این 8بانک باچه شرایطی وام می دهند؟
اقتصادنیوز: پژوهش ها در نظام بانکی ایران در سال های اخیر نشان می دهد که برای اخذ خردترین تا کلان ترین وام بانکی، (البته برای کسانی که در مناصب دولتی مشغول به کار نیستند) باید کفش آهنین پوشید تا بتوان با صرف زمانی طولانی و ارائه مدارک به سخت گیرانه ترین شکل ممکن، وام خردی به مبلغ 50 میلیون تومان دریافت کرد.
به گزارش اقتصادنیوز آمارهای پیرامون این موضوع حاکی از آن است که شعب بانک های مختلف در سراسر کشور سلیقه ای عمل کرده و فرآیند وام گیری را به اشکال مختلفی اجرا می کنند. در این گزارش میدانی «دنیای اقتصاد» اخذ وام های اشتغال‌زایی، فرزندآوری و ازدواج را در 8 شعبه از بانک های شهر، پارسیان، دی، صادرات، تجارت، آینده، کشاورزی و سپه مورد بررسی قرار داده است.
وعده تا واقعیت اخذ تسهیلات
در ماه های اخیر، وام کارآفرینی یا اشتغال‌زایی برای افرادی که به تازگی دوران کارآموزی خود را به پایان رساندند و به دنبال سرمایه اولیه برای راه اندازی حرفه خود هستند سروصدای زیادی به پا کرد؛ چرا که آنها تصور می کردند که مدارک مورد نظر برای اخذ این وام تنها شامل جواز کسب، مدارک مربوط به حرفه مورد نظر، ضامن و... است، اما در واقعیت برخی شعب این موارد را کافی نمی دانند. ضمنا مهلت ثبت نام این وام تا تیر ماه 1402 بوده است. گزارش میدانی «دنیای‌اقتصاد» حاکی از آن است که بانک های نامبرده، به جز بانک دی و بانک شهر، در صورتی این تسهیلات را به مراجعین پرداخت می کردند که از سه نهاد «بنیاد برکت»، «بهزیستی» و «کمیته امداد» معرفی نامه ارائه می کردند و در این صورت فرآیند پرداخت تسهیلات آغاز می شد. اما در صورتی که افراد عادی با مدارک مورد نیاز به بانک مراجعه کنند و در خواست وام اشتغال‌زایی داشته باشند، ارائه تسهیلات به آنها غیرممکن است. برای درک بهتر این موضوع باید به گفت‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با مسوولان حوزه تسهیلات نگاهی انداخت.
دریافت وام کارآفرینی تا تیر ماه1402 با چه مدارکی امکان‌پذیر بوده است؟
از بنیاد برکت معرفی نامه دارید؟
خیر
متاسفانه درصورتی این وام به شما تعلق می‌گیرد که شما از بنیاد معرفی نامه داشته باشید. هر زمان که این نامه را ارائه دهید، پرونده برای شما تشکیل شده و سپس بنیاد مشخص می کند که چه میزان وام به شما تعلق می‌گیرد.
سقف این وام چقدر هست؟
برای اشخاص حقیقی حدود 150 میلیون تومان و برای اشخاص حقوقی کارفرما به ازای هرکارگر و کسب و کاری که قصد راه‌اندازی آن را دارد، وام دریافت می کند که این مبلغ حدود 500 میلیون تومان است.
چه ضمانتی برای تسهیلات لازم است؟
برای وام 150 میلیونی، 2 ضامن با کسر از حقوق و باقی مدارک و برای وام های بالاتر از این مبلغ بستگی به ضمانت کارفرما دارد. بعضی افراد به جای ضامن کسر از حقوق، وثیقه‌های ملکی با ارزش بسیار بالا را ضمانت می گذارند. این شرایط گاهی قابل تغییر است.
بازپرداخت این وام چند ماهه است؟
36 ماهه.
نرخ سود آن؟
4 درصد.
وام فرزندآوری چطور؟
به ازای فرزند اول 30 میلیون، فرزند دوم 60 میلیون، فرزند سوم 90 میلیون، فرزند چهارم 120 میلیون و با توجه به اینکه فرزند چندم خانواده باشد مبلغ این وام تغییر می کند. بازپرداخت آن نیز متغیر خواهد بود.
سود این وام چقدر است؟
4 درصد.
برای وام 30 میلیونی فرزندآوری ضامن کسر از حقوق لازم است؟
متقاضی اگر دسته چک داشته باشد و دارای رتبه اعتباری A وB باشد شرایط قابل تغییر است.
کلاف سردرگم دریافت تسهیلات
این گزارش تاکید می کند که متقاضی برای اخذ تسهیلات خردی چون وام 30 میلیونی فرزندآوری یا وام اشتغال‌زایی، باید تمامی شعب بانک ها را در محدوده مکانی خود مورد بررسی قرار دهد؛ زیرا بازپرداخت و شرایط ضامن ها برای دریافت وام اشغال زایی و فرزندآوری در شعب یکسان نیست. از این رو نتایج گزارش میدانی دنیای اقتصاد با گفت‌وگو با مسوولان شعب بانک ها به این ترتیب است: مسوولان بانک صادرات اظهار کردند که بازپرداخت وام 150 میلیون کارآفرینی 7ساله است. همچنین مقام مسوول اعلام کرد برای اخذ وام فرزندآوری، فرد متقاضی با رتبه اعتباری A و B نیز باید برای خردترین وام (30میلیونی / فرزند اول) ضامن دارای کسر از حقوق داشته باشد.
در این میان بانک پارسیان تاکید کرد ضامن می‌تواند بازنشسته باشد، اما محدودیت سنی دارد و سن او نباید از 75 سال بیشتر باشد. همچنین این بانک اعلام کرد که باتوجه به اینکه برای دریافت وام اشتغال‌زایی نیاز به نامه بنیادبرکت، بهزیستی و کمیته امداد است، تاکنون برای شعبه مربوطه فردی را ارجاع نداده اند. مقام مسوول بانک پارسیان در خصوص بازپرداخت وام فرزندآوری گفت که این وام برای فرزند اول با مبلغ 30 میلیون تومان و بازپرداخت 3 ساله، فرزند دوم با 60 میلیون تومان و بازپرداخت 4 ساله، فرزند سوم با 90 میلیون تومان و بازپرداخت 5 ساله و... به ترتیب با افزایش مبلغ وام، یک سال به مدت زمان پرداخت آن اضافه می‌شود.
شواهد بیانگر این است که بانک شهر خدمات ویژه تری را برای تسهیلات کارآفرینی درنظر داشته است. معاون شعبه این نهاد اعلام کرد که «ما به مراجعانی که جواز کسب و مدرک فنی وحرفه ای خود را به بانک ارائه دهد، متناسب با سرمایه اولیه ای که برای ایجاد کسب و کار خود نیاز دارد وام می‌دهیم.» یافته ها نشان می دهد که مبلغ تسهیلاتی که به متقاضی تعلق می‌گیرد به ازای اشخاص حقیقی 150 میلیون تومان و برای اشخاص حقوقی 300 میلیون تومان است. اما در مقابل این مقام تاکید کرد برای دریافت وام های کارآفرینی از 150 تا 300 میلیونی، ضامن ها باید 2 نفر و حتما کارمند رسمی دولت باشند. وی در ادامه افزود که «بازنشستگان در صورت کفاف حقوقی نیز می‌توانند با فیش کسر از حقوق عهده دار ضمانت تسهیلات باشند.» مدت زمان بازپرداخت این تسهیلات نیز حدود 5 سال است. سود این تسهیلات در صورت خوش حسابی 4درصد و درصورت تعویق درپرداخت وام سود آن به 12درصد نیز خواهد رسید. او در خصوص وام فرزندآوری نیز گفت: والدین پس از ثبت نام در سامانه وام ازدواج و فرزند آوری می‌توانند با ارائه مدارک خود به بانک، ظرف مدت یک هفته تا یک ماه تسهیلات خود را دریافت کنند.»
یافته ها در این گزارش میدانی نشان می دهد که در لیست های منتشرشده، بانک کشاورزی در میان بانک های ارائه دهنده تسهیلات اشتغال‌زایی است، اما شعبه مورد بررسی این بانک چنین وامی را پرداخت نمی کند. نتایج حاصل شده از مصاحبه با مسوول اعتبارات این بانک نشان می دهد که برای وام فرزندآوری باید یک کارمند رسمی دولت به عنوان ضامن معرفی شود. وی در خصوص رتبه اعتباری مراجعین افزود «در سال های اخیر بسیاری از مراجعین با رتبه اعتباری خود قادر به گرفتن وام بودند، اما مساله ای که پیش آمد این بود که مراجعین در مدت زمانی کوتاهی رتبه اعتباری بالایی به دست آورده بودند و بانک نیز با استناد به این رتبه وام های خردی را بدون پرداخت ضامن به آنها اعطا می کرد، اما همین مشتریان تنها در پرداخت های اولیه خود خوش حساب بودند و پس از آن بدحسابی آنها با بانک شروع شد. بدحسابی بسیاری از آنها سبب شد تا ما از پرداخت تسهیلات به پشتوانه رتبه اعتباری معذور باشیم. اما رتبه اعتباری بالا سبب می‌شود تا در پذیرفتن شرایط ضامن ها با ملایمت بیشتری رفتار کنیم.»
در این میان گفت‌وگو با معاون شعبه بانک دی حاکی از آن بود این نهاد در پرداخت وام های مذکور شرایط آسان تری را برای متقاضیان فراهم کرده اند. وی در صحبت های خود اعلام کرد که اعطای تسهیلات کارآفرینی از دو شیوه پرداخت تسهیلات با مدارکی چون جواز کسب و مدرک فنی و حرفه ای و همچنین پرداخت با تاییدیه بنیاد شهید، بنیاد برکت، بهزیستی و کمیته امداد برای مراجعین امکان پذیر است. تنها تفاوت میان این دو روش، نرخ سود بازپرداخت آن است. در شیوه نخست که متقاضیان با تاییدیه نهادهای فوق به بانک مراجعه می کنند، موظف به بازپرداخت وام با سود 4درصد هستند. اما در روش دوم که بدون نامه بنیاد به مراجعین تسهیلات تعلق می‌گیرد، سود پرداختی 18 تا 23درصد است.
البته از ذکر این نکته نباید غافل شد که در روش دوم، متقاضیان باید پس از درخواست وام اشتغال‌زایی، اقدام به افتتاح حساب کنند تا بانک از گردش حساب بتواند میزان تسهیلات پرداختی را تعیین کند. این امر معیاری برای آگاهی از توانایی متقاضی در راه اندازی کسب و کار جدید صورت می‌گیرد. این مقام در ادامه صحبت های خود تاکید کرد که پرداخت وام ازدواج و همچنین اعطای تسهیلات خردی چون فرزندآوری طبق بخشنامه بانک مرکزی صورت می‌گیرد، اما برای تسهیل در روند پرداخت تسهیلات، درخواست ضامن از سوی متقاضیان را با روش های دیگری چون چک، رتبه اعتباری، وثیقه ملکی و... امکان‌پذیر ساخته ایم. بررسی ها نشان می دهد که فرآیند اعطای وام ازدواج در تمامی شعب مورد بررسی یکسان است و مطابق بخشنامه بانک مرکزی با سود 4درصد و بازپرداخت ده ساله پرداخت می‌شود.
مانع همیشگی «امهال»
بررسی های به عمل آمده در حوزه های بانکی حاکی از آن است که امهال بانکی (مهلت دادن به بدهکار بانکی برای پرداخت اقساط معوقه) راهی برای گریز بانک ها از اعطای تسهیلات خرد به متقاضیان به شمار می رود. رئیس یکی از شعبه‌های بانک ملت در خصوص این امر گفت که «وام های ازدواج، کارآفرینی، فرزندآوری و... به دلیل بدحسابی مشتریان به بانک روند طولانی تری را پشت سر می گذارد و گاهی به همین دلیل ما از ارائه وام های خرد به مراجعین معذوریم.» در راستای این بحث باید به بخشی از سازوکار بانک ها اشاره کرد. گزارش میدانی پیرامون این موضوع نشان می دهد تسهیلاتی که زمان بازپرداخت آنها پایان یافته است، سود روز شمار 27درصدی در نظر گرفته می‌شود و بانک طی چند مرحله این مبلغ را از حساب ضامن ها کسر کرده و حساب آنها را می بندد.
از سوی دیگر اگر وثیقه ملکی، خودرو و... به عنوان ضمانت در گرو بانک باشد، این نهاد قادر به حراج آن بوده تا بتواند مبلغ معوقه را تسویه کند. در این میان وثیقه های که در لیست حراج قرار می گیرند و به دادگاه ارجاع داده می شوند، هزینه هایی را در بر دارد که شخص وام گیرنده باید هزینه های اداری آن را نیز پرداخت کند و در این میان بانک در هیچ یک از این مراحل متضرر نمی‌شود. با توجه به مطالب فوق باید گفت که گرچه کمبود نقدینگی در بانک ها مساله جدی به حساب می‌آید، اما بررسی های دقیق تر در این حوزه نشان می دهد که برخی از شعب به سلیقه خود به متقاضیان تسهیلات می دهند. در راستای این بحث باید به صحبت های معاون یکی از همین شعب اشاره کرد. او گفت که «اولویت اول بانک در اعطای تسهیلات، کارمندان مجموعه هستند.
اولویت دوم اشخاصی هستند که کارمندان آنها تایید می‌کنند و در اولویت سوم وام‌های تکلیفی و... قرار دارند.» وی تاکید کرد که تنها اشخاصی می‌توانند سریع ترین زمان وام گیری را سپری کنند که از طریق میانگین مانده حساب خود اقدام به اخذ تسهیلات کنند. از سوی دیگر پرسش و پاسخ با متقاضیانی که قادر به اخذ وام اشتغال زایی نبودند نشان می دهد که آنها پس از گذراندن مراحل مربوط به گرفتن جواز، اخذ مدارک فنی وحرفه ای همچنان به دنبال سرمایه ای برای راه اندازی کسب و کار خود هستند که با پایان مهلت ثبت نام این تسهیلات، یا به حرفه دیگری خارج از تخصص خود مشغول می‌شود یا به جامعه بیکاران ملحق می شود. اما در مقابل وام فرزند آوری همچنان دو سال پس از تولد نوزاد قابل اخذ است. البته در برخی از شعب این تسهیلات 6 ماه پس از تولد نوزاد قابل دسترسی است. ضمنا این روند درخصوص وام ازدواج نیز صدق می‌کند.
همچنین بخوانید