افغانستان به کدام سو می‌رود؟
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا گفته است که به زودی با رهبران طالبان دیدار می‌کند. این دیدار به منظور تحکیم توافقنامه صلحی است که روز یکشنبه در دوحه بین نمایندگان آمریکا و طالبان به امضا رسید.
در واقع شاه‌بیت توافقنامه این است که طالبان باید ارتباط خود را با گروه‌های تروریستی از جمله القاعده قطع کند و مانع استفاده آنها از خاک افغانستان برای حمله علیه منافع آمریکا و متحدان آن شود. در مقابل، آمریکا نیز در مرحله نخست شمار نظامیان خود در افغانستان را کاهش می‌دهد و پس از اطمینان از پایبندی طالبان به توافقنانه صلح، تمام نیروهای خود را تا 14 ماه آینده از این کشور خارج می‌کند. در عین حال، به موازات اجرای دقیق توافقنامه، نام طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا حذف می‌شود و ایالات متحده به تحریم این گروه پایان می‌دهد.
در کنار این، پس از آزادی زندانیان و اسیران طالبان از سوی دولت افغانستان، مذاکرات بین طرف‌های افغانی به منظور دستیابی به آتش بس کامل و دائمی در 20 اسفند سال جاری آغاز می‌شود.
در حقیقت سرنوشت آینده افغانستان به نتیجه مذاکرات بین دولت افغانستان و طالبان بستگی دارد. طالبان به لحاظ نظامی خود را برتر از دولت اشرف غنی تصور می‌کند و برای آتش بس دائمی طبعا امتیازات سیاسی بسیاری می‌خواهد. مسئله در واقع این است که طالبان در افغانستان در پی چه نوع هدف سیاسی است و دولت افغانستان و گروه‌های دیگر افغان تا چه میزان می‌توانند با این هدف همراهی کنند؟
طالبان همچنان اصرار دارد خود را "امارت اسلامی افغانستان" بنامد و این اصرار ظاهرا تا بدان اندازه سختگیرانه بوده است که آمریکا نیز در توافقنامه صلح با این گروه مجبور به کاربرد این عبارت شده است گرچه بلافاصله تأکید کرده است که این عبارت به معنای شناسایی طالبان به عنوان دولت نیست.
در واقع همین اصرار تا حدودی پرده از نیت طالبان برمی‌دارد و طمع آنان به اعاده امارت اسلامی مورد نظر خود در افغانستان را در ازای خاتمه دادن به جنگ داخلی، به عنوان خواسته‌ای حداکثری به نمایش می‌گذارد. طرح چنین خواسته‌ای اما هرگونه مذاکره معنادار بین طرف‌های افغانی را منتفی می‌کند و بنابراین، احتمال دارد طالبان بحث امارت اسلامی را بدان جهت پیش کشیده است تا بیشترین سهم ممکن از قدرت را از طریق مذاکرات به دست آورد.
در مجموع طالبان و دولت افغانستان برای دستیابی به صلح پایدار، راهی جز تقسیم قدرت بین خود ندارند، اما اینکه هر کدام به چه سهمی رضایت دهند، بزرگترین چالش پیش روی جامعه افغانستان است. طالبان در دوران امارتش در افغانستان، نوعی مشروعیت دینی و الهی برای خلیفه خود قائل بود و منظور خود از حکومت را نیز اجرای احکام شریعت در سنتی‌ترین شکل آن می‌دانست. آیا طالبان در 18 سالی که از قدرت دور مانده، تغییر و تحولی در دیدگاهش رخ داده است یا اینکه هنوز هم به همان مبانی شریعت‌مدارانه تشبث می‌کند؟
اگر طالبان هنوز هم قائل به مشروعیت الهی و اجرای شریعت در نگاه سختگیرانه سیاسی خود باشد، بدان معناست که به سهمی کمتر از تسلط بر بیش از نیمی از افغانستان راضی نیست و در این صورت، به حتمال زیاد، مذاکرات آنها با دولت افغانستان راه به جایی نخواهد برد و آینده این کشور در غیاب نیروهای بین‌المللی، با جنگ و خونریزی و بی‌نظمی و بی‌ثباتی بیشتر رقم خواهد خورد، اما اگر طالبان رأی عموم را به عنوان پایه مشروعیت سیاسی پذیرفته باشد و با پاره‌ای دستاوردهای مدرن بخصوص در حوزه حقوق زنان و آزادی بیان کنار آمده باشد، در آن صورت سهیم شدن آنان در قدرت به اندازه‌ای که با اقبال عمومی در یک انتخابات آزاد و عادلانه روبرو شود، مشکلی پدید نخواهد آورد و طالبان نیز مشابه دیگر گروه‌های اصطلاحا "جهادی" می‌شود که هم اکنون نیز در صحنه سیاسی افغانستان فعالیت دارند.
در حقیقت، آنچه روند صلح در افغانستان را با ابهام روبرو می‌کند، ابهام بزرگی است که در توافقنامه صلح آمریکا و طالبان به چشم می‌خورد. آیا این توافقنامه فقط تأمین امنیت و منافع آمریکا را از سوی طالبان طلب می‌کند و نسبت به نوع نظم سیاسی آینده افغانستان و نحوه حکمرانی احتمالی طالبان به کلی بی‌طرف است؟ یا اینکه در مذاکرات پشت پرده، طالبان به رعایت حداقلی از حقوق انسانی متعهد شده است؟ به جای گمانه‌زنی در این مورد، بهتر است در انتظار اظهارنظر مقام‌های رسمی آمریکا و افغانستان نشست.
این مطلب برایم مفید است بلی 4 نفر این پست را پسندیده اند