اعمال شب و روز اول محرم 1403
یکشنبه هفدهم تیر مصادف با اولین روز ماه محرم سال 1446 است؛ این ماه را از آن جهت محرم نامیدند که در آن جنگ و غارت حرام بود. پس از شهادت امام حسین (ع) در محرم سال 61 هجری قمری، این ماه برای شیعیان به ماه عزا تبدیل شده است.
شب و روز اول ماه محرم دارای نماز و آداب خاصی است که در منابع مختلف و کتاب مفاتیح‌الجنان بیان شده است.
اعمال شب اول محرم
سیدبن طاووس در کتاب «اقبال» برای این شب، چند نماز ذکر کرده است.
اول: صد رکعت که در هر رکعت سوره‌های «حمد» و «توحید» خوانده می‌شود.
دوم: دو رکعت که در رکعت اول سوره‌های «حمد» و «انعام»، و در رکعت دوم سوره‌های «حمد» و «یس» خوانده می‌شود.
سوم: دو رکعت که در هر رکعت سوره «حمد» و یازده بار سوره «توحید» خوانده می‌شود. از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده: هرکه این دو رکعت نماز را در این شب به‌جا آورد، و فردایش را که اول سال است روزه بدارد، مانند کسی است که همه طول سال را همواره کار خیر کرده، و در آن سال محفوظ باشد، و اگر بمیرد به بهشت می‌رود.
چهارم: احیای این شب.
پنجم: نیایش و دعا
اعمال روز اول محرم
روز اول محرم، اول سال قمری است و برای آن دو عمل سفارش شده است:
اول: روزه گرفتن، در روایت ریان‌بن شبیب از حضرت رضا علیه السلام روایت شده: هر که در این روز روزه بدارد، و خدا را بخواند خدا دعای او را مستجاب کند، چنان‌که دعای زکریا را اجابت فرمود.
دوم: از حضرت رضا علیه السلام روایت شده: رسول خدا صلی الله علیه و آله روز اول محرم دو رکعت نماز به‌جا می‌آورد، و، چون فارغ می‌شد، دست‌ها را به آسمان برمی‌داشت و این دعا را سه مرتبه می‌خواند:
اَللهُمَ اَنتَ الاِلهُ القَدیمُ وَهذِهِ سَنَه
خدایا تویی معبود ازلی و این سال
جَدیدَهُ فَاَسئَلُکَ فیهَاالعِصمَهَ مِنَالشَیطانِ وَالقُوَهَ عَلی هذِهِ النَفس
تازه است از تو خواهم در این سال نگهداریم را از شیطان و نیروی بر این نفس
الامارَهِ بِالسوَءِ وَالاِشتِغالَ بِما یُقَرِبُنی اِلَیکَ [یاکَریمُ] یا ذَاالجَلال
که پیوسته به گناه فرمان می‌دهد و سرگرمی بدانچه مرا به تو نزدیک کند‌ای صاحب جلالت
وَالاِکرامِ یا عِمادَ مَن لا عِمادَ لَهُ یا ذَخیرَهَ مَن لا ذَخیرَهَ لَهُ یا حِرزَ
و بزرگواری‌ای تکیه گاه کسی که تکیه گاهی ندارد‌ای ذخیره آن‌کس که ذخیره ندارد‌ای پناهگاه
مَن لا حِرزَ لَهُ یا غِیاثَ مَن لا غِیاثَ لَهُ یا سَنَدَ مَن لا سَنَدَ لَهُ یا کَنزَ
آن‌کس که پناهگاهی ندارد‌ای فریادرس آن‌کس که فریادرسی ندارد‌ای پشتیبان آن‌کس که پشتیبانی ندارد‌ای گنج
مَن لا کَنزَ لَهُ یا حَسَنَ البَلاَءِ‌ی ا عَظیمَ الرَج اَءِ‌ی ا عِزَ الضُعَف آءِ‌ی ا مُنقِذَ
آن کس که گنجی ندارد‌ای که آزمایشت نیکو است‌ای بزرگ مایه امید‌ای عزت بخش ناتوانان‌ای نجات بخش
الغَرقی یا مُنجِیَ الهَلکی یا مُنعِمُ یا مُجمِلُ یا مُفضِلُ یا مُحسِنُ
غریقان‌ای خلاص کننده هالکان‌ای نعمت بخش‌ای زیباپرور‌ای فزون بخش‌ای نیکوده
اَنتَ الَذی سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَیلِ وَنُورُ النَهارِ وَضَوءُ القَمَرِ وَشُعاع
تویی که سجده کرد (و به کمال خضوع درآمد) برائت سیاهی شب و روشنی روز و تابش ماه و شعاع
الشَمسِ وَدَوِیُ المآءِ وَحَفیفُ الشَجَرِ یا اَللهُ لا شَریکَ لَکَ اَللهُمَ
خورشید و صدای ریزش آب و بهم خوردن درخت‌ای خدایی که شریک نداری خدایا
اجعَلنا خَیراً مِما یَظُنُونَ وَاغفِر لَنا ما لا یَعلَمُونَ وَلا تُؤ اخِذنا بِما
قرارمان ده بهتر از آنچه مردم گمان کنند و بیامرز از ما آنچه را که نمی‌دانند و مگیر ما را بدانچه
یَقُولُونَ حَسبِیَ اللهُ لا اِلهَ اِلا هُوَ عَلَیهِ تَوَکَلتُ وَهُوَ رَبُ العَرشِ
گویند بس است مرا خدا معبودی جز او نیست بر او توکل کنم و او است پروردگار عرش
العَظیمِ امَنا بِهِ کُلُ مِن عِندِ رَبِنا وَما یَذَکَرُ اِلا اُولُوا الالبابِ رَبَنا
عظیم ایمان داریم به او و هرچه هست از نزد پروردگار ما است و اندرز نگیرند جز خردمندان پروردگارا
لاتُزِغ قُلُوبَنا بَعدَ اِذ هَدَیتَنا وَهَب لَنا مِن لَدُنکَ رَحمَهً اِنَکَ اَنتَ الوَهابُ
منحرف مساز دل‌های ما را پس از آنکه هدایتمان کردی و ببخش به ما از پیش خود رحمتی که به راستی تویی بخشایشگر
شیخ طوسی فرموده که مستحب است روزه دهه اول محرم ولکن روز عاشورا امساک نماید از طعام و شَراب تا بعد از عصر آن وقت بقدر کمی تربت تناول نماید و سید روایت کرده فضیلت روزه تمام ماه را و آنکه روزه او نگه می‌دارد صائم آن را از هر گناهی.
منبع: ایلنا
از دست ندهید