ایرانی‌ترین فیلم با ایرانی‌ترین موسیقی جاودانه شد

خبرگزاری تسنیم - یاسر یگانه

«مادر» در سینمای ایران ماندگار شده است. فیلمی از علی حاتمی که محصول سال 1368 است. و در هشتمین جشنواره فیلم فجر تا مرز گرفتن سیمرغ بلورین بهترین فیلم هم پیش رفت؛ اما در نهایت سیمرغ را به فیلم مهاجر دادند.

امروز اما این فیلم «مادر» است که در یاد و خاطره‌ی علاقه‌مندان به سینما ماندگار شده است. فیلمی که می‌توان آن را ایرانی‌ترین فیلم تاریخ سینما دانست.

«مادر» ویژگی‌های بسیاری دارد که می‌توان هر کدام را به طور مفصل بررسی کرد و هر کدام‌شان دلیلی است برای ماندگاریِ این فیلم.

بازیِ درخشانِ رقیه چهره‌آزاد، بازیِ ماندگار اکبر عبدی و نگاهِ متفاوتِ کارگردانِ اثر یعنی علی حاتمی؛ هر کدام به تنهایی برای ماندگاری هر فیلمی کافی است. در این میان اما نباید از موسیقی این فیلم غافل شد. موسیقی که درست مانند فیلم، کاملا ایرانی است.

ارسلان کامکار 25 ساله بود که علی حاتمی پیشنهاد ساخت موسیقی فیلمِ «مادر» را به او می‌دهد. حاتمی از کامکار می‌خواهد که موسیقی به طور کامل برای سازهای ایرانی نوشته و اجرا شود. علت این امر هم فضای کاملا ایرانیِ این فیلم است. ارسلان کامکار هم می‌پذیرد که موسیقی را بنویسد.

کامکار درباره موسیقی فیلم «مادر» گفته است: «متاسفانه آنچه به دست من رسید فقط تصویر بود. نه دیالوگ‌ها روی فیلم بود و نه حتی افکتی روی تصاویر قرار گرفته بود. گاهی وجود یک افکت روی تصویر به آدمی ایده می‌دهد. اما روی تصاویری که به دست من رسید هیچ چیزی نبود. فقط آقای بخشی (دستیار علی حاتمی) می‌آمد و می‌گفت اینجا این دیالوگ را و آنجا آن دیالوگ را می‌گویند. در چنین شرایطی کار کردن سخت بود اما با ذوقی که آن زمان داشتم موسیقی این فیلم را ساختم.»

علی حاتمی به خوبی با موسیقی ایران آشنایی داشت. از این روست که برای فیلمِ «مادر» ارسلان کامکار را برمی‌گزید.

ارسلان یکی از اعضای خانواده کامکار است. خانواده‌ای که هر کدام‌شان در موسیقی ایران چهره‌ای شناخته شده هستند. در گروه «کامکارها» تقریبا تمام سازهای ایرانی موجود است و هر کسی هر سازی در دست می‌گیرد، در نواختنش بهترین است.

ارسلان کامکار موسیقی فیلم «مادر» را ساخت تا این موسیقی و ملودی‌هایی که در سکانس‌های مختلفِ این فیلم می‌شنویم، برای همیشه جاودانه شوند.

وقتی فیلم «مادر» را می‌بینیم؛ موسیقیِ این فیلم کمک می‌کند تا دلهر، اندوه، غم، درد، حسرت، شادی و شکوه را در سکانس‌های مختلف بیشتر و بهتر درک کنیم.

سکانسی که مادر به خانه برمی‌گردد، موسیقی پر از شکوه و پیام آورِ شادی است. صحنه‌هایی که فضای فیلم احساسی می‌شود، سازهای ایرانی به خوبی این حس را در مخاطب دوچندان می‌کنند.

هنگامِ معرفیِ خانه پدری؛ گروه‌نوازی می‌شنویم. هنگامِ آمدنِ مادر کوبه‌ای‌ها شادی سرمی‌دهند. صبحگاهان که می‌شود؛ چهارگاه می‌شنویم تا پر از صلابت و حسِ زندگی شویم. ردِ پایِ برادر عرب که به چشم می‌خورد؛ موسیقی تِمِ بندری به خود می‌گیرد. خواهر که بازمی‌گردد، باز هم به تِمِ شادی می‌رسیم. هنگامِ سیه‌پوشی که فرامی‌رسد، نوایِ نی به گوش می‌رسد. هنگام وداع؛ بارِ بیانِ اندوه را کمانچه بر دوش می‌کشد. در آخر، وقتی زمانِ رفتنِ مادر می‌رسد؛ کلِ سازها با نواها همراه می‌شوند تا رفتنِ مادر را روایت کنند.

همه این‌ها گواهِ این است که ارسلان کامکار، در 25 سالگی با ساخت موسیقی فیلم مادر، به ماندگاریِ این اثر سینمایی کمکِ شایانی کرده است.

ارسلان کامکار برای اجرای موسیقی فیلم «مادر» از گروه کامکارها استفاده کرد تا این فیلم تنها اثرِ سینمایی باشد که ترکیب کامل خانواده کامکارها برای اجرایِ موسیقی‌اش به کار گرفته شده باشد.

سال گذشته بود که ارسلان کامکار در کنار ارکستر ملی ایران، موسیقی فیلم «مادر» را روی صحنه برد. ارکستر ملی ایران در تاریخ 11 تیر 1401 موسیقی فیلم «مادر» را به آهنگسازی و رهبری ارسلان کامکار اجرا کرد.

این اجرا در آن زمان به صورت آفلاین در اختیار مخاطبان قرار گرفت.

ارسلان کامکار این اثر را برای اجرا با ارکستر ملی، یک بار دیگر تنظیم کرد. چرا که اجرای این موسیقی برای فیلم «مادر» فقط از سازهای ایرانی استفاده شده بود. اما این‌بار سازهای زهی‌ها و سازهای بادی چوبی هم برای اجرا در ارکستر ملی به این موسیقی اضافه شدند.