از بخش ویژه کرونا تا جذب مخاطب میلیونی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: چند روز پیش بود که دبیرخانه چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند اعلام کرد مهلت ثبت نام در بخش فیلم این جشنواره تا 20 تیر ماه تمدید شده است؛ خبری خوش برای مستندسازانی که می‌خواهند از فرصت طلایی نمایش آثارشان در تلویزیون بهره‌مند شوند. اما این خبر بهانه‌ای شد تا مروری بر وضعیت جشنواره تلویزیونی مستند و برخی از نکات مهم و جالب مرتبط با این جشنواره داشته باشیم. جشنواره ای که به شکلی محسوس ارتباط مخاطبان با شبکه تلویزیونی مستند را ارتقا می‌دهد؛ به ویژه آن که در این روزهای کرونایی و خانه‌نشین شدن بسیاری از مردم، پخش آثاری متنوع از سینمای مستند می‌تواند بسیاری از مخاطبان را جذب خود کند.

جشنواره‌ای با مخاطب میلیونی

کدام جشنواره در جهان هست که مخاطبش میلیون‌ها نفر باشند؟ اساسا با توجه به اینکه مدل و ماهیت برگزاری جشنواره ها به شکل محدود و در محل مشخص و ثابت است، به شکل طبیعی هر جشنواره در بهترین حالت مخاطبی در حد چند هزار نفر دارد. اما جشنواره تلویزیونی مستند به واسطه آن که در بستر تلویزیون فعالیت می‌کند، با مخاطبی میلیونی طرف است. مخاطبانی که نه با یک نگاه خاص و یا متعلق به یک محدود جغرافیایی خاص بلکه در نقاط مختلفی از ایران با فرهنگ‌ها و عقاید مختلف پراکنده هستند.

این بهترین دستاورد برای یک مستندساز است که بتواند با مخاطبانش از جغرافیا و باورهایی مختلف ارتباط برقرار کند. اثرش را در معرض دید آن ها قرار دهد و بازخوردهای مخاطبان مختلف را دریافت کند تا بتواند نقاط قوت و ضعف اثرش را بهتر از قبل بشناسد. اصلا هنرمند با مخاطب است که معنا پیدا می‌کند و این به شکل طبیعی ارزوی هر هنرمندی است که اثرش مخاطب بیشتری داشته باشد تا پیام و حرف او به طیف گسترده‌تری از مخاطبان برسد؛ پس فرصت نمایش آثار مستند در تلویزیون را نباید دست کم گرفت.

احترام به تلاش مستندسازان، با پرداخت حق پخش

مستندسازی یک دغدغه است و معمولا درآمدهای حاصل از مستندسازی برخلاف بسیاری از فعالیت‌های هنری دیگر چندان بالا نیست. به همین خاطر هم هست که معمولا مستندسازی را حاصل دغدغه‌ها و عشق مستندساز به تحقیق و پژوهش و روایت تصویری یک سوژه و موضوع می‌دانند نه تلاشی برای کسب درآمد.

در این شرایط، این حداقل انتظار یک مستندساز است که بابت نتیجه تلاش و زحمات او که قرار است در اختیار مخاطبان قرار گیرد، هزینه‌ای از سوی پخش‌کننده یا مخاطب پرداخت شود. انتظاری که جشنواره تلویزیونی فیلم مستند به درستی به آن توجه داشته و سعی کرده تا با در نظر گرفتن یک حق پخش معقول برای آثاری که به بخش مسابقه راه پیدا می‌کنند، هم به نوعی از به تلاش‌ها و زحمات مستندساز احترام گذاشته باشند و هم شرایط حرفه‌ای برگزاری جشنواره‌ای این‌چنینی را مهیا کنند.

از مستندسازی تا مستندنگاری

«پژوهش» رکن اساسی مستندسازی است و پژوهشگر مهمترین همکار یک مستندساز. جشنواره تلویزیونی مستند به واسطه توجه به همین موضوع به مسئله مستندنگاری در کنار مستندسازی توجه ویژه‌ای کرده ست. این جشنواره یک سال پس از راه‌اندازی یعنی درسال 97 بخش عکاسی مستند و در سال 98 بخش مستندنگاری را به جشنواره افزود تا هم توجه ویژه خود را به حوزه‌های مهمی چون عکاسی مستند و مستندنگاری نشان داده باشد و هم جامعیت جشنواره در حوزه مستند و زیرمجموعه‌های را آن را ارتقا داده باشد.

بنابر آنچه که در سایت این جشنواره در ارتباط با بخش مستندنگاری جشنواره تلویزیونی مستند آمده، این بخش می‌کوشد تا با تشویق خبرنگاران وروزنامه‌نگاران برای افزایش قدرت نویسندگی، تحلیل و توصیف وانتخاب برترین گزارشهای مستند دررسانه های نوشتاری طی دوسال گذشته گامی درجهت گسترش این رویکرد درجامعه بردارد.

نکته مهم در ارتباط با این بخش آن است که شرکت‌کنندگان محدودیتی در ارتباط با انتخاب موضوع ندارند و می‌توانند گزارش‌های مطبوعاتی خود را در سه قالب تحقیقی، توصیفی و خبری حول محور مسائل اجتماعی از جمله محیط زیست، دفاع مقدس و مقاومت، آسیب‌های اجتماعی، سبک زندگی، آداب و رسوم، حقوق شهروندی ومسائل شهری، سیاست، ورزش و... برای این جشنواره ارسال کنند.

ارزش یک مستند فقط به کارگردانی آن نیست

مستندسازی اما فقط برعهده مستندساز نیست. مستندسازی همچون هر اثر تصویری دیگری به فیلمبرداری درست، صدابرداری دقیق، تدوین حرفه‌ای و سایر ارکانی که باعث جذابیت یک اثر مستند می‌شوند، وابسته است. با همین نگاه است که جشنواره تلویزیونی مستند سعی کرده تا در دوره چهارم خود با گسترده‌تر کردن زاویه نگاهش به همه ابعاد و شئون ساخت یک اثر مستند، به قضاوت سایر بخش‌های مرتبط با یک اثر مستند نیز بپردازد.

در این دوره از جشنواره تلویزیونی مستند، جوایز تخصصی دررشته هایی همچون تدوین، تصویربرداری، پژوهش، صدا و... درنظرگرفته شده که می‌تواند جامعیت جشنواره را به عنوان یکی از اصلی‌ترین جشنواره‌های مستند کشور افزایش دهد. اتفاقی که می‌تواند انگیزه مستندسازان برای شرکت در این رویداد را افزایش دهد و البته انگیزه سایر عوامل برای حضور در آثار مستند را نیز افزایش خواهد داد چرا که حالا فرصتی برای رقابت و دیده شدن آن‌ها نیز مهیا شده است.

اتفاق ویژه دوره چهارم: بخش ویژه مرتبط با کرونا

چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند یک ویژگی خاص دیگر نیز دارد. این جشنواره در روزهایی برگزار می‌شود که نه فقط ایران بلکه همه جهان با پیامدهای شیوع ویروس منحوس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. امسال یک بخش ویژه برای مستندهایی که باموضوع کرونا تولید شده است، دراین جشنواره در نظرگرفته شده که موضوعات آن حول محورهایی همچون تلاش‌های نظام سلامت و کادر درمانی کشور و مجاهدت‌های مدافعان سلامت و اقدامات مردمی و جهادی صورت گرفته برای همدلی مومنانه میان اقشار مختلف مردم است. این بخش در هر سه حوزه فیلم مستند، عکس مستند و مستندنگاری خواهد بود.