ارزهای ملی بریکس و پایان بازی یک‌طرفه دلار
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، این رویکرد، چالشی جدی علیه نظام مالی مبتنی بر دلار محسوب می‌شود و پیامدهای گسترده اقتصادی و ژئوپلتیکی دارد. اهمیت موضوع وابستگی اقتصاد جهانی به دلار: تاکنون، دلار آمریکا ابزار غالب مبادلات تجاری و ذخایر ارزی جهان بوده است. ابزار تحریم: کنترل جریان دلار در سیستم مالی جهانی، اهرمی قدرتمند برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه کشورها بوده است. جایگزین‌سازی: کشورهای بریکس، به دنبال «ارز زدایی از دلار» و ارتقای نقش ارزهای ملی در تبادلات دوجانبه و چندجانبه هستند. ابزارها و ابتکارات بریکس برای تحقق هدف افزایش تسویه با ارزهای ملی: توافقات بین دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای انجام بخش قابل توجهی از تجارت با روبل، یوان، روپیه و سایر ارزها، به جای دلار. سامانه‌های مالی جایگزین سوئیفت: توسعه پیام‌رسان‌های مالی اختصاصی و پیمان‌های بانکی (SPFS روسیه، CIPS چین و...). ایجاد صندوق یا سبد پولی مشترک: گفتگوها برای راه‌اندازی ارزی جدید یا سبد ارزی مطمئن مبتنی بر طلا و سایر دارایی‌ها ادامه دارد. قراردادهای تهاتری: افزایش توافقات کالا در برابر کالا و تبادل خدمات بدون نیاز به ارز ثالث. شواهد و دستاوردهای عملی بریکس افزایش سهم تجاری با ارزهای غیر دلاری: سهم یوان در مبادلات روسیه و چین به بیش از 50% افزایش یافت. امارات، هند و چین بخش چشمگیری از مبادلات انرژی و کالا را با ارزهای ملی انجام می‌دهند. نمونه موفق تهاتر کالا: قراردادهای نفتی ایران با چین، هند و روسیه، با استفاده از ارزهای ملی یا تهاتر کالا، نمونه موثری از دور زدن دلار و تحریم‌های بانکی است. استفاده از سامانه‌های مالی جایگزین: پس از قطع دسترسی روسیه به سوئیفت، بانک‌های روس و چین برای تسویه بدهی‌ها از SPFS و CIPS استفاده کردند. مزایا و فرصت‌ها کاهش آسیب‌پذیری از تحریم‌های دلاری: کشورها دیگر قربانی «سلاح مالی» دلار نخواهند بود و مبادلات آنها قابل ردیابی و کنترل آمریکا نیست. افزایش آزادی عمل اقتصادی: کاهش نیاز به ذخایر دلاری و وابستگی به نظام غربی. پشتیبانی از رشد تجارت منطقه‌ای: با ساده‌سازی پرداخت‌ها و کاهش هزینه‌های ارزی، تجارت غیرغربی تقویت می‌شود. چالش‌ها و محدودیت‌ها نقدشوندگی و پذیرش جهانی کمتر ارزهای ملی: ارزهایی مثل روبل، یوان یا روپیه هنوز در سطح دلار نقدشوندگی و پذیرش بین‌المللی ندارند. نوسانات اقتصادی و ارزی بالا: ثبات ارزهای ملی برخی کشورهای بریکس ضعیف‌تر از دلار است و ممکن است ریسک مبادله را بالا ببرد. عدم یکپارچگی زیرساخت‌های بانکی: هنوز پیام‌رسان‌های مالی بریکس به اندازه سوئیفت گستردگی و امنیت ندارند. مقاومت ساختارهای مالی جهانی: بسیاری از مبادلات بین‌المللی (کالاهای اساسی، بیمه، حمل و نقل) هنوز به نحوی به دلار و سیستم‌های غربی وابسته‌اند. آینده؛ آیا دلار واقعاً تضعیف می‌شود؟ شواهد حکایت از آغاز روند «کاهش سلطه دلار» و افزایش سهم ارزهای غیردلاری در تجارت جهانی دارد. اما دلار همچنان از اطمینان، پشتوانه و نقدشوندگی بالایی برخوردار است و کنار گذاشتن کامل آن در کوتاه‌مدت ممکن نیست. مسیر بریکس برای عبور از دلار گام به گام و تدریجی خواهد بود؛ موفقیت کامل نیازمند تقویت زیرساخت‌های بانکی، مدیریت ریسک ارزی، افزایش همکاری‌های پولی و همگرایی مالی داخلی اعضا است. نتیجه‌گیری و سناریوهای پیش‌رو سناریوی فرصت: با تقویت زیرساخت‌ها و پیمان‌های دوجانبه، سهم دلار در تجارت بریکس به مرور کاهش یافته و کشورهای تحریم‌شده آزادی عمل بیشتری خواهند یافت. سناریوی چالش: مقاومت بازارهای جهانی، کندی اصلاحات در نظام مالی بریکس و بی‌اعتمادی به ثبات ارزهای ملی، پیشرفت پروژه را کند یا محدود می‌کند. به گزارش اکونیوز، ارزهای ملی بریکس ظرفیتی جدی برای دور زدن تحریم‌ها و تضعیف تدریجی دلار دارند، اما نیازمند تقویت عملیاتی و اعتمادسازی مضاعف هستند تا به جریان غالب معاملات جهانی تبدیل شوند.