بایوچار مصرف آب کشاورزی را تا 30 درصد کاهش می‌دهد

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، بیژن یگانه؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت مدیره یک شرکت دانش‌بنیان درباره طرح ملی تولید بایوچار (ذغال زیستی) در جمع خبرنگاران اظهار کرد: فرایندی که در این پروژه طراحی شده، ضایعات زیستی ازجمله بقایای کشاورزی را به مواد با ارزش افزوده تبدیل می‌کند؛ محصولاتی که ضمن داشتن کاربردهای صنعتی، می‌توانند به اصلاح خاک و کاهش مصرف آب در کشاورزی کشور کمک کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: فرایندی که ما در اینجا طراحی کرده‌ایم در واقع به تبدیل ضایعات زیستی ازجمله بقایای کشاورزی و سایر پسماندهای مشابه به مواد با ارزش افزوده می‌پردازد؛ موادی که کاربردهای صنعتی و بسیار متنوع دارند. ما تلاش کرده‌ایم تا از مقوله‌ای که تاکنون در کشور به عنوان ضایعات شناخته می‌شده، محصولاتی با ارزش افزوده تولید کنیم و در حوزه بازیافت آن‌ها وارد عمل شویم.

وی ادامه داد: سیستمی که مشاهده می‌کنید، از نوع پردازش حرارتی است که به آن Catalytic Thermal Conversion نیز گفته می‌شود. کار اصلی این دستگاه، تبدیل زیست‌توده مانند ضایعات درخت خرما که در کشور ما فراوان است به دو فاز متفاوت است: یک فاز جامد به نام زغال زیستی یا Biochar و یک فاز مایع که به عنوان روغن زیستی یا Bio oil شناخته می‌شود.

کاهش گازهای گلخانه‌ای و بازگرداندن کربن به خاک

به گفته یگانه، ارزش این فناوری در مدیریت درست سالانه حدود 170 میلیون تن ضایعات زیست‌توده کشور نهفته است: مدیریت نادرست این ضایعات موجب آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و حتی بروز مشکلات زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن یا تلمبار شدن پسماندها می‌شود. ولی وقتی این ضایعات به محصولات کربنی تبدیل شوند، نه‌تنها آلاینده نیستند بلکه نقشی اصلاح‌گر برای خاک دارند.

وی با اشاره به وضعیت فعلی خاک‌های کشاورزی کشور گفت: یکی از مشکلات عمده ما در حوزه کشاورزی، پایین بودن میانگین کربن آلی خاک است. در حالی که در نظام کشاورزی پایدار، این عدد باید حدود 13 درصد باشد، در کشور ما کمتر از 2 درصد است. این محصول (بیوچار) به دلیل محتوای بالای کربنی خود، می‌تواند بخشی از این کمبود را جبران کند.

بیوچار، مکمل خاک و عامل صرفه‌جویی در آب

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: به‌واسطه تخلخل بالای این ماده، بایوچار توانایی بالایی در جذب و ذخیره رطوبت دارد و به‌صورت تدریجی آن را در اختیار گیاه قرار می‌دهد. نتیجه این فرآیند، کاهش 15 تا 30 درصدی نیاز آبیاری است که با توجه به بحران آب در کشور، مزیت بسیار مهمی محسوب می‌شود.

وی درباره دیگر کاربردهای این ماده تصریح کرد: بایوچار هم می‌تواند به‌صورت خام در صنایع مختلف کربنی و غشاهای فیلتری استفاده شود و هم در صورت غنی‌سازی، به مکمل خوراک دام و طیور تبدیل شود. به عنوان نمونه در کشور هند، این محصول بین 2 تا 5 درصد به خوراک دام افزوده می‌شود. برای اصلاح هر هکتار زمین کشاورزی نیز بین یک تا یک‌ونیم تن از این ماده لازم است.

کاهش وابستگی به کود شیمیایی و ارتقای کیفیت کمپوست

یگانه ادامه داد: استفاده از بایوچار نیاز به کود شیمیایی را کاهش می‌دهد و می‌تواند در کنار کودهای شیمیایی به‌عنوان مکمل بسیار مفید عمل کند. همچنین، این ماده سبب می‌شود فرآیند تولید کمپوست در کشور غنی‌تر و مؤثرتر شود. به اعتقاد من، در صورت تدوین استاندارد مناسب و ورود اصولی به بازار، این محصول توفیق گسترده‌ای به همراه خواهد داشت و اثرات زیست‌محیطی مثبتی نیز به‌جا می‌گذارد.

تدوین استاندارد ملی برای زغال زیستی

عضو هیئت‌مدیره این شرکت دانش‌بنیان در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع استانداردسازی اشاره کرد و گفت: در خصوص استاندارد بایوچار یا زغال زیستی تاکنون خلأ وجود داشت اما اکنون با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی و وزارت جهاد کشاورزی، استاندارد مربوطه در حال تدوین است.

وی درباره مشخصات فناورانه این فرایند توضیح داد: در این سیستم، سوزاندن مطرح نیست و اکسیژن به‌طور کامل از مسیر واکنش حذف می‌شود. از این رو، محصول نهایی بدون آلودگی زیست‌محیطی تولید می‌شود. برای تولید زغال یا مواد کربنی، باید از پسماندهای معدنی یا گیاهی با پایه آلی استفاده کنیم که پس از ورود به فرایند، به محصولی با خلوص بالای کربن تبدیل می‌شود.

یگانه در پایان خاطرنشان کرد: این رویکرد نه‌تنها مانع اتلاف منابع گیاهی و کشاورزی کشور می‌شود، بلکه با تولید مواد اصلاحی خاک و فرآورده‌های زیستی همچون روغن و زغال زیستی، می‌تواند به شکل یک زنجیره پایدار اقتصادی و زیست‌محیطی در کشور گسترش یابد.