اصل، منافع ملی ایران است
موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال آنچه اکنون در اوکراین و شرق اروپا در حال رخ دادن است، حفظ استقلال در سیاست خارجی، گفت‌وگوی طرف‌ها برای پایان دادن به منازعه و در کنار همه این‌ها، غیرقابل قبول دانستن رویکردهای توسعه‌طلبانه و تهدیدزای ناتو در شرق اروپا است.
در ادامه گزارش روزنامه ایران در هفتم اسفند می‌خوانیم: رویکردهای نظامی خصمانه‌ای که دست‌کم آنچه را خود غربی‌ها، نظم جهانی می‌خوانند زیر سؤال برده و تهدیدی جدی برای کشورهای مستقل محسوب می‌شود. بویژه اینکه همه طرف‌ها، ناتو را بازوی نظامی نظام سیاسی و اقتصادی غرب می‌دانند. مروی بر اظهارات و موضعگیری‌های مقام‌های مختلف جمهوری اسلامی ایران و حتی تماس تلفنی آیت‌الله رئیسی با ولادیمیر پوتین، مؤید این رویکرد ایران نسبت به وقایعی است که برخی آن را به منزله آغاز ترتیبات نوین در نظام بین‌الملل می‌دانند.
تماس تلفنی پنجشنبه گذشته آیت‌الله رئیسی رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور روسیه، در روز نخست جنگ اوکراین انجام شد؛ اما واقعیت این است که این تماس، دو مسأله را شامل می‌شد؛ هم موضوعات مربوط به مذاکرات هسته‌ای که در وین درحال انجام است، هم تحولات راهبردی مربوط به آنچه در اوکراین درحال رخ دادن است.
درباره آنچه در اوکراین در جریان است، می‌توان دریافت که ایران، رویکرد خصمانه ناتو در گسترش به شرق و تهدید کشورهای خارج از چهارچوب تنظیمات غرب را مسأله‌ای راهبردی و غیرقابل پذیرش دانسته و درعین حال، جنگ را نیز تأیید نمی‌کند. گویی علت‌العلل جنگ اخیر را می‌توان توسعه‌طلبی بازوی نظامی غرب دانست. این گزاره را می‌توان بخشی از رویکرد ایران در قبال آن چیزی دانست که اکنون میان روسیه و اوکراین در جریان است.
در همین راستا، دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین با اشاره به اینکه «آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در گفت‌وگویی تلفنی درباره وضعیت پیرامون مذاکرات وین و آخرین وضعیت اوکراین گفت‌وگو و تبادل نظر کردند» اظهار کرد: «ولادیمیر پوتین عصر پنجشنبه در گفت‌وگو با سید ابراهیم رئیسی، وی را از سیر اوضاع پیرامون اوکراین در رابطه با تصمیم برای اجرای عملیات ویژه نظامی برای دفاع از ساکنان جمهوری‌های دونباس مطابق با معیارهای قوانین بین‌المللی و تعهدات روسیه در توافقنامه‌های دوستی و همکاری و کمک متقابل با جمهوری‌های خلق دونتسک و لوهانسک آگاه کرد.»
در بیانیه کاخ کرملین آمده است: «رئیس جمهور ایران نیز به نوبه خود، نگرانی روسیه در عرصه امنیتی به خاطر اقدامات بی‌ثبات کننده امریکا و پیمان ناتو را قابل درک خواند.»
محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور نیز با تشریح ابعاد این تماس، نسبت به فضاسازی‌ها واکنش نشان داد. جمشیدی در گفت‌وگویی تلویزیونی، با اشاره به اینکه بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای مختلف گفت‌وگوهای مختلفی وجود دارد که نمونه آن گفت‌وگو با رئیس جمهور فرانسه بود که در روزهای اخیر انجام شد، اظهار کرد: «گفت‌وگو با پوتین هم از حدود 5 روز قبل برنامه‌ریزی شده بود و کسانی که با فضای دیپلماتیک آشنا هستند، می‌دانند هماهنگی گفت‌وگوهای دیپلماتیک خصوصاً بین رؤسای جمهور امری زمانبر است و این گونه نیست که در همان روز یا همان ساعت تماس برقرار شود.»
بحران اوکراین ریشه در اقدامات ناتو دارد
رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات شرق اروپا، به زبان‌ها و بیان‌هایی دیگر از سوی وزیر امور خارجه و سخنگوی دولت تکرار شد. کما اینکه حسین امیرعبداللهیان، در موضعگیری نسبت به این تحولات، هم اقدامات تحریک‌آمیز ناتو در این قسمت از جهان را تقبیح و رد کرد، هم اعلام کرد که جنگ، راه حل مسائل نیست. وی پنجشنبه گذشته، یعنی در نخستین روز آغاز درگیری‌ها در اوکراین، در «توئیتر» نوشت: «بحران اوکراین ریشه در اقدامات تحریک‌آمیز ناتو دارد. ما توسل به جنگ را راه حل نمی‌دانیم.»
وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد که «برقراری آتش‌بس و تمرکز بر راه حل سیاسی و دموکراتیک یک ضرورت است.» علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران نیز تا روز جمعه، دو بار در این باره موضع گرفت.
وی با بیان اینکه تکیه به امریکا امنیت‌آور نیست، در اظهار نظری دیگر نوشت: «دغدغه‌های امنیتی درباره روند فزاینده و تحریک‌آمیز گسترش ناتو به شرق برای همه کشورهای مستقل و مخالف سلطه امریکا، قابل درک است. در عین حال، پایبندی به حقوق بین‌الملل و حقوق بشردوستانه و تکیه بر گفت‌وگو و دیپلماسی برای توقف درگیری‌ها ضروری است.»
غرب مسئول مستقیم جنگ‌ها است
در همین حال، دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در موضعگیری خود نسبت به جنگ اوکراین، بیش از همه مسئولیت وقوع این بحران را متوجه غرب دانست. او در صفحه مجازی خود نوشت: «هیچ چیز نفرت انگیزتر از جنگ نیست، اما وقتی غرب به روش‌های مختلف به دنبال ضربه به امنیت ملی کشورها است، عملاً مسئول مستقیم جنگ‌ها و بحران‌هایی است که باهدف ایستادگی در برابر راهبرد غرب شکل می‌گیرد.»