برداشت غلط و کلیشه‌ای از مادرانگی ارائه شده است / نگاه سلسله مراتبی در زندگی جوانان و مشکل فرزندآوری
در نخستین روز از همایش ملی "نقش و جایگاه مادر؛ مادرانگی در ایران؛ چالش‌ها و چشم اندازها" دو پنل تخصصی برگزار شد.
چهارمین همایش ملی «نقش و جایگاه مادر؛ مادرانگی در ایران؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» با همکاری «بنیاد فرهنگی - بین‌المللی مادر» در دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی دانشگاه شهید بهشتی تهران از روز گذشته28 آذر 1402 آغاز و امروز نیز ادامه دارد.
روز گذشته در این همایش دو پنل تخصصی با عناوین "فرزند پروری" و "مادرانگی در ایران" برگزار شد، فرید بیاتی در پنل فرزند پروری با بیان اهمیت آگاهی والدین نسبت به اصول فرزندپروری، گفت: پدر و مادر شدن تجربه خاصی است و لازم است پدر و مادرها درباره فرزند پروری آگاهی داشته باشند. اما به نظر می‌رسد اکثر پدر‌ها و مادرها در سطح جهان، والدگری را به صورت شهودی یاد می‌گیرند و آموزش خاصی در جایی نمی‌بینند.
بیاتی در ادامه به طرح چارچوب مفهومی فرزندپروری مثبت و نقاط تمایز این رویکرد با دیگر رویکردهای روان شناسی پرداخت.
در همین حال شهریار شهیدی با تاکید بر اهمیت مادرانگی و زنانگی در فرزندپروری، اظهار داشت: روانشناسی مثبت تا به امروز عملکرد کودک را ملاک قرار داده و وظایفی را برای مادر تعیین کرده است. اما موج دوم روانشناسی مثبت یک عامل مهم را وارد این ماجرا می‌کند که میزان نیک زیستی و شادابی و خوشبختی مادر و کودک از آن یاد می‌شود.
شهیدی در ادامه به اهمیت کیفیت مادری و عوامل موثر بر آن اشاره کرد و گفت: هوش بهرکودکانی که در روز به صورت کیفی دو ساعت با مادر تعامل دارند 5 نمره از کودکان دیگر بیشتر خواهد بود در صورتی که میزان وقت کیفی مادر و کودک در موارد بسیاری به شدت اندک است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ما یک برداشت غلط و کلیشه‌ای از نقش مادرانگی ارائه کردیم. اما زن باید به عنوان یک انسان در طول زندگی خود رشد کند و نباید از تعادل و توازن خارج شود. و تنها در این صورت مادری باکیفیت خواهد بود.
شیوا دولت آبادی به عنوان سومین ارائه دهنده در این پنل تخصصی با بیان اینکه حقوق در موارد بسیاری فرهنگساز است و می‌تواند فرهنگ جوامع را به سمت مطلوب تغییر دهد، در ارائه خود به نقاط قوت کنوانسیون جهانی حقوق کودک و پیوستن ایران به این کنوانسیون اشاره کرد.
دولت‌آبادی ضمن ابراز نگرانی از وضعیت کودکان در غزه و اینکه علی رغم وجود کنوانسیون حقوق کودک چنین اتفاقی می‌افتد و بی اثر بودن این کنوانسیون در این خصوص، اما محتوای آن را مفید عنوان کرد.
عقب‌ماندگی استان کرمان در پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوریاز سوی دیگر آسیه اناری چهارمین ارائه این پنل تخصصی را به عهده داشت که با تاکید بر اهمیت دوره نوجوانی گفت: باید نوجوانی را هم به اندازه کودکی به رسمیت بشناسیم به این دلیل که فرزندپروری در این دوره به همان اندازه مهم است.
اناری با اشاره به مشکلات دوره سخت نوجوانی خاطرنشان کرد: تغییرات جسمانی، روانشناسی و رفتاری نوجوانان مشکلاتی را هم برای خودشان و هم خانواده‌هایشان ایجاد می‌کند و باعث ایجاد تنش‌های عمیق در خانواده می‌شود. در این دوره روابط نامناسبی بین والدین و نوجوان شکل می‌گیرد. در واقع وارد یک لوپ می‌شوند که به افزایش درگیری و تعمیق مشکلات می‌انجامد.
او به بیان مهمترین نگرانی والدین در ارتباط با نوجوانان خود پرداخت و گفت: اولین نگرانی مادران، درس و تحصیل و مشکلات درسی نوجوانان است. دومین نگرانی استفاده از موبایل و اسکرین تایم است. و سومین نگرانی والدین نگرانی از رابطه نوجوان خود با دوستانش است.
اناری در پایان بر اهمیت نقش آموزش و آگاهی برای برقراری ارتباطی درست با نوجوان و توانمندسازی نوجوانان برای گذر از این دوره تاکید کرد.
در پایان پنل یاد شده دکتر سید امیر امین یزدی فرزند پروری را سخت‌ترین کار دنیا عنوان کرد و گفت: تئوری‌های بسیاری در ارتباط با فرزندپروری وجود دارد تا این کار سخت را ساده‌تر کند.
در همین حال "مادر شدن" دومین پنل برگزار شده در نخستین روز از همایش یاد چهارمین همایش ملی «نقش و جایگاه مادر؛ مادرانگی در ایران؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» بود که فهیمه رنجبر با بیان اینکه در ایران هنوز هم فرزندآوری ارزش است به نتایج یکی از پژوهش‌های خود اشاره کرد و گفت: تقریباً 84 درصد جامعه نمونه در این پژوهش در آینده قصد فرزندآوری داشتند. اما بخش نگران کننده ماجرا این است که بعد از 35 سالگی کیفیت تخمک‌ها و تعدادشان کاهش پیدا می‌کند و ممکن است خانم‌ها به تعداد فرزندان دلخواه خود نرسند. حتی خیلی از افراد در سن 35 سالگی دچار یائسگی زودرس می‌شوند.
رنجبر با تاکید بر اهمیت سن در فرزندآوری اظهار داشت: عوامل مختلفی بر روی قصد فرزندآوری و تاخیر در فرزندآوری تاثیر می‌گذارد اما فرزندآوری مسئله‌ای وابسته به سن است که در صورت غفلت، فرصت جبران وجود ندارد. بسیاری از جوان‌ها درگیر اشتغال و تحصیل هستند و نگاه سلسله مراتبی در زندگی دارند؛ به عنوان مثال در نظر می‌گیرند: درسشان را تمام کنند، مشغول به کار شوند، ارتقاء شغلی پیدا کنند، خانه یا ماشین به دست بیاورند، در سال‌های اول ازدواج سفرهایشان را رفته باشند و در آخر این سلسله مراتب فرزندآوری را قرار می‌دهند. در صورتی که این مسئله سلسله مراتبی نیست و با تمام سختی‌هایش باید در زمان خودش انجام شود.
او افزود: یک تصور اشتباهی رسانه‌ها ایجاد کردند که فکر می‌کنند روش‌های درمان ناباروری مثل ivf معجزه می‌کند؛ در صورتی که بر اساس شواهد علمی این روش 30 درصد جواب می‌دهد.
از سوی دیگر دکتر حجیه بی‌بی‌رازقی در همین پل با بیان اینکه بی فرزندی مسئله جامعه ما نیست از افزایش روند تک فرزندی ابراز نگرانی کرد و در بیان یکی از علت های این مسئله به مشکلات زنان شاغل در ارتباط با فرزندآوری پرداخت.
همچنین فریده خلج‌آبادی فراهانی با طرح این پرسش که چگونه سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی و انسانی در گذار به مادری تاثیرگذار است، گفت: از سال 85 یک پنجره جمعیتی باز شدت است و بخش مهمی از جمعیت کشور ما در حال حاضر جوان هستند. و جوانی دوره گذار چندگانه‌ای در تحصیل، اشتغال، ازدواج و فرزندآوری است.
او به نتابج یکی از پژوهش های خود اشاره کرد و گفت: جوانان به دنبال خود تحقق تحقق بخشی و آرمان‌های خود هستند. و تحصیلات به طور قابل توجهی در گذار به فرزندآوری تاثیر دارد یعنی آنهایی که تحصیلات بیشتری دارند، فرزندآوری کمتری دارند. در واقع یک نوع تغییر ارزشی در جامعه افتاده اتفاق افتاده که مهمتر از تغییر اقتصادی است. به همین دلیل سازگار نمودن کسب تحصیلات با مادری در سیاست‌ها یک گزینه بسیار مهم است.
کنش مادرانگی و زنانگی در جنگ غزهپگاه روشان هم ضمن تاکید بر تکثر معنای فرزند در نگاه افراد، به تغییرات نگرشی در معنای فرزند در حال حاضر نسبت به گذشته اشاره کرد و گفت: علی رغم تضعیف برخی معانی فرزند، هنوز مساله حمایت عاطفی به معنای همدم بودن فرزند برای پدر و مادر بسیار اهمیت دارد.
روشان در پایان در اشاره به محاسن فرزندآوری به ارتقا هویت، توسعه ویژگی‌های خاص، مرجعیت و بلوغ و رشد و توسعه فردی اشاره کردند و گفت: در عین حال در بیان هزینه‌های فرزندآوری هم به تهدید توانمندی‌های فردی و.... اشاره کردند و افزودند: فرزنددار شدن و نشدن مثل یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند و با هر انتخاب، چیزی را از دست می‌دهیم و چیزی را به دست می‌آوریم.
