اهداف "منافقان" از ساخت مسجد ضرار
ساخت مسجد منافقان در آلبانی تلاشی مذبوحانه برای جلب افکار عمومی به اسلام اموی‌شان و نیز مرهمی بر دل آن عده است که با امیدی واهی و نیز احساسی آمیخته با یأس و تباهی اطرافشان را گرفته‌اند و خود می‌دانند هیچ کورسوی امیدی برای آینده تیره‌شان متصور نیست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از بناهایی که در صدر اسلام از سوی منافقان بنا شد، مکانی بود که به آن عنوان «مسجد ضرار» اطلاق شد. طبق برخی روایات، ساختِ مسجد ضرار در مدینه، به دستور ابوعامر بود. وی که پدر حنظله‌ی غسیل الملائکه است، از عابدان مسیحی بود و در قبیله‌ی خزرج نفوذ داشت. با هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله و گسترش و نفوذ اسلام، او به مخالفت با حضرت پرداخت و نقش منافقانه در جنگ احد داشت. سرانجام به مکه گریخت و از آنجا به روم رفت و از پادشاه روم برای براندازی اسلام کمک خواست. آنها هنگام دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله برای نماز در مسجد ضرار، سه مسأله را مطرح کردند: عشق به نماز جماعت، عشق به ناتوانان و عشق به رهبر و نماز او و البته تمام این مسائل منافقانه بود.
علی بن ابراهیم در تفسیر خود گوید: عده‌ای از منافقان نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند و اجازه خواستند که مسجدی برای مردان پیر و سالخورده و علیل بنا کنند. پیامبر در حالتی که برای رفتن به جنگ تبوک خود را آماده کرده بود، اجازه داد. پس از بازگشت از جنگ تبوک، آیه107 سوره توبه درباره مسجد مزبور و درباره ابوعامر الراهب سازنده آن نازل شد و امام حسن عسکری علیه‌السلام بنا به نقل سید هاشم بحرانی در تفسیر برهان که از امام کاظم علیه‌السلام نقل فرموده، چنین فرماید که ابوعامر مردی فاسق بود و پیامبر پس از مراجعت دستور فرمود مسجد مزبور را بسوزانند. بنا بر نقلی، پیامبر دستور داد بقایای آن را ویران کنند و جای آن را محل ریختن زباله‌های شهر کنند.
اما در آیه107 سوره توبه می‌خوانیم «وَالَذِینَ اتَخَذُوا مَسجِدًا ضِرَارًا وَکُفرًا وَتَفرِیقًا بَینَ المُؤمِنِینَ وَاِرصَادًا لِمَن حَارَبَ اللَهَ وَرَسُولَهُ مِن قَبلُ وَلَیَحلِفُنَ اِن أَرَدنَا اِلَا الحُسنَی وَاللَهُ یَشهَدُ اِنَهُم لَکَاذِبُون.» (گروهی دیگر از آنها) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان (به مسلمانان)، و (تقویت) کفر و تفرقه‌افکنی میان مؤمنان و کمینگاه برای کسی که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود؛ آنها سوگند یاد می‌کنند که: «جز نیکی (و خدمت)، نظری نداشته‌ایم.» اما خداوند گواهی می‌دهد که آنها دروغگو هستند. این آیه اهدف آنها را در چهار قسمت زیر خلاصه می‌کند:
1. منظور آنها این بود که با این عمل «ضرر و زیانی» به مسلمانان برسانند (ضِراراً). 2. «تقویت مبانی کفر» و بازگشت دادن مردم به وضع قبل از اسلام (وَ کُفراً). 3. ایجاد تفرقه در میان صفوف مسلمانان» (وَ تَفرِیقاً بَینَ المُؤمِنِینَ)؛ زیرا با اجتماع گروهی در این مسجد، مسجد «قبا» که نزدیک آن بود و یا مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله که از آن فاصله داشت از رونق می‌افتاد. از این جمله، چنین بر می‌آید که نباید فاصله بین مساجد آن چنان باشد که روی اجتماع یکدیگر اثر بگذارند. 4. آخرین هدف آنها این بود که: «مرکز و کانونی برای کسی که با خدا و پیامبرش از پیش مبارزه کرده بود (و سوابق سوئش بر همگان روشن بود) بسازند تا از این پایگاه نفاق، برنامه‌های خود را عملی سازند» (وَ اِرصاداً لِمَن حارَبَ اللَهَ وَ رَسُولَهُ مِن قَبلُ).
خداوند در آیه110 پرده‌ای دیگر از اهداف منافقان بابت ساخت این مسجد را مطرح کرده، می‌فرماید «لَا یَزَالُ بُنیَانُهُمُ الَذِی بَنَوا رِیبَهً فِی قُلُوبِهِم اِلَا أَن تَقَطَعَ قُلُوبُهُم وَ اللَهُ عَلِیم حَکِیم»؛ یعنی این بنایی را که آنها ساختند، همواره به صورت یک وسیله شک و تردید، در دلهای‌شان باقی می‌ماند؛ مگر اینکه دلهای‌شان پاره پاره شود (و بمیرند؛ وگرنه، هرگز از دل آنها بیرون نمی‌رود)؛ و خداوند دانا و حکیم است.
در این آیه اشاره به لجاجت و سرسختی منافقان کرده، می‌گوید: آنها چنان در کار خود سرسختند و در نفاق سرگردان، و در تاریکی و ظلمت کفر حیرانند که حتی «بنایی را که خودشان بر پا کردند همواره به عنوان یک عامل شک و تردید یا یک نتیجه شک و تردید در قلوب آنها باقی می‌ماند، مگر این که دل‌های آنها قطعه قطعه شود و بمیرند؛ لذا اگر به پیامبرش دستور مبارزه و درهم کوبیدن چنین بنای ظاهرا حق به جانبی را داد، به خاطر آگاهی از نیات سوء بنا کنندگان و باطن و حقیقت این بنا بود. این دستور عین حکمت و بر طبق مصلحت و صلاح حال جامعه اسلامی صادر شد.
نهایت اینکه منافقان همواره چنین بوده‌اند؛ گاه در برابر موسی علیه‌السلام، سامری توطئه می‌کند، گاه در برابر مسجد نبوی، مسجد اموی می‌سازند و گاهی نیز در برابر امیرالمؤمنین علیه‌السلام قرآن بر نیزه می‌کنند. همان گونه که گوساله‌ی سامری را سوزاندند، مسجد منافقان را نیز می‌سوزانند تا درسی برای تاریخ باشد. در کوفه و شام نیز به خاطر پیروزی یزید بر امام حسین علیه‌السلام مساجدی ساخته شد که امامان ما آنها را مساجد ملعونه نامیدند و اکنون منافقان با همان سیاست‌های مزورانه و خبیثانه در مکان سری خویش در آلبانی اقدام به ساخت ضرار دیگری کردند تا از یک سو نظر افکار عمومی را به‌سوی اسلام اموی خود جلب کنند و از دیگر سو مرهمی بر دل بیمار آن عده قلیلی باشد که با امیدی واهی، آینده‌ای تیره و احساسی آمیخته با یأس و تباهی اطرافشان را گرفته‌اند و خود می‌دانند هیچ کورسوی امیدی برای آینده‌شان نکبت‌بارشان متصور نیست.
سعید شیری، کارشناس ارشد مطالعات قرآن و حدیث
انتهای‌پیام /