امام علی (ع) خطاب به کارگزار متخلف: شتر خانه‌ات و بند کفشت از تو با ارزش‌تر است

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سیره عملی حکومت امیر مؤمنان علیه‌السلام بهترین الگو برای مسئولان حکومت اسلامی محسوب می‌شود؛ زیرا جامعه اسلامی پس از رحلت رسول الله با این چالش نیز مواجه شد. امام (ع) در برخورد با گرایشات کارگزاران به سمت اشرافی‌گری و خیانت به بیت‌المال بسیار حساس بودند و با قاطعیت برخورد می‌کردند. ایشان در عهدنامه مالک اشتر به او فرمان می‌دهد با کارگزاران خائن برخورد جدی صورت گیرد و صرفا با عزل به پایان نرسد. حضرت می‌فرمایند «از همکاران نزدیکت سخت مراقبت کن و اگر یکی از آنان دست به خیانت زد و گزارش جاسوسان تو هم آن خیانت را تأیید کرد، به همین مقدار گواهی قناعت کرده، او را با تازیانه کیفر کن و آنچه را که از اموال در اختیار دارد از او باز پس گیر؛ سپس او را خوار دار و خیانت‌کار بشمار و طوق بدنامی به گردنش بیفکن.»

خود نیز آن زمان که به صورت مستقیم با تخلف مسئولان مواجه می‌شد، با آنها برخوردی جدی و غیر قابل اغماض می‌کرد و یا آنها را تهدید به عزل و جرائم شدید می‌کرد. ایشان آنگاه که از خیانت "منذر بن الجارود العبدی" کارگزار آن حضرت در شهر اصطخر استان فارس درباره پاره‌ای از آنچه او را بر آن ولایت داده بود، آگاهی یافت، نوشت:

«پس از یاد خدا و درود، همانا شایستگی پدرت مرا نسبت به تو خوشبین کرده و گمان کردم همانند پدرت هستی و راه او را می‌روی. ناگهان به من خبر دادند که در هواپرستی چیزی فروگذار نکرده و توشه‌ای برای آخرت خود باقی نگذاشته‌ای. دنیای خود را با تباه کردن آخرت آبادان می‌کنی و برای پیوستن با خویشاوندانت از دین خدا بریده‌ای.

اگر آنچه به من گزارش رسیده، درست باشد، شتر خانه‌ات و بند کفش تو، از تو با ارزش‌تر است و کسی که همانند تو باشد، نه لیاقت پاسداری از مرزهای کشور را دارد و نه می‌تواند کاری را به انجام رساند، یا ارزش او بالا رود، یا شریک در امانت باشد یا از خیانتی دور ماند؛ پس چون این نامه به دست تو رسد، نزد من بیا. ان شاءالله.»

أما بعد، فان صلاح أبیک غرنی منک، و ظننت أنک تتبع هدیه و تسلک سبیله؛ فاذا أنت فیما رقی الی عنک لا تدع لهواک انقیادا و لا تبقی لآخرتک عتادا، تعمر دنیاک بخراب آخرتک و تصل عشیرتک بقطیع دینک. و لئن کان ما بلغنی عنک حقا، لجمل أهلک و شسع نعلک خیر منک، و من کان بصفتک فلیس بأهل أن یسد به ثغر أو ینفذ به أمر أو یعلی له قدر أو یشرک فی أمان أو یؤمن علی جبای. فأقبل الی حین یصل الیک کتابی هذا، ان شاء الله.

منذر کسی است که امیر مؤمنان در باره او فرمود: آدم متکبری است. به دو جانب خود می‌نگرد و در دو جامه که بر تن دارد می‌خرامد و پیوسته بر بند کفش خود می‌دمد که گردی بر آن ننشیند.

در فرازی از این نامه، امام علیه‌السلام به چهار جرم منذر اشاره کرده و می‌فرماید: در هواپرستی چیزی فروگذار نکردی؛ فاذا أنت فیما رقی الی عنک لا تدع لهواک انقیادا توشه‌ای برای آخرت خود باقی نگذاشته‌ای؛ و لا تبقی لآخرتک عتادا دنیای خود را با تباه کردن آخرت آبادان می‌کنی؛ تعمر دنیاک بخراب آخرتک برای پیوستن با خویشاوندانت از دین خدا بریده‌ای؛ و تصل عشیرتک بقطیع دینک.

بنابراین به منذر می‌فهماند «از یک طرف پیروی بی‌قید و شرط از هوا و هوس به گونه‌ای که در حالاتش آمده است او در آن ایام خوشگذرانی را به حد اعلا رسانده بود; پیوسته مشغول گردش و تفریح و صید لهوی و بازی با سگ‌ها و کارهایی از این قبیل بود و دیگر اینکه از دنیا که مزرعه آخرت است، بهره‌ای برای خود ذخیره نمی‌کنی و سوم اینکه نه تنها از این دنیا چیزی برای آخرت نمی‌اندوزی بلکه آخرت خود را به بهای آباد کردن دنیا ویران می‌کنی و چهارم اینکه بیت‌المال را در بین خویشاوندان خود تقسیم می‌کنی و پیوند با خویشاوندان را به بهای قطع رابطه با دینت دنبال می‌کنی. آن‌گاه امام علیه‌السلام او را به طور مشروط به علت اعمالش شدیدا تحقیر می‌کند و می‌فرماید: «اگر آنچه از تو به من رسیده است درست باشد شتر (بارکش) خانواده‌ات و بند کفشت از تو بهتر است؛ ولئن کان ما بلغنی عنک حقا، لجمل أهلک و شسع نعلک خیر منک. این دو تعبیر نهایت حقارت «منذر» را به سبب خیانتش اثبات می‌کند.» (پیام امام امیرالمومنین، شرح نهج‌البلاغه آیت الله مکارم شیرازی)

انتهای‌پیام /