اقتدار دریایی سپاه در قلب دریاها؛ از خلیج فارس تا خزر

روز نیروی دریایی سپاه (16 مهر)، یادآور آن است که نیروی دریایی سپاه نه تنها شمشیر بازدارندگی، بلکه پل دیپلماسی آبی است.

خبرگزاری مهر؛ گروه سیاست - هادی رضایی: در 16 مهر 1359، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با عملیات‌های نامتقارن در جنگ نفت‌کش‌ها، پایه‌های یک نیروی دریایی مبتنی بر سرعت، غافلگیری و خودکفایی را بنا نهاد. این روز، به عنوان «روز نیروی دریایی سپاه» در تقویم ملی ایران ثبت شده و یادآور حماسه‌هایی است که از خلیج فارس تا دریای سرخ، اقتدار ایران را تثبیت کرده است. امروز، 16 مهر 1404، در حالی که تنش‌های منطقه‌ای با حضور ناوهای خارجی در خلیج فارس بالا گرفته، نیروی دریایی سپاه با ناوگانی متمرکز بر جنگ نامتقارن، بیش از 70 درصد عملیات‌های حفاظتی در تنگه هرمز را بر عهده دارد مسیری که 20 درصد نفت جهان از آن عبور می‌کند.

در ادامه، با تمرکز بر توانمندی‌های فعلی، پیشرفت‌ها و چشم‌انداز استراتژیک، نقش نیروی دریایی سپاه را در چارچوب ژئوپلیتیکی بررسی می‌کند. بر اساس گزارش‌های رسمی و بین‌المللی، نیروی دریایی سپاه با خودکفایی 85 درصدی در تجهیزات، ایران را به یک قدرت دریایی بازدارنده تبدیل کرده است. رتبه کلی نیروی دریایی ایران (شامل ارتش و سپاه) در 37 جهان (گلوبال فایرپاور 2025) گواهی بر این پیشرفت است، جایی که نیروی دریایی سپاه نقش کلیدی در عملیات‌های نامتقارن ایفا می‌کند.

1. توانمندی‌های فعلی: ناوگان نامتقارن و آمادگی عملیاتی

نیروی دریایی سپاه، تأسیس‌شده در 1358، بر استراتژی «جنگ نامتقارن» تمرکز دارد: قایق‌های تندرو، مین‌ریزی، موشک‌های ساحل‌به‌دریا و عملیات‌های سریع. این نیرو در مناطق عملیاتی جنوب (خلیج فارس، عمان) و شمال (خزر) فعال است و با بیش از 1000 شناور سبک، مسئولیت حفاظت از 1770 کیلومتر ساحل جنوبی را بر عهده دارد.

این ترکیب، نیروی دریایی سپاه را به یک نیروی «کابوس‌ساز» برای ناوگان‌های متعارف تبدیل کرده، قایق‌های تندرو با موشک‌های ضدکشتی، می‌توانند ناوهای آمریکایی را در ساعات اولیه درگیری فلج کنند. گزارش یورونیوز تأکید دارد که نیروی دریایی سپاه با مین‌ریزی و پهپادها، قابلیت بستن تنگه هرمز را برای هفته‌ها دارد.

2. نوآوری‌های نامتقارن در 2024-2025

سال‌های 2024-2025، دوران شتاب‌گیری نیروی دریایی سپاه بود. با برنامه "ارتقا نامتقارن"، ایران 2640 سامانه موشکی و پهپادی الحاق کرد، رشد 20 درصدی در تجهیزات بومی. دستاوردها بر خودکفایی و فناوری‌های نوین تمرکز داشت.

شناورهای جدید: رونمایی حیدر 110، سریع‌ترین کاتاماران جهان (سرعت 120 گره) با ظرفیت دو موشک کروز و همچنین الحاق شناورهای سبک ضدزیردریایی.

موشک‌ها و فناوری: توسعه موشک‌های کروز نصیر (برد 300 کیلومتر) و بالستیک ساحل‌به‌دریا؛ شلیک موفق در رزمایش اخیر در خلیج فارس.

پهپادها و عملیات: ادغام پهپادهای هیبریدی (پرواز - شناور)؛ مانور بزرگ موشکی - پهپادی در خلیج عمان با تمرکز بر جنگ الکترونیک.

این پیشرفت‌ها، نیروی دریایی سپاه را از یک نیروی محلی به «قدرت جهانی نامتقارن» ارتقا داد. سرمایه‌گذاری 1.5 میلیارد دلاری (2024) در پهپادهای دریایی، هزینه‌های عملیاتی را 30 درصد کاهش داد و تاب‌آوری در برابر تحریم‌ها را افزایش داد.

3. تحلیل استراتژیک: چالش‌ها، تهدیدها و افق 2030

نیروی دریایی سپاه در ژئوپلیتیک خاورمیانه، کلیدی است: خلیج فارس 30 درصد نفت جهان را تأمین می‌کند و جزایر ایرانی (ابوموسی، تنب) تحت حفاظت آن هستند. نقاط قوت، مانند موشک‌های رادارگریز، با چالش‌هایی چون تحریم‌های قطعات و حضور ناوگان پنجم آمریکا روبروست.

نیروی دریایی ابزاری دیپلماتیک است، عملیات در دریای سرخ (2024) ایران را به عنوان حامی امنیت منطقه‌ای معرفی کرد. تقویت حضور در جزایر پس از تنش‌های 2025، تاب‌آوری را نشان داد.

امنیت پایدار

روز نیروی دریایی سپاه (16 مهر)، یادآوری است که نیروی دریایی سپاه نه تنها شمشیر بازدارندگی، بلکه پل دیپلماسی آبی است. غرور ملی از دستاوردهایی چون مانورهای 2025، ما را به آینده‌ای ایمن رهنمون می‌سازد. سردار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، می‌گوید: ما دریاها را با ایمان و فناوری فتح می‌کنیم.