اولویت با «مسکن» یا «مترو»؟

وزارت دارایی بریتانیا پیش‌بینی‌کرده که با گسترش شبکه حمل‌ونقل عمومی به این منطقه، 25‌هزار خانه و تا 10‌هزار شغل جدید ایجاد خواهدشد و علاوه‌بر اقتصاد شهری، اقتصاد کشور را هم تحت‌تاثیر مثبت قرار می‌دهد. مدیریت حمل‌ونقل عمومی لندن (TFL) هم با استقبال از این تصمیم اعلام کرد؛ اجرای طرح می‌تواند به ساختن محله ای قابل‌سکونت و سبز با کاهش سفرهای شهری از مسیر رودخانه تیمز و کاهش نیاز به خودروهای شخصی منجر شود. بر این اساس انتظار می‌رود که این پروژه از سال‌2027 وارد مرحله عملیاتی شود و مردم بتوانند از اوایل سال‌2030 از آن استفاده کنند.

شنیدن خبر خوشحالی شهردار لندن از تصویب بودجه برای گسترش شبکه حمل‌ونقل در این شهر 9.1‌میلیون نفری که قدیمی‌ترین شبکه ریلی شهری جهان را با قدمتی 160‌ساله در خود جای داده‌است و سپس اشاره او به امکان ساخت مسکن و ایجاد شغل در آن منطقه، احتمالا موجب تعجب شهروندان تهرانی است. شهروندانی که از دهه‌70 شمسی و با نیاز روزافزون تهران درحال‌توسعه و جمعیت پذیر به مسکن، در حال سکونت گزیدن در مناطق مختلف شهری بدون درنظرگرفتن پیش‌نیازهای اسکان از جمله دسترسی به شبکه ریلی بوده‌اند، اما آنچه بیشتر جای تعجب دارد، ورود مدیریت شهری به تشویق ساخت‌وساز انبوه در منطقه 22 تهران با 543 هکتار مساحت مسکونی از اواخر دهه‌80 و زمین خوردن کلنگ احداث خط 10 متروی تهران با هدف محوری ایجاد دسترسی به ساکنان این منطقه پس از نزدیک به 10 سال‌از آن تاریخ است. تنها مقایسه این دو الگوی نگاه به توسعه و شیوه مدیریت شهر در دو منطقه نسبتا مشابه دو کلان‌شهر پرجمعیت، دربردارنده نکات مهمی برای پی بردن به ریشه بحران‌های امروز تهران است. مقایسه شاخص‌های این دو منطقه تصویر حتی تیره‌تری از کیفیت برنامه‌ریزی و آینده‌نگری در تهران به‌دست می‌دهد.

«تیمزمید» که یکی از سبزترین مناطق جنوب شرقی لندن است در دهه‌1960 میلادی با هدف ایجاد یک شهرک مدرن برای اسکان بخشی از جمعیت شهر پس از جنگ‌جهانی دوم احداث شده و در چند مرحله طی دهه‌های 70 تا 90 میلادی توسعه یافته‌است، اما با توجه به اینکه امکان سرمایه‌گذاری روی اتصالش به شبکه حمل‌ونقل شهری میسر نبوده، با وجود نیاز روزافزون لندن به خانه‌های جدید، همچنان با تراکمی پایین‌تر از 4‌هزار نفر در هر کیلومترمربع پذیرای جمعیت حدود 60‌هزار نفری بوده‌است. در نقطه مقابل ساخت انبوه مسکن با عاملیت سیاستگذار در منطقه 22 بدون‌توجه به نبود دسترسی به شبکه حمل‌ونقل ریلی و دیگر محدودیت‌های فنی توسعه شهری در دهه‌80 شمسی آغاز شده‌است و پس از رسیدن چگالی جمعیتی به نقطه بحران، مطالعات مربوطه شروع شده‌است تا تراکم بالای 32‌هزار نفر در هریک کیلومترمربع گلوی شهر را برای بهره‌مندی از نیازهای مختلف شهری از جمله حمل‌ونقل عمومی بفشارد و به بحران ترافیک و آلودگی هوا دامن بزند.

واضح است که نوع رویکرد به توسعه شهر لندن توسط سیاستگذار، هدایت‌کننده اصلی تمرکز جمعیت در مناطق مختلف شهری، بدون دخالت در اجرای طرح‌های ساخت مسکن و البته صرف بودجه‌های کلان با کنار زدن بخش‌خصوصی از بازار مسکن، بوده‌است. این مدل توسعه لندن به‌خوبی نقش تاثیرگذار مدیریت شهری در توسعه شهر و اولویت‌دادن به توسعه زیرساخت‌ها به‌عنوان محرک سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و بازار کار و هدایت‌کننده جمعیت شهری بدون توسل به روش‌های پرهزینه و کم فایده که نتیجه‌ای جز تخلف فروشی برای اداره شهر در پی ندارد را نشان می‌دهد.