امکان افزایش تولید ناخالص داخلی با حضورNEETها در بازار کار

علی حسین شهریور, دبیرکل خانه تعاونگران در گفت‌وگو با خبرنگاراقتصادی خبرگزاری تسنیم، درباره حضور نیت ها در بازار کار گفت: نیت ها (NEET‌) افرادی هستند که مشغول به کار، تحصیل یا آموزش مهارت نیستند و در زبان انگلیسی مخفف نه در حال تحصیل، نه در حال اشتغال و نه در حال مهارت آموزی است. نیت ها معمولاً شامل جوانان بین 15تا 24سال است، اما این محدوده سنی در کشورهای مختلف متفاوت است.

وی با اشاره به اینکه پدیده نیت ها در بسیاری از کشورهای جهان، هم در کشورهای توسعه‌یافته و هم در حال توسعه، مشاهده می‌شود بیان کرد: تعداد نیت ها در ایران در سال‌های اخیر، به طور قابل توجهی افزایش یافته و به حدود سه میلیون نفر رسیده و این نگران‌کننده است. آیا نیت ها آسیبی به اقتصاد می‌زنند؟ سرمایه انسانی یکی از مهم‌ترین عوامل رشد اقتصادی است. نیت ها با عدم توسعه مهارت‌ها و دانش خود، باعث کاهش سرمایه انسانی کشور می‌شوند.

شهریور افزود: بنابر این نیت ها می‌توانند آسیب‌های جدی به اقتصاد وارد کنند. این آسیب‌ها در ابعاد مختلف اقتصادی قابل مشاهده است. یکی از ابعاد آن کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) است. نیت ها به عنوان بخشی از نیروی کار بالقوه، با عدم مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی، باعث کاهش تولید ناخالص داخلی می‌شوند. یکی دیگر از ابعاد آن کاهش بهره‌وری است. از آنجاکه، نیروی کار فعال و آموزش‌دیده، بهره‌وری بیشتری دارد، عدم حضور نیت ها در بازار کار، باعث کاهش بهره‌وری کلی اقتصاد می‌شود.

وی بیان کرد: دلایل افزایش تعداد نیت ها چیست؟ وجود تعداد بالای نیت ها می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در جامعه باشد. برای مثال، نرخ بالای نیت ها می‌تواند نشان‌دهنده ضعف سیستم آموزشی، نبود فرصت‌های شغلی کافی، مشکلات اقتصادی گسترده و یا مسائل اجتماعی مانند تبعیض باشد. ولی در مجموع، دلایل مختلفی برای پیوستن افراد به نیت ها وجود دارد. برخی به دلایل فردی نظیر مشکلات روحی، افسردگی، اضطراب، کمبود انگیزه، مشکلات خانوادگی، برخی به دلایل اجتماعی مانند نبود فرصت‌های شغلی مناسب، تبعیض، مشکلات اقتصادی خانواده، نبود حمایت اجتماعی، برخی به دلایل اقتصادی که عمدتا ناشی از رکود اقتصادی، بیکاری گسترده، هزینه بالای تحصیل است و عده ای هم به دلایل آموزشی مانند مشکلات یادگیری، ترک تحصیل زودهنگام، عدم تطابق رشته تحصیلی با بازار کار به این گروه وارد می شوند. شهریور گفت: راههای مختلفی برای کاهش تعداد نیت ها وجود دارد. ایجاد فرصت‌های شغلی از طریق حمایت از ایجاد کسب‌وکارهای کوچک، توسعه صنایع و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، بهبود سیستم آموزشی، تطبیق آموزش با نیازهای بازار کار، ارائه مشاوره شغلی، حمایت از دانش‌آموزان در معرض ترک تحصیل می تواند به کاهش تعداد نیت ها کمک کند. علاوه بر این، حمایت‌های اجتماعی مانند ارائه خدمات مشاوره‌ای، روانشناسی، کمک‌های مالی به خانواده‌های کم‌درآمد هم در کاهش تعداد نیت ها تأثیرگذار است.

وی بیان کرد: در مجموع، پدیده نیت ها یک چالش جدی برای ایران است. برای مقابله با این چالش، نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه هستیم که شامل همکاری دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد باشد. باید با اتخاذ تدابیر مناسب، به کاهش تعداد نیت ها و بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی جوانان کمک کرد.

دبیرکل خانه تعاونگران ادامه داد: برخی از مهم‌ترین سازمان‌هایی که در این زمینه مسئولیت دارند عبارتند از: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: این وزارتخانه مسئولیت اصلی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه اشتغال و کارآفرینی را بر عهده دارد. از جمله وظایف این وزارتخانه می‌توان به تدوین برنامه‌های اشتغال‌زایی برای جوانان، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و ارائه خدمات مشاوره‌ای به جویندگان کار اشاره کرد.

وی ادامه داد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مسئولیت هدایت و نظارت بر نظام آموزش عالی کشور را بر عهده دارد. تطبیق رشته‌های تحصیلی با نیازهای بازار کار و افزایش کیفیت آموزش‌های دانشگاهی از جمله وظایف این وزارتخانه برای کاهش NEETها است.

دبیرکل خانه تعاونگران بیان کرد: افزایش و بهبود مهارت‌های فنی و حرفه‌ای جوانان می‌تواند به اشتغال آنها کمک شایانی کند. سازمان بهزیستی مسئولیت ارائه خدمات حمایتی به گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه از جمله جوانان NEET را بر عهده دارد. ارائه مشاوره‌های شغلی و تحصیلی، آموزش مهارت‌های زندگی و حمایت‌های مالی از جمله وظایف این سازمان است. وزارت آموزش و پرورش مسئولیت آموزش و پرورش دانش‌آموزان را بر عهده دارد. هدایت دانش‌آموزان به سمت رشته‌های تحصیلی مناسب و ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل و ورود به بازار کار از جمله وظایف این وزارتخانه است. بنیاد ملی نخبگان مسئولیت شناسایی، حمایت و پرورش استعدادهای برتر کشور را بر عهده دارد. حمایت از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان نخبه و ایجاد فرصت‌های شغلی برای آنها می‌تواند به کاهش NEETها کمک کند.

وی گفت: بانک‌ها و مؤسسات مالی با ارائه تسهیلات مالی به جوانان کارآفرین و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌توانند در ایجاد اشتغال نقش مهمی ایفا کنند. علاوه بر سازمان‌های دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی نیز می‌توانند در کاهش NEETها نقش فعالی داشته باشند. از جمله این سازمان‌ها می‌توان به انجمن‌های صنفی، اتاق‌های بازرگانی و شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد. برای کاهش موثر NEETها، همکاری و هماهنگی بین تمامی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط ضروری است.

شهریور افزود: بیکاری در کشور یکی از چالش‌های مهم اقتصادی و اجتماعی است که سال‌هاست دولت‌ها و کارشناسان اقتصادی به دنبال راهکارهایی برای کاهش آن هستند. دلایل مختلفی از جمله تحریم‌ها، نوسانات اقتصادی، عدم تناسب آموزش با نیازهای بازار کار و مشکلات ساختاری اقتصاد، بر این معضل دامن زده است.

وی ادامه داد: مهم‌ترین ویژگی‌های وضعیت بیکاری در کشور نرخ بیکاری بالا به ویژه در میان جوانان است. نرخ بیکاری در کشور به ویژه در میان جوانان تحصیل‌کرده بسیار بالاست. این موضوع نشان می‌دهد که بسیاری از جوانان پس از فارغ‌التحصیلی قادر به یافتن شغل مناسب نیستند.

این کارشناس بازار کاربیان کرد: تفاوت نرخ بیکاری بین زنان و مردان مشاهده می شود. نرخ بیکاری زنان به طور قابل توجهی بالاتر از مردان است که نشان از نابرابری جنسیتی در بازار کار کشور دارد. همچنین بیکاری پنهان نیز مهم است. بسیاری از افراد به دلیل عدم وجود شغل مناسب یا ناامیدی از یافتن شغل، از جستجوی کار دست کشیده‌اند. این افراد در آمار رسمی بیکاران لحاظ نمی‌شوند و به همین دلیل، نرخ بیکاری اعلام شده ممکن است تصویر کاملی از وضعیت واقعی بازار کار ارائه ندهد.

از سوی دیگرعدم تطابق آموزش با نیازهای بازار کار مهم است. یکی از دلایل اصلی بیکاری در کشور، عدم تطابق رشته‌های تحصیلی با نیازهای بازار کار است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی را انتخاب می‌کنند که بازار کار چندانی برای آنها وجود ندارد.