اقتصاد دانش‌بنیان کلید شکوفایی ایران در قرن جدید / 6 اصل ویژه برای رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان
«تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» شعار سال 1401 است که در راستای ارتقای تولید بیشتر بر پایه دانش داخلی و در جهت تلاش بیشتر از سوی سرمایه‌گذاران، تولیدکنندگان، فعالان و در کل همه مردم برای پیشروی اقتصاد کشور است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بلاغ، «تولید» کلیدواژه‌ای است که در شعار سال‌های 91، 96، 98، 99 و 1400 به طور مستقیم و در برخی از سال‌ها به‌طور غیرمستقیم از آن نام برده شده که نشان‌دهنده اهمیت این موضوع، برای اقتصاد یک کشور است. امسال نیز تولید، همراه با دو عنوان تأکید کننده «دانش‌بنیان» و «اشتغال‌آفرین»، درخشش بیشتری یافته است؛ حال آنکه این واژه در شعارهای سال‌های قبل، چنان که باید، مورد توجه قرار نمی‌گرفت؛ امسال این امید وجود دارد که شعار سال، روی زمین نماند و جدی‌تر گرفته شود و در راستای تحقق آن، اقدامات اساسی انجام گیرد. قطعاً برای تحقق این امر مهم، تلاش تولیدکنندگان، سرمایه‌گذاری صاحبان ثروت در امر تولید، تلاش همه مردم برای حمایت از کالای ایرانی، طراحی و ساخت محصولات باکیفیت توسط دانشمندان و طراحان تولید و مسئولیت‌پذیری کارگران و سعی همه‌جانبه برای تولید محصولات داخلی باکیفیت از اقداماتی است که باید هم‌زمان باهم انجام گیرد.
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی لحظه تحویل سال 1401 بیان داشتند:"امسال هم من تولید را می خواهم مطرح کنم. منتها یک لایه جدید، یک چهره جدید از تولید را می خواهم مطرح کنم و آن عبارت است از تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد: یکی اینکه اشتغال‌آفرین باشد، یکی اینکه دانش‌بنیان باشد. تولید دانش‌بنیان، متکی به دانش، دانش جدید و پیشرفتهای علمی و تولیدی که اشتغال‌آفرین باشد. البته همه تولیدها اشتغال‌آفرین است منتها بعضی از تولیدها با اینکه سرمایه‌گذاری‌اش انبوه است، اشتغال‌آفرینی‌اش آنچنان نیست، لکن بعضی نه، اشتغال‌آفرین است. "با وجود آنکه تجربه در امر تولید، موضوع بسیار پراهمیتی است؛ اما تجربه در کنار دانش می‌تواند تولید محصولات به‌روز را موجب شود که شرکتهای دانش‌بنیان هم آن را به اثبات رسانده‌اند. در واقع فعالیت هزاران شرکت دانش‌بنیان در کشور، نمایان کننده اهمیت دانش در تولید و اهمیت شعار امسال است. بر اساس آمار، امروز حدود هفت هزار شرکت دانش‌بنیان و 300 هزار اشتغال در این زمینه در کشور وجود دارد که بر طبق بیانات رهبر انقلاب، باید تلاش صورت گیرد که این تعداد دو برابر شود. آنچه قابل تأمل است آنکه اقتصاد دانش‌بنیان، هزینه صنایع را کمتر کرده و باعث می‌شود شرکت‌ها با کمترین هزینه بیشترین و به‌روزترین محصولات را تولید کند. علاوه بر این، ما در شرایط تحریم‌هایی قرارگرفته‌ایم که ضرورت دارد با به‌کارگیری اقتصاد دانش‌بنیان، بسیاری از نواقص موجود در صنایع را رفع کنیم. ضمن آنکه هم‌اکنون در کشور، چیزی حدود یک‌میلیون نفر دانش‌آموخته بیکار داریم که پس از اتمام تحصیل، امکان فعالیت‌های اقتصادی را ندارند و اگر این نیروها در قالب شرکتهای دانش‌بنیان یا دیگر شرکتهای صنعتی سازمان‌دهی شده و توانمندسازی شوند، می‌توان پروژه‌هایی علمی و صنعتی را با استفاده از دانش و نیروی آنها تعریف و گردش چرخ صنایع را تندتر کرد. چه‌بسا با افزایش ظرفیت تولید، توسعه کمی، کیفی، متوازن و بر پایه علم و دانش، صنایع بزرگ می‌توانند تولیدات بیشتر و باکیفیت‌تری را عرضه کنند. *موانع فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان برطرف شود حسینعلی قاسمی مدیر یکی از شرکتهای دانش‌بنیان اظهار کرد: در روزگاری قرار گرفته‌ایم که تبدیل علم به ثروت، یک اولویت است و اگر توجه داشته باشیم کشورهای جهان اول به‌خصوص آنها که از نظر اقتصادی پیشرفته‌تر هستند، اهمیت بیشتری به شرکتهای دانش‌بنیان می‌دهند؛ زیرا نسبت به نقش شرکت‌ها در توسعه اقتصادی آگاه هستند. وی تصریح کرد: در ایران نیز بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله، قرار بر آن است که تا سال 1404 هجری شمسی جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری را به دست آوریم. بنابراین در راستای این مهم، اهدافی چون افزایش سهم تولیدات و خدمات بر پایه دانش و فناوری داخلی ترسیم شده است و بدون تردید، برای تحقق این موضوع ایجاد، توسعه و حمایت شرکتهای دانش‌بنیان باید مورد توجه قرار گیرد. به گفته این فعال دانش‌بنیان، خوشبختانه در اهمیت چنین شرکت‌هایی به‌خوبی روشن شده است و این اهمیت، از تعداد شرکتهای دانش‌بنیان و مراکز علمی استان، مشخص می‌شود، مسئله اشتغال، مهم‌ترین معضل کنونی کشور ما است که می‌توان از این طریق تا میزان زیادی حل شود. قاسمی خاطرنشان کرد: اگرچه می‌توان از مزایا و منافع شرکتهای دانش‌بنیان سخن بسیار گفت، اما متأسفانه موانع کسب و کار در برخی از موارد مانع فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان می‌شود یا برای آنها محدودیت ایجاد می‌کند. وی تصریح کرد: به این ترتیب با فقدان حمایت‌های بخش خصوصی و دولتی از این شرکت‌ها، موانع بسیاری در راه فعالیت آنها وجود دارد و آن گونه که باید، از آنها بهره‌برداری نمی‌شود. واضح است که نبود حمایت سرمایه‌گذران و نبود بازار مناسب، از مهم‌ترین مشکلات شرکتهای دانش‌بنیان به شمار می‌رود؛ بنابراین لازم است همگام با رشد شرکت‌ها، حمایت‌های کافی و زیرساختی هم از آنها صورت گیرد. این فعال دانش بنیان در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای بهبود شرایط دانش‌بنیان پیشنهاد می‌شود، اظهار می‌کند: در راستای رشد شرکتهای دانش‌بنیان و تعامل علم و دانش، با برنامه‌ریزی سنجیده می‌توان شرکتهای خارجی معتبر را متمایل به سرمایه‌گذاری در شرکتهای دانش‌بنیان ایرانی کرد که در صورت رفع تحریم‌ها و با تسهیل قوانین و حمایت‌های کافی، می‌توان شرایط ورود آنها آسان‌تر و سریع‌تر می‌شود. *بهره‌گیری از توانمندی های بخش تعاون برای تولید اشتغال آفرین مدیر یکی از شرکت های تعاونی نیز شعار سال 1401 و سخنرانی نوروزی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی را در تداوم تاکیدات سنوات اخیر ایشان بر تمرکز جدی تر در تحکیم بنیان‌ها و زیرساختها در مسیر رسیدن به خودکفایی بیشتر در عرصه اقتصادی ایران اسلامی دانست و مقوله تولید دانش بنیان را زیرساخت اصلی تحقق این هدف والا در قرن حاضر عنوان کرد.
علی حاتمی با تاکید بر بهره گیری از ظرفیت ها و توانمندی های بخش تعاون در زمینه تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین اظهار کرد: یکی از الزامات تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین، استفاده از توانمندی بخش مردمی تعاون است و شرکتهای تعاونی دانش بنیان، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری را دنبال می کنند. وی گفت: یکی از محورهای مهم رهنمودهای رهبری تحقق توسعه اقتصادی همراه با عدالت اجتماعی است که از کارکردهای منحصر بفرد شیوه اقتصاد تعاونی محسوب می شود. حاتمی با بیان اینکه اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند کلید پیشرفت و شکوفایی اقتصاد ایران در قرن جدید باشد، ادامه داد: سال 1401 با رویکرد اقتصاد دانش بنیان، بستر مناسبی را برای شرکت های تعاونی دانش بنیان فراهم می کند و از نقاط مهم تحقق اقتصاد مقاومتی محسوب می شود. به گفته وی، بخش مردمی تعاون کشور، با عزم جدی و تقویت و محوریت تعاونی های دانش بنیان، در راستای تحقق شعار سال 1401 گام برداشته و می تواند بازوی توانمندی برای دولت سیزدهم باشد. این مدیر شرکتهای تعاونی تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری های برتر را از دیگر اهداف شرکت های تعاونی این حوزه عنوان کرد. *6 اصل ویژه برای اقتصاد دانش‌بنیان این روزها تقریبا در تمامی رسانه‌های گفتاری، شنیداری و حتی مجازی کشور بارها و بارها لغت دانش‌بنیان تکرار می‌شود. فارغ از بار معنایی این لغت، اقتصاد دانش‌بنیان که از لازمه‌های اصلی اقتصاد مقاومتی است، نیاز به بررسی مفهومی از زاویه‌های دیگر دارد. بسترسازی برای اقتصاد دانش‌بنیان، مهم‌ترین عنصر در راه‌اندازی اقتصاد هر کشوری منابع انسانی و نیروی کار فعال آن کشور است. ایجاد انگیزه رشد و مسیرهای مشخص برای تمامی نیروهای کار از وظایف اصلی حاکمان در یک اقتصاد دانش‌بنیان است. مسیرها باید به گونه‌ای در جامعه نهادینه شود که دانش‌آموزی که مسیر دانشگاه، علم، تخصص، خلاقیت و نوآوری را در پیش می‌گیرد، در دورنمای ذهن خود از هر جهت دارای رفاه اجتماعی بالاتر به نسبت افرادی که مسیر واسطه‌گری، دلالی و مسیر غیرتخصصی را بر می‌گزینند باشد. لازمه این امر ارزش‌گذاری حقیقی به تولیدات دانش‌بنیان و تحقیقات در کشور است. با اختصاص بودجه‌های قوی به امور تحقیقات بنیادی و تخصصی در کشور و طبیعتا قدرت گرفتن بخش خصوصی و جذب نیروهای متخصص با درآمدهای بالا و در نظر گرفتن این امر به‌عنوان یک سیاست کلی در کشور (و نه دولت‌ها) می‌توان به این امر نزدیک شد. استانداردسازی، یکی از سوالاتی که همواره مورد توجه است که با چه شرایطی دولت باید از کالای ایرانی دانش‌بنیان یا حتی غیردانش‌بنیان در برابر کالای خارجی حمایت کند؟ کالای دانش‌بنیان به صرف نوآوری و خلاقیت و تکنولوژی استفاده شده و حتی بومی‌سازی آن به‌عنوان یک محصول شناخته نمی‌شود. ایجاد مسیر جهت رسیدن به یک کالای قابل رقابت از ابتدایی‌ترین وظایف حاکمان در اقتصاد دانش‌بنیان است. مهم‌ترین گام در تعیین این مسیر ایجاد بسترهای استاندارد در هر حوزه است. به‌صورتی که هر کالای دانش‌بنیان جهت تبدیل به محصول باید تمامی‌استانداردهای لازم در آن حوزه را به دست آورد. حمایت دولت در کاهش هزینه‌های تست‌های مرتبط با استاندارد و ایجاد بسترهای آزمایشگاهی مناسب حداقل حمایت بخش حاکم از این مسیر است. طبیعتا تنها کالایی تبدیل به محصول دانش‌بنیان و مورد حمایت کشور قرار گیرد که از هر لحاظ با معیارهای استاندارد جهانی مطابقت داشته باشد. طبیعتا این محصول چه در داخل و چه در خارج قابلیت رقابت و ورود به عرصه صادرات و در پی آن پذیرش و بازپس‌دهی حمایت‌ها را خواهد داشت. ارتباط قوی و آزاد با دنیا وقتی سخن از تکنولوژی و اقتصاد دانش‌بنیان به میان می‌آید طبیعتا لازمه اولیه و اصلی تمام شرکتهای خصوصی به‌عنوان ابزار و موتور این موضوع توانایی ارتباط فنی و مالی با دنیا است. هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که بتواند تمامی مواد اولیه در تمامی زمینه‌ها را خود تولید کند. چطور ممکن است عنوان اقتصاد دانش‌بنیان مطرح شود ولی شرکتهای خصوصی برای خرید مواد اولیه خود از سراسر دنیا دچار مشکل باشد؟ چگونه امکان‌پذیر است قطعاتی که در هر نقطه از دنیا در بازه زمانی حداکثر یک هفته و با قیمت مندرج در سایت و با پرداخت الکترونیکی و با انتخاب سریع‌ترین و ارزان‌ترین شبکه‌های حمل‌و‌نقل دنیا در دسترس است، در کشوری با ادعای اقتصاد دانش‌بنیان با میانگین زمانی بالغ بر هشت هفته و با قیمتی تا دو برابر قیمت سایت با پرداخت غیررسمی و با ضعیف‌ترین و طولانی‌ترین سیستم‌های حمل‌و‌نقل به دست شرکت برسد؟ چطور ممکن است شرکت در نمایشگاه‌ها نیاز به اخذ ویزا و صرف هزینه و زمان زیادی داشته باشد؟ چطور ممکن است برای برپایی نمایشگاه‌ها در کشوری با اقتصاد دانش‌بنیان با هدف عرضه محصولات به کل دنیا، تعداد کشورهای بسیار محدودی متقاضی باشند؟ پر واضح است ارتباط قوی و سازنده با تمام دنیا در تمامی زمینه‌ها جزو اولین شروط رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان است. دولت یکپارچه و کوچک، در یک شرکت دانش‌بنیان به‌عنوان پایه و اساس اقتصاد دانش‌بنیان پروژه‌های تحقیقاتی و خط تولید محصولات تحقیقاتی دو موتور حرکتی است. دولت دانش‌بنیان دولتی است که در تمامی حوزه‌ها مسیر تحقیقات و تولید را ایجاد و بسترسازی کند. قطعا دولت دانش‌بنیان، دولتی نیست که نتایج سرمایه‌گذاری و تحقیقات شرکت دانش‌بنیان را به دلیل هزینه‌های بالای خود به یغما برد و خطوط تولید خود را با دانش فنی شرکت دانش‌بنیان پربار کند. در کشوری مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان تنها یک دولت حاکم است نه اینکه برخی از بخش‌ها با در دست داشتن منابع مالی و قدرت با تاسیس شرکتهای خصولتی رقابتی ناعادلانه را ایجاد کنند. دولت دانش‌بنیان جایگاهی برای شرکتهای خصولتی و مدیران سودجوی آنها قائل نیست. برای رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان تک دولتی یکپارچه و پرقدرت و کوچک، ناظر و بسترساز مورد نیاز است. عدالت اجتماعی و احترام و اعتماد، چگونه می‌توان کشوری با اقتصاد دانش‌بنیان را تصور کرد که در آن تعداد قابل توجهی از دانشجویان پنج دانشگاه برتر آن به کشورهای توسعه یافته مهاجرت می‌کنند؟ آیا این جوانان باهوش و پر انرژی وظیفه ساختن موتورهای حرکتی کشورهای توسعه یافته را بر عهده دارند؟ قطعا ایجاد عدالت اجتماعی، بها دادن و احترام به تمام علایق و سلایق، احترام به حقوق انسانی، ایجاد بسترهای تحقیقاتی قوی و شرایط رفاهی مناسب در جامعه می‌تواند مانع خروج این افراد و حفظ این انرژی عظیم در کشور باشد. دستگاه نظارت دانش‌بنیان، دستگاه نظارت دانش‌بنیان، با قدرت می‌تواند با دولت‌های موازی مقابله کرده و مانع بزرگسازی دولت اصلی شود. دستگاه ناظر تکیه‌گاه شرکتهای خصوصی بوده و با عدالت مثال‌زدنی مانع برگزاری مناقصات از قبل تعیین شده است. در همین حال دستگاه نظارت دانش‌بنیان مانعی برای تولید محصولات غیراستاندارد و واردات بی رویه محصولاتی هم کیفیت با محصولات داخل را فراهم می‌آورد. با توجه به اصول شش‌گانه ذکر شده اقتصاد دانش‌بنیان تنها با یک دولت و یک صندوق دانش‌بنیان قابل تحقق نیست. شاید وقت آن باشد که تمام قوای کشور برای رسیدن به این اصول شش‌گانه، دولت و صندوق نوآوری را یاری کند. به گزارش بلاغ، رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان و توجه ویژه به این شرکت‌ها چند سالی است که مورد بحث قرار گرفته است. عملکرد شرکتهای دانش‌بنیان با توجه به ماهیت آنها به صورت اساسی منجر به تغییر و بهبود اقتصاد می‌شود. به اعتقاد کارشناسان با وجود افزایش شرکتهای دانش‌بنیان هنوز نیازمندی‌های این شرکت‌ها به‌طور کامل مورد توجه قرار نگرفته و دست‌اندرکاران فضای کسب‌وکار پرریسکی را شاهد هستند. هر چند با تاسیس صندوق نوآوری و شکوفایی اولین گام‌ها برای حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان برداشته شده اما برای رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان راهی طولانی پیش رو است. انتهای پیام /
