اعتراض به رویه حاکم بر مدیریت نمایشگاه کتاب

بیانیه مشترک انجمن های فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان و ناشران کتاب دانشگاهی درباره سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بیانه‌ای مشترک صادر کردند.

به گزارش خبرنگار مهر، انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان و انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در اعتراض به رویه حاکم بر مدیریت نمایشگاه کتاب تهران بیانیه‌ای مشترک صادر کردند. متن این بیانیه که نسخه‌ای از آن توسط دبیر انجمن فرهنگی ناشران کودک در اختیار مهر قرار گرفته است به شرح زیر است:

انجمن‌های فرهنگی نشر بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شده و در طول چند دهه گذشته حضور فعالی در عرصه مدیریت نشر کشور داشته‌اند. نظارت بر فعالیت انجمن‌های فرهنگی نشر و همچنین مؤسسات انتشاراتی از سوی هیئت نظارت بر مراکز فرهنگی صورت می‌گیرد.

برگزاری نمایشگاه‌های کتاب توسط انجمن‌های نشر برپایه اساسنامه‌ای است که به تصویب هیئت نظارت بر مراکز فرهنگی رسیده و تاکنون از جمله در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های تخصصی نمود داشته است.

در سال‌های اخیر به رغم اعلام آمادگی مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر واسپاری سکان نشر به اهلش، نقش و سوابق مدیریتی انجمن‌های فرهنگی نشر به چالش کشیده شده و حضورشان در مدیریت نمایشگاه بین‌المللی گذشته به حداقل رسیده است.

اقدامات انجمن‌های فرهنگی برای یکپارچگی نهادهای مؤثر حوزه نشر در مدیریت نمایشگاه از جمله تلاش برای حضور دوباره اتحادیه صنفی، پس از هشت سال غیبت این نهاد، با تشکیل شورای تشکل‌های نشر در سال 1393 همراه گردید. انجمن‌های نشر در موارد اختلافی با سایر نهادها به جهت حفظ اعتبار جامعه نشر و ممانعت از گسترش اختلافات، سکوت و همراهی پیشه کردند، لیکن با دستیاری جریان مخالف انجمن‌ها به مدیریت نهاد صنفی، در وهله نخست به حذف شورای تشکل‌های نشر و سپس به مخالفت برای احیای آن انجامید، به نحوی که اداره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران، شرکت تعاونی آشنا، محول شد. این در حالی است که برگزاری نمایشگاه در حیطه وظایف (مصرح در ماده 30 ق. ن. ص) اتحادیه صنفی نبوده و شرکت‌های تعاونی نیز تشکل نشر به شمار نمی‌آیند.

مایه تأسف است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با جایگزینی این جریان‌ها، موجب خروج تشکل‌های فرهنگی نشر از گردونه مدیریت نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گردیده است، به گونه‌ای که نه در شورای سیاست‌گذاری و نه شورای برنامه‌ریزی و نه حتی در کمیته ناشران داخلی نیازی به حضور نماینده‌ای از تشکل‌های مجری نمایشگاه دیده نشده است!

چگونه می‌توان نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار کرد اما از تجربیات انجمن‌های فرهنگی (با سابقه 26 دوره) و با حضور بزرگترین و فعال‌ترین ناشران کشور در جهت بهبود وضعیت برگزاری بی‌بهره ماند؟ اگر نمایندگان تشکل‌های نشر با سوابق طولانی در مدیریت بخش‌های تخصصی، در شورای سیاستگذاری نمایشگاه عضویت ندارند، نباید توقع داشت که اعضای غیرمتخصص در حوزه نشر وظیفه سیاستگذاری را به نحو مؤثر ایفا نمایند.

متأسفانه نه تنها تاکنون از تشکل‌های فرهنگی مجری نمایشگاه برای بهره‌مندی از تجربیات و تخصص آن‌ها در شورای سیاست‌گذاری دعوتی صورت نگرفته بلکه درخواست این تشکل‌ها برای عضویت نیز بی‌پاسخ مانده است و چنین به نظر می‌رسد که جایگاه انجمن‌های فرهنگی برای سیاست‌گذاری را مناسب ندیده‌اند. اقتضای برنامه‌ریزی برای برگزاری مطلوب‌تر نمایشگاه، دعوت از تشکل‌های فرهنگی مجری نمایشگاه است و سابق بر این، شورای تشکل‌های نشر با حضور انجمن‌های مجری تشکیل و اداره می‌شده است.

یادآور می‌شود که با حذف شورای تشکل‌های نشر و ایجاد شورای برنامه‌ریزی صنفی با مشارکت دو عضو از هشت عضو شورای تشکل‌های نشر، فرایند حذف انجمن‌های نشر تکمیل گردید. جالب آنکه تشکل‌های نشر برای حذف شورا اهلیت داشته‌اند اما برای احیای آن، خیر!

انجمن‌ها نه تنها در شورای برنامه‌ریزی عضویت ندارند بلکه برای انتخاب مدیران نمایشگاه نیز مشورتی با آن‌ها صورت نگرفته است!

کمیته ناشران داخلی که باید از نمایندگان تشکل‌های مجری بخش‌های اصلی نمایشگاه اعم از ناشران عمومی، دانشگاهی، کودک و نوجوان، آموزشی و نشر الکترونیک تشکیل شود نه تنها مسئولش بدون جلب نظر اعضا توسط شورای برنامه‌ریزی صنفی منصوب شده بلکه این شورا نیازی به تعیین اعضای کمیته و همفکری برای اداره بخش‌ها ندیده است! اما کمیته چه معنایی دارد؟ کمیته به معنای یک فرد است؟! اگر چنین نیست، اعضای کمیته ناشران داخلی باید شامل چه کسانی باشد؟ آیا اعضایی غیر از مدیران بخش‌های پنجگانه ناشران می‌توانند عضو کمیته ناشران داخلی باشند؟! در این مرحله نیز نه تنها دعوتی از تشکل‌های مجری برای عضویت در کمیته ناشران داخلی صورت نگرفته بلکه پاسخی به نامه سه انجمن کودک و نوجوان، دانشگاهی و آموزشی برای عضویت در این کمیته داده نشده است.

در هفته‌های اخیر جلسات متعددی با حضور نمایندگان تشکل‌ها و برخی مدیران معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد و در همه این جلسات به اتفاق آرا بر این حداقل حق تشکل‌ها تأکید گردید؛ اما نهایتا این حق بدیهی نادیده انگاشته شد.

در نامه مشترک سه انجمن، مشارکت آن‌ها در برگزاری سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مشروط بر عضویت در کمیته ناشران داخلی و کمیته‌های اجرایی دیگر است و بر لزوم مشارکت در برگزاری هرچه بهتر نمایشگاه تأکید شده است. مخالفت با این حق بدیهی، هیئت مدیره انجمن‌ها را مصمم نمود تا به اتفاق آرا به انصراف از مدیریت بخش‌های ذیربط رأی دهند.

اما گام آخر که حائز اهمیت است، ارسال نامه شورای برنامه‌ریزی صنفی به انجمن‌ها و تأکید بر عدم نیاز به مشارکت و استفاده از ظرفیت‌های انجمن‌ها و الزام به معرفی دو نفر به عنوان نامزد مدیریت بخش مربوط و انتخاب مدیر توسط آن شورا بود. محتوا و هدف این نامه، ناظر به القای عدم صلاحیت انتخاب مدیر بخش توسط انجمن‌های فرهنگی بود!

درباره این نامه و نحوه مشارکت انجمن‌ها مذاکرات طولانی میان هیئت‌های مدیره انجمن‌ها و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت و درنهایت انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان و انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی به این نتیجه رسیدند که هر کدام مانند نمایشگاه گذشته، یک نماینده برای مدیریت بخش معرفی کنند و گام نهایی را بعد از طی مراحل گذشته برای ایجاد همدلی بیش‌تر بردارند؛ اما شورای برنامه‌ریزی صنفی بدون پاسخ به نامه انجمن‌ها، گویا عوامل دیگری را برای اداره بخش‌های تخصصی گمارده است.

به این ترتیب، ادعای واسپاری امور نشر به اهلش، به حذف انجمن‌های فرهنگی نشر در امور مرتبط انجامید و این موضوع در کارنامه نهاد تصمیم‌گیر ثبت گردید.

با آرزوی موفقیت برای جامعه نشر کشور، این دو انجمن در جهت حمایت از ناشران کتاب کودک و نوجوان و کتاب دانشگاهی وظیفه خود می‌دانند تا دیدگاه‌ها و مشکلات مربوط به نمایشگاه آتی را از نزدیک پیگیری نمایند.