طول سال‌ها این واقعه را زنده نگاه داشتند و باید این فضل تقدم با حرمت نهادن به میهمان‌نوازی آنان محافظت شود.
