امتیازات زیادی داده ایم اما افغانستان به تعهدات خود عمل نکرده / وضعیت آب در سیستان و بلوچستان بحرانی است / طالبان دنبال امتیازگیری است

جواد مرشدی: بیش از نیم قرن از معاهده آب هیرمند بین ایران و افغانستان می‌گذرد، معاهده‌ای که با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، بیش از پیش نادیده گرفته شد تا جایی که صدای اعتراض رئیس جمهور ایران را هم بلند کرده است. سیستان و بلوچستان درگیر خشک‌سالی است و این موضوع می‌تواند به مهاجرت‌های گسترده از این استان به دیگر استان‌ها منجر شده و مشکلات خلاء جمعیتی می‌تواند به مشکلات امنیتی نیز منتهی شود. این در حالی است که آب مورد نظر به جای جاری شدن به سمت ایران، به رودهای انحرافی در داخل خاک افغانستان جاری شده است. این موضوع تا چه اندازه می‌تواند مخل حسن همجواری تلقی شود؟ با توجه به این موضوع «خبرآنلاین» در گفت‌وگو با فداحسین مالکی سفیر سابق ایران در افغانستان و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم موضوع حق‌آبه ایران را مورد بررسی قرار داده است.

جمع‌بندی شما از موضع طالبان در مورد اظهارات آقای رئیسی در مورد حق آبه ایران چیست؟

مواضع رئیس جمهور متناسب با مباحث روز منطقه و شرایط داخلی در استان سیستان و بلوچستان بود. در شرایط کنونی وضعیت آب در استان سیستان و بلوچستان بحرانی است و طالبان رهاسازی آب را انجام نمی‌دهد و عملا آن را متوقف کرده است. موضع‌گیری رئیس جمهور به‌عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی، بسیار درست بود، طالبان به‌هر دلیلی بهانه‌گیری می‌کند، یک‌بار می‌گوید آب نیست، در حالی‌که اگر آب نباشد، چرا آب را رهاسازی و مسیر آن‌را به سمت شوره زارهای «گود زره» منحرف می‌کند. در مجموع آن‌ها تمکین نمی‌کنند و قواعد بین‌المللی را نمی‌پذیرند.

علت این عدم تمکین چیست؟

آن‌ها نه ساختاری دارند و نه مجلسی، این موضوع معضل است. نظر ما بر این بود که این موضوع حق‌آبه یک موضوع حاکمیتی است و حتما باید در همان دستگاه‌های حاکمیتی و شورای عالی امنیت ملی پیگیری شود که موضع گیری آقای رئیس جمهور هم همین بود.

شما به نداشتن ساختار اشاره داشتید، پیش تر هم وزیر کشور گفته بودند طالبان اصلا مرزها را نمی شناسد. علت عمده مشکلات ما با طالبان را در چه می بینید؟

قبلا افغانستان دولت منسجم و قوی داشت که همه قواعد بین‌المللی همسایگی را قبول داشتند، در مورد آب رئیس جمهور افغانستان به رئیس جمهور آن زمان ما اعلام کرد که اگر حتی یک قطره آب داشته باشیم، نصف آن، مال برادرهای ایرانی است. اما امروز طالبان پذیرای قواعد نیست، حتی به مرزهای ما تعرضاتی می‌کنند و ایران تا کنون توانسته با این قضایا مدارا بکند و الآن دیگر به‌جایی رسیده که نظر دولت ایران و خیلی از کشورهای همسایه و حتی مجامع بین‌المللی بر این است که طالبان باید دنبال یک دولت فراگیر باشد. چنین دولتی می‌تواند ثبات و رویکرد مثبتی با همسایگان داشته باشد. چنین دولتی الآن وجود ندارد و در حال حاضر هر کدام از مناطق حوزه مرزی افغانستان، خودشان نظریات‌شان را عملی می‌کنند و این یکی از مشکلات موجود بین ما و افغانستان است.

برخی سیاسیون معتقدند ما در زمانی که سفارت را به طالبان تحویل می‌دادیم باید ضمانت‌های لازم را از آن‌ها می‌گرفتیم که نگرفته‌ایم؟

ما امتیازات زیادی به طالبان داده‌ایم و یکی از آن‌ها سفارت‌است، آن‌ها نیز به تعهدات واقعی خود عمل نکرده‌اند. آن‌ها اغلب دنبال امتیازگیری هستند، ولی خودشان حاضر نیستند امتیاز بدهند.

آیا امیدی هست که مشکل آب هیرمند حل شود؟

به‌هر حال باید این‌کار انجام شود چون ما یک شرایط بحرانی در منطقه داریم. بعد از صحبت آقای رئیس جمهور، دستگاه‌های مختلف کشور، موظف هستند به آن‌چه ایشان فرمودند عمل کنند و آن‌را به‌مرحله اجرا برسانند.

یکی از نمایندگان مجلس گفته بود 7 میلیون افغانی در ایران زندگی می‌کنند آیا طالبان محاسبه‌ای بر روی این موضوع دارد که برگرداندن این تعداد به کشورشان به چه معنایی است؟

کلیت دادن به این حرف نیاز به بررسی دارد اما اینکه ما هزینه‌های هنگفتی می‌دهیم یک واقعیت است و آن‌ها از هر امکاناتی که ملت ایران دارد، برخوردار هستند و از آن استفاده می‌کنند و هزینه سنگینی بر دوش ماست. این‌ها را باید طالبان لحاظ کند که نمی‌کند.

بیشتر بخوانید:

• هشدار قالیباف به طالبان برای پیشگیری از «ایجاد یک مشکل جدی»

• «اهرم فشار» پیشنهادی تند نماینده مجلس علیه طالبان / 7 میلیون تبعه افغانستانی مقیم ایران را به کشورشان بازگردانیم

• اعزام معنادار و پیام قوی تهران به کابل / «نظامی ارشد ایران» پشت میز مذاکره با طالبان نشست + عکس‌ها

216212