انگیزه‌ها برای دوگانه‌سوز کردن خودروها کاهش یافت

به گزارش مشرق، تبدیل خودروهای بنزینی به گازسوز و به طور کلی متنوع‌سازی سبد سوخت کشور از جمله برنامه‌های اصلی وزارت نفت در چند دهه اخیر است. در سال گذشته مصوبه شورای اقتصاد با عنوان حمایت از تولید و تبدیل کارگاهی یک میلیون و چهارصدوشصت و چهار هزار دستگاه خودروی تاکسی، ون (تاکسی)، وانت و مسافربر شخصی بنزینی به CNG سوز به تصویب رسید.

پس از این نیز شورای عالی انرژی کشور در بخش دوم سند تأمین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق 1420 که اوایل سال جاری ابلاغ شد، سیاست‌های نحوه استفاده از CNG به عنوان سوخت بخش حمل و نقل عمومی را تعیین کرده که محورهای آن عبارت‌اند از:

1. CNG به عنوان سوخت پاک، در دسترس و اقتصادی کشور در حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شود و تا حد امکان باید جایگزین بنزین و نفت گاز شود.

2. استفاده از CNG به عنوان سوخت اصلی در خودروهای سبک عمومی و ناوگان مسافر شهری (اتوبوس و مینی بوس) و تشویق سایر خودروهای شخصی به استفاده از این نوع سوخت الزام شود

3. مشوق‌های مالی و تسهیلات بانکی ارزان قیمت حسب مورد به مالکان وانت‌ها و خودروهای سواری عمومی (مانند تاکسی‌ها و سامانه‌های تاکسی‌های اینترنتی) برای تبدیل سوخت این خودروها به CNG ارائه شود.

4. با توجه به مشکل بودن استفاده از CNG در خودروهای نیمه سنگین (اتوبوس‌ها و مینی‌بوس ها) که در خارج شهرها تردد می‌کنند، اولویت در مصرف CNG برای اتوبوس‌ها و مینی بوس های درون شهری قرار گیرد.

5. مزیت رقابتی قیمت سوخت CNG برای تشویق استفاده کنندگان این نوع سوخت نسبت به سایر سوخت‌ها (بنزین) حفظ شود.

6. توسعه متناسب جایگاه‌های عرضه سوخت CNG با تعداد خودروهای این ناوگان. استفاده از جایگاه‌های سیار در نواحی فاقد توجیه اقتصادی احداث جایگاه‌های جدید

7. تأمین سوخت CNG در بخش راه اهن در صورت برتری اقتصادی این نوع سوخت به سوخت LNG انجام پذیرد.

8. حمایت از تولید خودروهای پایه گاز سوز و سنگین (اتوبوس) از طریق توسعه فناوری موتور و پلتفرم صورت پذیرد.

این شورا پیش‌بینی کرده است که در صورت اعمال حمایت‌های ویژه از صنعت CNG میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از سالانه 9.9 میلیارد لیتر (27 میلیون متر مکعب در روز) در سال 98، به سالانه 19.4 میلیارد لیتر (53.2 میلیون متر مکعب در روز) در افق 1420 برسد. با این وجود در سال‌های گذشته به دلیل بی‌توجهی به این سوخت روند گازسوز کردن خودروها با کندی روبه‌رو شده است. در حال حاضر نزدیک به 4 میلیون و 300 هزار خودرو گاز سوز وجود دارد.

دلایل متعددی دست به دست هم داده‌اند تا انگیزه‌ها برای رفتن به سمت دوگانه‌سوز کردن خودروها کمرنگ شود که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

1. شاید اولین بار که بحث سهمیه‌بندی خودروها جهت مصرف سوخت مطرح شد، بحث خرید خودروهای عمومی دارای سهمیه بنزین بالا توسط افراد دارای توانایی مالی مطرح شد. متأسفانه تعدادی از خودروهای عمومی در پارکینگ بوده و به صورت عمومی استفاده نمی‌شود و فقط از یارانه بنزین آنها استفاده می‌گردد. همچنین برخی افراد از خودروهای عمومی برای کار شخصی استفاده می‌کنند و کارهای روزمره را انجام می‌دهند. به عنوان مثال برخی افراد تاکسی‌ها را خریداری کرده و برای امور شخصی از آنها استفاده می‌نمایند. این افراد از سهمیه یارانه‌ای خودروهای عمومی برای مصارف شخصی بهره می‌برند و از آنجا که سهمیه‌ای که به این اشخاص تعلق گرفته است کفاف این امور را می‌دهد، لذا تمایلی برای استفاده از CNG در خودروهای خود نمی‌بینند.

2. سهمیه‌های تعلق گرفته به خودروهای عمومی بالاست و میزان مصرف اضافه بر سهمیه تعلق گرفته برای خودروهای عمومی ناچیز است به عنوان مثال برای یک نیسان که 400 لیتر سهمیه بنزین دارد احتمالا میزان 100 لیتر در ماه مازاد بر این سهمیه، مصرف کند که اختلاف قابل توجهی با میزان پرداختی آن ایجاد نمی‌کند. بنابراین طرح تبدیل CNG رایگان برای آنها جذابیتی ندارد. چراکه با تبدیل خودرو به CNG میزان سهمیه آنها نیز کاهش می‌یابد. ضمن اینکه این افراد می‌تواند سهمیه مازاد خود را در پمپ بنزین‌ها به فروش برساند و کسب منفعت کند. لذا متأسفانه در اواخر هر ماه فرآیند فروش سهمیه یارانه بنزین در پمپ بنزین‌های سطح شهرها دیده می

شود. 3. شاید اصلی ترین عامل برای عدم اجرای موفقیت آمیز مصوبه شورای اقتصاد و سند تأمین انرژی، عدم جذابیت اختلاف قیمت میان بنزین و CNG است. قیمت کنونی بنزین و گاز باعث می‌شود که خودروها با سهمیه بنزین اختصاص یافته و مقداری هم بنزین آزاد برای استفاده از CNG ترغیب نشوند. طبق بند سوم سند تأمین انرژی باید مشوق‌هایی برای این امر وجود داشته باشد که خوشبختانه این امر صورت گرفته و امکان تبدیل رایگان خودروهای عمومی به گاز سوز فراهم شده است، اما بدلیل عدم جذاب بودن اختلاف قیمت CNG و بنزین باز هم استقبال صورت نمی‌گیرد. لذا دولت می‌تواند طی یک فرایند چند ماهه و با درنظر گرفتن ملاحظاتی سهمیه بنزین خودروهای عمومی را کاهش دهد تا انگیزه‌ها برای گازسوز کردن خودروها بیشتر شود.

لازم به توضیح است که جذاب بودن اختلاف قیمت CNG و بنزین برای مصرف کننده یکی از مسائل مهم می‌باشد. کما اینکه زمانی که در آبان ماه سال 98 قیمت بنزین افزایش یافت و اختلاف قیمت مقداری بیشتر شد، به مدت چند ماه استقبال خوبی از تبدیل خودروهای بنزینی به CNG سوز صورت گرفت. اما پس از مدتی این اختلاف قیمت دیگر جذابیتی برای تبدیل خودروهای بنزینی به CNG برای مالکان خودروهای شخصی نداشت.

لازم به ذکر است در برخی کشورها که گاز سوز کردن خودروها را در دستور کار قرار دادند، اختلاف قیمت این دو سوخت به 50 سنت هم می‌رسد. بدین معنا که اگر خودرویی 150 لیتر مصرف ماهیانه داشته باشد با استفاده از سوخت گاز می‌تواند بین 50 تا 75 دلار صرفه‌جویی کند که معادل ریالی آن به یک تا یک ونیم میلیون تومان می‌رسد و به دلیل قابل توجه بودن رقم انگیزه هم برای گازسوز کردن خودرو وجود خواهد داشت. قاعدتا برای خودروهای عمومی با مصرف بنزین بیشتر و تبدیل رایگان جذابیت به مراتب بالاتری خواهد داشت.

4. توسعه جایگاه‌های CNG نیز از دیگر مواردی است که نیاز است مورد نظر قرار بگیرد. چرا که گاهی صف‌های طولانی جایگاه‌های CNG موجب عدم رضایت مالکان خودروهای گاز سوز می‌شود. با وجود اینکه در حال حاضر نزدیک به 2000 جایگاه CNG در کشور وجود دارد ولی متأسفانه توزیع متناسبی صورت نگرفته است و نیاز است در مناطق دارای تراکم جمعیت، تعداد جایگاه‌های CNG نیز متناسب با جمعیت منطقه باشد. در خرداد ماه امسال هم مصوبه‌ای مبنی بر افزایش 700 جایگاه دیگر در دستور کار قرار گرفت که بایستی متناسب با نیاز هر منطقه توزیع شود.

5- همچنین نقش کاهش تولید خودروهای با کیفیت گاز سوز را نباید نادیده گرفت. بر اساس گزارش وزارت صمت در بازه زمانی یاد شده در سال جاری در مجموع تولید 7 هزار و 180 دستگاه سواری د و گانه سوز در خطوط تولید خودروسازان نهایی شده این در حالی است که سال گذشته در پایان دومین ماه از فصل تابستان 99 شرکت‌های خودروساز توانستند در مجموع بیش از 7 هزار و500 دستگاه خودروی سواری دوگانه سوز تولید کنند که نشان از کاهش 4 درصدی تولید دارد. لازم به ذکر است در حال حاضر نیز تنها شرکت ایران خودرو تولید خودروی پایه گازسوز را آن هم در ابعاد محدود در دستور کار داده است. این در حالی است که استقبال عمومی از موتورهای پایه گاز سوز EF7 مناسب بوده و لازم است اهتمام بیشتری برای توسعه این صنعت به کار گرفته شود.