افزایش سفرهای فقیرانه در ایران
اقتصادنیوز: جنگل های شمال که در تعطیلات تابستانی با ترافیک «چادر» مسافران مواجه بوده با عوارض جدی تولید انبوه زباله روبه‌رو شد. دلیل اصلی آن را باید در سفر فقیرانه به طبیعت دانست که اقتصاد مردم محلی را نیز در معرض خطر قرار داده است.
اما آنچه اکنون اضافه شده و تبدیل به مساله جدید به ویژه در سال گردشگری فعلی برای طبیعت شده، شکل جدید سفرهای چادرمانی است که در یک‌سال گردشگری گذشته (از تابستان پارسال تا آخر شهریور امسال) اتفاق افتاده است که گردشگران ضربه و خسارت جدیدی به محیط‌زیست به ویژه طبیعت شمال وارد کردند. اما آنچه در اینجا مورد توجه قرار می‌گیرد این است که آیا در این اتفاق جدید مانند گذشته، تنها گردشگر مقصر است؟
با بررسی وضعیت موجود باید گفت که متهم اصلی در این اتفاق سیاستگذاران اقتصادی هستند که به دلیل ناتوانی در کنترل تورم و افزایش هزینه های زندگی ایرانی ها، باعث شد سفرهای یک‌سال گذشته به ویژه در تابستان امسال با مسافرت فقیرانه روبه‌رو شود. این اتفاق عمدتا تاثیرات خود را روی محیط‌زیست و طبیعت نشان می دهد.
با وجود این، باید این موضوع را نیز درنظر داشت که اگرچه تعداد چادر افزایش یافته و این باعث شده تا حجم سفرهای فقیرانه به شکل محسوسی افزایش یابد اما این به معنای کاهش اقامت در خانه های اقوام، ویلاهای شخصی و اجاره ای، هتل ها و اقامتگاه ها نیست. سفرها به ویلاهای شخصی، اجاره ای، هتل ها و خانه اقوام همچنان به قوت خود باقی است و حتی براساس آمارهای ارائه شده از سوی صادق برزگر، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری مازندران از ابتدای تیر ماه تا 24 شهریور امسال استان مازندران پذیرای 36 میلیون و 523هزار و 696 مسافر بوده است که این آمارها براساس ضریب اشغال مسافران در مراکز اقامتی رسمی و غیررسمی بر اساس اقامت نفر شب بوده است.
برزگر تعداد مسافران ورودی به مازندران در نیمه اول سال را در حدود 74 میلیون نفر برآورد کرد که در مقایسه با سال گذشته (با 60 میلیون مسافر) رشد نسبی را تجربه کرده است. همچنین براساس اعلام ولی جهانی، مدیرکل میراث و گردشگری گیلان، در نیمه اول امسال گیلان پذیرای 3/ 57 میلیون مسافر بوده که در مقایسه با سال گذشته رشد 24درصدی را تجربه کرده است.
این آمارها نشان می دهد که تعداد مسافران براساس اقامت نفر شب با رشد 5/ 25 درصدی به رقم 5/ 61 میلیون نفر رسیده است. باتوجه به آمارهای ارائه شده دو استان از نیمه اول سال‌جاری، تعداد مسافران نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه در مقایسه با سال گذشته پس از دو سال محرومیت سفر، با توجه به هجوم مسافران در تعطیلات تابستانی، با افزایش نسبی همراه بوده است.فقر اقتصادی عامل فقر گردشگری
اما چیزی که فرای افزایش ورود مسافران و ضریب اشغال مراکز اقامتی رسمی و غیررسمی مورد توجه قرار می‌گیرد، افزایش چادرخوابی چندروزه مسافران در سفر به شمال است که به ویژه در شهریور امسال بیش از هر زمانی افزایش یافته است. میزان چادرخوابی نسبت به دیگر شکل های اقامتی افزایش نداشته بلکه در مقایسه با خود افزایش را تجربه کرده و تغییراتی اساسی در شکل خود داده است. چادرمانی در سال های قبل به این شکل بوده که مسافران برای استراحت کوتاه چند ساعتی را در پارک‌ها و مراکز تعیین شده در داخل شهرها و جاده ها و معابر چادر می زدند و پس از آن به مسیر خود ادامه می دادند اما در تابستان امسال چیزی که در این شکل از اقامت چشمگیر بوده، این بود که مسافران به مدت چند شب در چادرها اقامت دارند. اگرچه در سال های گذشته هم این امر وجود داشته اما تا این اندازه محسوس نبوده است.
مشکل افزایش چادرخوابی چند روزه در سفرهای شمال نیست بلکه اصل ماجرا اینگونه است که تا شعاع 100 متری، در هر چادری که وجود دارد، انواع زباله های تولیدی 24 ساعته خانواده از دستمال‌کاغذی گرفته تا پسماندهای غذایی رویت می‌شود. زباله هایی که تقریبا تمام مسیر حتی لابه‌لای سنگ‌ها نیز رسوخ کرده است و به دلیل حجم بیش از اندازه زباله تولیدی مسافران، بومی ها و دوستداران محیط‌زیست مجبور به جمع آوری بخش عظیمی از زباله شدند تا دیگر مسافران بتوانند از طبیعت برخوردار شوند و مجبور به اسکان در فضایی مملو از زباله نباشند؛ هرچند در اوج شلوغی ها این اتفاق امری بعید به نظر می رسد.
این چالش جدید گردشگری در شمال را باید از دو منظر اقتصادی و محیط‌زیستی مورد بررسی قرار داد. از بعد اقتصادی باید گفت که متهم اصلی این ماجرا، سیاستگذاران اقتصادی هستند که معیشت و اقتصاد خانوارها را با چالش هایی جدی مواجه کرده اند. براساس آمارهای ارائه‌شده «رشد هزینه سالانه زندگی خانوارها» دست‌کم طی دو سال گذشته در مقایسه با سه دهه گذشته دو برابر شده است و میانگین تورم طی سه دهه گذشته تقریبا 20 تا 25درصد بود. این در حالی است که طی سه‌سال اخیر این رقم از 40درصد عبور کرده است.
این فشار اقتصادی مضاعف بر خانوارها باعث شده است تا خانواده ها برای فرار از هزینه های اضافی، مخارجی که به گمان خود غیرضروری هستند همچون سفر و گردشگری را از سبد هزینه های خود حذف کنند تا این بودجه را برای تامین خوراک و مسکن خود ارائه دهند. در حالی که براساس نظر کارشناسان متخصص سفر و گردشگری خوراک روح و سلامت انسان است و اگر آن را نادیده بگیرند افراد دچار فقر روحی می‌شوند که آسیب های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به مراتب بیشتر را برای جامعه ایجاد خواهد کرد.
همچنین بخوانید