اکبر عبدی بزرگترین ناکام تاریخ جشنواره فیلم فجر

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، اکبرعبدی بی شک ازبازیگران خاطره ساز سینمای ایران به شمار می آید و به گواه آمار وی را می توان در ردیف آن دسته ازهنرپیشگانی قرار داد که با برداشت غریزی خود از نقش و تحت تاثیر قابلیت بالای چهره در پذیرش گریم به نقش های متنوعی جان بخشیده ا ند.

متن حاضر با مروری بر بازی های شاخص عبدی در نقش اول و مکمل تلاش دارد تا بی توجهی داوران جشنواره فیلم فجر به گنجی را یادآور شود که سینمای ایران نتوانست آنگونه که باید قدردان هنرش باشد.

دوره پنجم - 1365/ آقای قندی - اجاره نشین ها - نقش مکمل

هنوز هم تصاویر بازی به یاد ماندنی اکبر عبدی در ساخته ماندگار داریوش مهرجویی یعنی اجاره نشین ها از جمله خاطرات پررنگ سینمایی در ذهن جامعه ایران است و هنرپیشه ای که با گذر از نقش های خوب تلویزیونی اش به سینما ورود کرد در یک هنرنمایی خیره کننده نه تنها زوج مکمل خوبی با عزت بازیگری سینمای ایران تشکیل داد بلکه خود را به عنوان یک کمدین نمونه در سینما شناساند.

عبدی چنان در قالب نقش آقای قندی خواستنی بود که حتی برخی منفعت طلبی هایش - که به طور طبیعی تصویری منفی از نقش را در ذهن مخاطب شکل می داد - نیز در نگاه بیننده نسبت به شخصیت قندی تاثیری منفی نداشت. صحنه مناقشه و دعوای میان عباس سوپر گوشت و قندی نیز به زیبایی توسط انتظامی و عبدی اجرا شد - برای مثال در این صحنه هم عصبیت کنترل شده و دور از غلو انتظامی ستودنی است و هم ترس کودک گونه عبدی به درستی در این صحنه قابل لمس است؛ هوشمندی مهرجویی در بهره بردن از قابلیت عبدی در به سامان رساندن موقعیت های کمیک اندامی از جمله سکانس رقصی که این بازیگر در مهمانی رفع کدورت از کارگران اجرا کرد، نیز نقشی منحصر به فرد را در سینمای کمدی ایران به یادگار گذارد. نقشی که هم از سوی بازیگرش تجربه ای دل پذیر و دوست داشتنی ارزیابی شده و هم بسیاری از منتقدان در انتخاب های خود نسبت به کارنامه عبدی آن را در مرتبتی بالا قرارداده اند. با این وجود کاندید نشدن اکبرعبدی درجایزه نقش مکمل مرد موجب بهت و حیرت مخاطبان و منتقدانی شد که وی را یکی از شانس های مهم سیمرغ نقش مکمل می دانستند.

دوره نهم - 1369/ گروهبان مکوندی - ای ایران - نقش اول

درخشش در فیلمی از ناصر تقوایی قدرت ذاتی بازیگری عبدی تحت هدایت یک کارگردان هوشمند را به رخ کشید. مکوندی دراثر ماندگار ناصر تقوایی نشانگر بخشی از توانایی های اکبر عبدی بود که توجه کمتری به آن شده است. عبدی در این فیلم بدمن ماجراست و مثل اکثر اوقات قرار نیست معصوم باشد. او نمایانگر استبداد روبه زوال است وتلاش می کند با حکومت نظامی و تشر زدن جایگاهش را ارتقا دهد؛ بازی در این نقش نشانه ای بر قدرت بازیگری اکبر عبدی بود؛ کاراکتری دشوارکه درعین بد من بودن کمیک است و نقشی که بعدترعبدی سیمرغ آن را حق خود دانست.

دوره نهم - 1369/ دکتر رضا کمالی - سفر جادویی - نقش اول

دکتر کمالی پدر سختگیر سینا در فیلم سفر جادویی، محصول دوران پرفروغ سینمای کودک است. عبدی در این فیلم کاردشواری را به انجام رساند و دو نقش را در دو سن متفاوت بازی کرد. صورت گریم پذیر او سبب شد تا بتواند در دو برهه زمانی این نقش بدرخشد واستعداد ذاتی و چهره کودکانه اش که درعین حال با یک سبیل، مردانه و مقتدر می شود حضوری متفاوت از او در سفر جادویی نشان داد. قرارنگرفتن نام اکبرعبدی در میان کاندیداهای جشنواره در بخش نقش اول مرد بیش ازهرچیز نشانه اعتقاد نداشتن داوران به نقش های کمدی بود.

دوره دهم - 1370/ آقافرج بوسیلکی - دلشدگان - نقش مکمل

در دوره ای که اکبر عبدی ایفاگر نقش مکمل طلایی دیگری بود بازهم مناسبات خاص سبب شد تا فیلم دلشدگان و بازی درخشان اکبرعبدی نادیده گرفته شود. او در این فیلم در نقش نوازنده تنبکی ظاهر شد که برخلاف عموم موزیسین های عهد قاجار از طبقات پایین جامعه است. عبدی موفق شد با هدایت مرحوم حاتمی تصویری واقعی ازیک نوازنده عاشق موسیقی را نشانمان دهد. سربلندی وی در ایفای این نقش دشوار آنجا مشخص می شود که دریابیم وی موفق شد تا نگاهی حسرت وار و درعین حال شیفته وار به موسیقی را در بازیش بگنجاند. نقشی که با بی تفاوتی داوران روبه رو شد و یکی از مسلم ترین سیمرغ های مکمل مرد از وی دریغ شد.

دوره یازدهم - 1371 / اکبرعبدی - هنرپیشه - نقش اول

اگراین مساله را بپذیریم که تمامی انسان ها در شبانه روز نقش آفرین شخصیتی هستند که در واقعیت تطابقی با آنها ندارد و در واقع همگی ما درحال نقش بازی کردن هستیم و چنین برداشتی را پایه تحلیل نقش عبدی در فیلم هنرپیشه قراردهیم، ظرایف برجسته وشاخص های فنی این هنرنمایی و راکورد حسی درستی که این بازیگر در خلق خود هنری اش به کار می گیرد چنان وجه ستاره گون وی را در نظر مخاطب بازنمایی حقیقی می کند که عبدی را فرای خود واقعی و خود هنری در تمثالی بارز از کارکرد اجتماعی شمایل ستاره گونه اش متجلی می سازد.

عبدی در شاخص فنی هنرپیشه بازیگری معتبر و ستاره ای تابناک در نظر گرفته شده که گاه حضورهایش در آثار کم مایه گیشه محور در تناقض با پرتره سینمایی وی شکل گرفته است. توجه به نمونه الگویی نقش آفرینی های عبدی همواره مکانیسم فراز ونشیب های اجرایی وی را در زمینه ای 3 بعدی ازتاثیرات راهبردی هنر، اقتصاد وجامعه برکمال هنری و فنی یک بازیگر سینمایی بارز می کند.

با این تفاصیل آنچه در بخش اهدای جایزه نقش اول مرد در دوره یازدهم رخ داد تنها یک خطای دید بود. هیات داوران در میان تعجب همگان سیمرغ این بخش را به فرامرز قریبیان برای بازی در بندر مه آلود اختصاص داد و یکی از درخشان ترین نقش آفرینی های سینمایی عبدی بدون سیمرغ از جشنواره بازگشت و داغ این خطا همواره بر چهره داوری جشنواره باقی خواهد ماند.

دوره سیزدهم - 1373/ عباس خاکپور - آدم برفی - نقش اول

عباس خاکپورکه به قصد عزیمت به آمریکا ساکن ترکیه شده است، کاراکتر سخت و پیچیده و چند وجهی به شمار می آید. این نقش که اولین تجربه زن پوشی عبدی هم محسوب می شود جهش بلندی درکارنامه اکبرعبدی حساب می شود زیرا موفق می شود هم اغواگر باشد، هم بیچاره وهم درمانده. صورت گریم پذیرعبدی درفیلم آدم برفی شدیدا به چشم می آید.

نقش به دلیل حس بارز فرورفتن در بطن وجودی دو کاراکتر دارای برجستگی های ملموسی است که هم هویت باختگی عباس را از طریق تمایل ویرانگرانه وی به مهاجرت نشان می دهد و هم تبعات چنین رویکردی را در وجهی ایدئولوژیک از طریق زن پوش ساختن شخصیت اصلی نمایانگر می سازد و به راستی که اکبرعبدی درخلق شخصیت دوپاره شده عباس (در وجه حقیقی) و درنا (در وجه دروغین) توانایی های والای خود و قدرت بی بدیل بازیگریش را به رخ می کشد.

نکته قابل تامل بازی عبدی را می توان پرهیز این هنرمند از کلیشه های رفتاری و گفتاری یک زن همچون ناز وعشوه های غلوگون ازجنس تجربه های نازل فیلم های شبکه خانگی و ترسیم درست حس های مورد نیاز برای پرورش نقش درنا برشمرد که در پرتوافه های گویشی درست و استفاده از صدای نازک برای بازنمایی حقیقی اصوات یک زن و نیز رفتار معاشرتی صمیمانه با دنیا شکلی دیدنی یافته است.

عباس - درنا خاکپور با بازی تماشایی اکبر عبدی، نقش آفرینی به یاد ماندنی بود که به دلیل خروج آدم برفی از بخش مسابقه سینمای ایران از دست یابی به سیمرغ محروم ماند.

جشنواره فیلم فجر یک حسرت بزرگ را بر پیشانی خود می بیند. حسرتی در ندادن سیمرغ نقش اول مرد به اکبرعبدی برای نقش آفرینی های درخشانی که داشت.

دوره سیزدهم - 1373/ 7 تیپ متفاوت تهیه کنندگان سینما - آرزوی بزرگ - نقش مکمل

درخشش اکبرعبدی در7 نقش متفاوت همه مخاطبان را حیرت زده کرد و ازشانس این بازیگربرای کسب سیمرغ نقش مکمل مرد می گفتند اما بازهم خطای دید داوران، بازیگردرخشنده سینمای ایران در دهه 70 را از یک سیمرغ حتمی به دور داشت. نکته تلخ اینکه عبدی در روز فرشته هم بازی متقاعد کننده ای در نقش دجین جن بوداده بازیگوش ارائه داده بود که این بازی هم از دید هیات داوران دور ماند.

دوره بیستم - 1380 / عمو یارولی - نان وعشق و موتورهزار - نقش مکمل

شاخص هایی چون بهره گیری درست کارگردان ازفن بیان عبدی درادای لهجه ترکی و هنر حسی وی درجان بخشی به یک عموی زیرک و البته مهربان، عبدی پرتوان دهه60 و 70 را در اذهان بازسازی کرد. اجرای قدرتمندانه اکبر عبدی از نقش جای هیچ تردیدی برای کسب سیمرغ مکمل از سوی این بازیگر ایجاد نمی کرد اما داوران بازهم سیمرغ را به وی ندادند.

دوره سی و یکم - 1391 / حاج یوسف - رسوایی - نقش اول

سنت غلط جشنواره در دلجویی از بازیگران سینما به خاطر نقش هایی که با توجه به دیگر نقش آفرینی های سالیان اخیرشان چندان بار ارزشی بالاتری به لحاظ اجرا نداشت سبب شد تا اکبرعبدی قربانی این تفکرغلط جشنواره شود و نقش آفرینی درخشانش در رسوایی تنها یک کاندیداتوری نقش اول مرد کسب کرد و سیمرغ به حمید فرخ نژاد برای بازی در استرداد رسید.

نکته: گراند سینما، دزد عروسک ها، ناصرالدین شاه آکتورسینما، مدرسه پیرمردها، مردآفتابی، جنگجوی پیروز، اخراجی ها یک، تسویه حساب، خواب زده ها، قاعده بازی، تلفن همراه رئیس جمهور، قندون جهیزیه، در مدت معلوم، مظفرنامه، معراجی ها، سوءتفاهم وآشغال های دوست داشتنی دیگر بازی های درخشان اکبر عبدی است که یا با بی مهری هیات انتخاب از حضور در جشنواره بازماندند یا با خطای دید هیات داوران مواجه شدند و به فهرست نهایی کاندیداهای سیمرغ نقش اول و مکمل راه نیافتند.

نکته دوم: اکبر عبدی برای بازی های درخشانش در مادر و خوابم می آد دو سیمرغ نقش مکمل را دریافت کرده است.