اولویت‌های سیاست‌گذاری در بازار سرمایه ایران
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران به نقل از سازمان بورس و اوراق بهادار، حسین عبده تبریزی، پیشکسوت بازار سرمایه، در اولین نشست از سلسله نشست‌های «چالش‌ها و اولویت‌های سیاست‌گذاری در بازار سرمایه»، با اشاره به نقش نظام مالی در هدایت پس‌اندازها به سمت سرمایه‌گذاری مولد گفت: اگر پس‌اندازها وارد چرخه سرمایه‌گذاری نشوند، نقشی در تولید و اشتغال نخواهند داشت.
او توضیح داد: سرمایه‌گذاری در بازار متشکل سرمایه، به ویژه از طریق تأثیرگذاری بر بازار اولیه، می‌تواند در تولید تحرک ایجاد کرده و اشتغال را افزایش دهد.
عبده تبریزی افزود: در برخی کشورها مانند کشورهای اروپایی یا چین، بانک‌ها نقش اصلی در تأمین مالی دارند، در حالی که در کشورهای مانند آمریکا و انگلیس، بازار سرمایه نقش پررنگ‌تری در تأمین مالی دارد و سهم بانک‌ها در این حوزه نسبت به بازار سرمایه کم‌تر است. این موضوع نشان می‌دهد ساختار مالی و نقش نهادهای مختلف در هر کشور متفاوت است و نمی‌توان مدل یکسانی را برای همه کشورها تجویز کرد.
او هم‌چنین با مرور تاریخچه بورس ایران به موانع تاریخی توسعه آن اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه ایران در گذشته 2 دهه جلوتر از بسیاری از کشورهای منطقه حرکت کرده است. با این حال در ادامه فعالیت بورس با پرسش‌ها و چالش‌های جدی مواجه شد و مسیر توسعه آن با تأخیر همراه شد. این تأخیر هم‌چنان اثر خود را در وضعیت امروز بازار سرمایه باقی گذاشته، هرچند روند کلی بازار سرمایه رو به رشد است. ایرادی که می‌توان به وضعیت کنونی وارد کرد، سهم اندک بازار سرمایه در تأمین مالی اقتصاد است.
چالش‌های ساختاری اقتصاد و تأثیر آن بر بازار سرمایه
سعید اسلامی بیدگلی هم در اولین نشست از سلسله نشست‌های «چالش‌ها و اولویت‌های سیاست‌گذاری در بازار سرمایه»، درباره جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد ایران توضیح داد: اقتصاد ایران پیشینه‌ای چپ‌گرایانه و تمرکزگرا دارد.
او گفت: اقتصاد خوانده‌ها و روشنفکران ایران همواره دارای نگاه تمرکزگرا بوده‌اند و این نگاه پس از انقلاب نیز تشدید شد. در چنین ساختاری، تأمین مالی پروژه‌های بزرگ عمدتاً از طریق بودجه دولت انجام می‌شد و هنگامی که بودجه محدود یا قفل شد و اقتصاد دچار تورم شد، بانک‌ها رشد کردند، رشدی که بر اساس استانداردهای بین‌المللی نبود. وقتی سیستم پولی نیز دچار محدودیت شد، بازار سرمایه به ناچار به محل تأمین سرمایه تبدیل شد.
اسلامی افزود: در این فضا، مسأله توسعه، مسأله رانت و مداخله دولت، موانع جدی برای توسعه بازار سرمایه هستند. برای رشد و توسعه پایدار بازار سرمایه، باید با رانت‌ها برخورد شود و هم‌چنین مداخله در قیمت‌گذاری و مدیریت شرکت‌ها کاهش یابد.
او تأکید کرد: بازار سرمایه در ایران به شدت دولتی است؛ اگرچه بخش‌های حاکمیتی حدود 40 درصد سهام شرکت‌ها را در اختیار دارند، اما تقریباً 80 درصد مدیریت شرکت‌ها در دست دولت است و نقش پررنگ دولت، استقلال بازار را محدود کرده است.
اسلامی بیدگلی با اشاره به ضعف رگولاتورها در اقتصاد ایران، گفت: رگولاتورها از یک سو در برابر بخش‌های حاکمیتی توان کمی دارند و از سوی دیگر به شدت مداخله می‌کنند. علاوه بر این، به دلیل مسائل اقتصاد کلان مانند نرخ بالای تورم، نگاه سرمایه‌گذاران به مدیران کوتاه‌مدت است و این موضوع به توسعه بلندمدت بازار آسیب می‌رساند. اهمیت سواد مالی جامعه نیز یکی دیگر از چالش‌های پیش روی بازار سرمایه است.
نبود توازن در تأمین مالی بخش خصوصی و دولت
میثم فدایی نیز در اولین نشست از سلسله نشست‌های «چالش‌ها و اولویت‌های سیاست‌گذاری در بازار سرمایه»، با اشاره به عنبود توازن میان تأمین مالی دولت و بخش خصوصی گفت: سهم تأمین مالی دولت از بازار سرمایه بسیار بالا است و این موضوع اجازه تأمین مالی مناسب را به بخش خصوصی، که موتور اصلی رشد اقتصادی است، نمی‌دهد.
او با اشاره به اثر منفی نرخ بهره بالا بر بازار سرمایه، گفت: در بازار پول با دارایی‌های منجمد در ترازنامه بانک‌ها مواجه هستیم. به طور کلی، بالا بودن نرخ بهره مانع رشد واقعی اقتصاد شده و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد کاهش یافته است.