با خبرهای فجیع در رسانه ها چه کنیم؟ / راه حل: رژیم خبری

عصرایران؛ رضا غبیشاوی (روزنامه نگار) - با انتشار خبر قتل فجیع و غیرقابل باور یک کارگردان به دست پدر و مادرش در رسانه ها و به دنبال آن سیل مطالب و عکس و فیلم درباره این سوژه، دوباره 2 موضوع مطرح شده است. موضوع اول اینکه رسانه ها خبرهای حوادث / خبر فجیع را تا چه میزان باید پوشش بدهند؟ و موضوع دوم: آیا رسانه ها هنگام پوشش این نوع خبرها، آیا مسوولیتی درباره آرامش روانی - فکری مخاطب برعهده دارند؟ در واکنش به این نوع خبرها آیا باید به توصیه "رولف دوبلی" نویسنده سوئیسی کتاب "دیگر خبر نخوانید" عمل کرد؟ آیا واقعا باید خبر خواندن و پیگیری رسانه ها را کنار گذاشت تا از تاثیرات منفی خبرهای بد و منفی غیرمهم رهایی یافت؟ پاسخ را می توان اینگونه در دو گروه رسانه و مخاطب ارائه کرد.

1- رسانه در برابر آرامش فکری و روحی روانی مخاطب، مسوولیت دارد. رسانه نمی تواند و نباید از عطش غیرارادی و نااگاهانه مخاطب برای دریافت خبرهای منفی، سوء استفاده کند و حجم انبوهی از خبرهای منفی / بد / فجیع را روانه او کند. اکثریت قاطع مخاطبان قدرت تمیز و انتخاب خبرها را ندارند و در نتیجه آنها به صورت غیرارادی در دام این دسته از خبرها می افتند. رسانه در انتشار خبرهای منفی / فجیع هم باید تناسب را حفظ کند.

2- یکی از ارزش های خبری، خبر منفی است. به این معنی که مخاطبان خبرهای منفی را بیشتر از خبرهای مثبت پیگیری می کنند و این دسته از خبرها، مورد اقبال و توجه بیشتری از مخاطبان هستند. چ

در نتیجه، رسانه و به صورت خودکار، در صورت تمرکز برخبرهای منفی، مخاطبان بیشتری کسب می کند. از سوی دیگر هم، اکثر مخاطبان نمی توانند جلوی خود را بگیرند و به مصرف گسترده و بی ضابطه خبرهای منفی روی می آورند. فرد تشنه ای را در نظر بگیرید که می خواهد سیراب شود اما قادر به تشخیص حجم آب مورد نیاز خود نیست.

3- رسانه برای حفاظت از آرامش روحی روانی مخاطبان معمولا دست به اقداماتی می زنند که در رسانه های حرفه ای جهان و ایران هم رعایت می شود. به عنوان مثال خودداری از انتشار عکس های دارای صحنه های بسیار خشن و نامناسب، هشدار و یاداوری که عکس یا فیلم یا گزارش، دارای بخش هایی است که برای مخاطبان چندش آور یا خشن یا نامناسب است. علاوه بر این می توان به این موارد هم اشاره کرد: - رعایت تناسب میان حجم خبرهای منفی و غیرمنفی / خبرهای فجیع و غیرفجیع - عدم افراط در انتشار خبرهای منفی / فجیع - در تنظیم خبرهای منفی دارای محتوای فجیع، از بیان جزییات فجیع در تیتر و لید خودداری شود و این بخش ها با میان تیتر، در بخش های پایین تر متن خبر قرار بگیرند. با این اقدام، می توان به مخاطب اجازه انتخاب داد تا در صورت تمایل این بخش ها را مطالعه کند. - در روزنامه ها، صفحه ای به نام حوادث، خبرهای منفی و فجیع را پوشش می دهد که امکان انتخاب یا دوری از این بخش را برای مخاطب فراهم می کند اما این امکان در فضای سایت های خبری، کانال های تلگرام و شبکه های اجتماعی فراهم نیست. اگر بتوان انتخاب مخاطب را در گزینش این نوع محتواها تقویت کرد اتفاق خوبی است. به عنوان مثال نوشتن کلمات هشدار آمیز درباره اینکه این خبر، شامل بخش فجیع است (مثل هشدار قبل پخش فیلم های ترسناک) یا به عنوان مثال استفاده از لینک خبر در کانال و شبکه های اجتماعی برای خبرهای فجیع تا در صورت تمایل مخاطب، او برای دنبال کردن این نوع از محتواها، بر روی لینک، کلیک کند.

اگر رسانه ها از روح و روان مخاطب محافظت نکنند ممکن است مخاطب به طور کامل رسانه و خبرخوانی را کنار بگذارد.

4- راه حل مخاطبان، نه کنار گذاشتن کامل رسانه ها و خبرخوانی، بلکه تقویت سواد رسانه ای و چیزی است که می توان آن را "رژیم خبری" نامید. همانطور که شما گرسنگی و سیری و حجم و کیفیت غذای مورد نیاز خود را تشخیص می دهید و انتخاب می کنید؛ درباره انتخاب خبرها و رسانه ها نیز همین رویه را باید در پیش گرفت.

یعنی مخاطب باید به این توانایی برسد که خود حجم مورد نیاز از اطلاعات و خبرها را انتخاب کند و بخواند نه اینکه هر مقدار خبر فجیع یا منفی بدون اهمیت و تاثیرگذاری را صرفا به دلیل منفی بودن، بدون انتخاب، بخواند.

علاوه براین، انتخاب رسانه یا رسانه هایی است که محتوای خبری مناسبتری ارائه می کنند یک اقدام بنیادین است. قطعا اگر رسانه ای را دنبال می کنیم که حجم گسترده ای از خبرهای آن، خبرهای منفی غیرمهمی است که در زندگی مان تاثیری ندارد آن رسانه را کنار بگذاریم و رسانه دیگری را انتخاب کنیم که نیازهای اطلاعاتی مان را بهتر برآورده کند و به آرامش روحی روانی ما نیز آسیب نزند.