«بهشت گمشده‌ای» که جهانی شد /«ماسوله کردستان» را بهتر بشناسید

به گزارش مشرق،روستای پالنگان کردستان درست مثل این است که بهشت را در شکاف کوهستانی در این حوالی جاری کرده باشند! اینجا قطعه ای از بهشت است با زیبایی های چشم نواز و وصف ناشدنی که هیچ قلمی را توان نوشتن و هیچ زبانی را یارای بیان آن نیست.

اینجا روستای پالنگان از توابع شهرستان کامیاران در جنوب غرب استان کردستان است. روستایی زیبا و بکر در دامنه کوه و در میان دره تنگی‌ور. پالنگان به لحاظ تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و پدیده‌های فرهنگی اهمیت و ارزش زیادی دارد و یکی از مقاصد اصلی گردشگری در استان کردستان است. بافت پلکانی روستا، طبیعت سرسبز آن، رودخانه خروشانی که از میان روستا عبور می‌کند، رمز و رازهای تاریخی که از پس سالیان دراز هنوز در دل روستا می‌جوشد در کنار آیین‌ها و مراسم‌های باشکوهی که به مناسبت‌های مختلف در این روستا برگزار می‌شود، پالنگان را به پازل زیبایی برای دیدن و شنیده شدن تبدیل کرده است.

روستای پالنگان یکی از هفت منطقه نمونه گردشگری استان کردستان است که با داشتن تاریخی بلند، طبیعتی زیبا و همچنین فرهنگ غنی مردمش به عنوان یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در استان کردستان شناخته می‌شود و سال 1400 در قالب منظر فرهنگی اورامان ثبت جهانی شد.

گردشگران در سفر به روستای پالنگان می‌توانند در بافت تاریخی و منحصربه‌فرد روستا گردش کنند، در میان خانه‌های پلکانی روستا قدم بزنند، از طبیعت زیبای اطراف روستا لذت ببرند، انرژی حیات‌بخش رودهای خروشان و چشمه‌های جوشانش را وارد جان کنند و با حضور در مراسم سنتی مردم روستا تجربه‌ای ارزشمند و به یادماندنی برای خود ثبت کنند.

برای رسیدن به این روستا بعنوان یکی از زیباترین تابلوهای آفرینش در مسیر جاده کامیاران به سروآباد از روستاهای ماویان، گشکی، گازرخانی، بزوش، کاشتر و یوزیدر به ماسوله کردستان گذر می‌کنید روستاهایی که هر کدام در نوع خود بی‌نظیر و دیدنی هستند.

در کنار بافت پلکانی یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های پالنگان، قدمت و موقعیت سیاسی این روستا است. براساس شواهد و اسناد تاریخی، روستای پالنگان از دوران پیش از اسلام محل زندگی اقوام ایرانی و محل زندگی قوم ماد بوده است.

پالنگان در دورانی طولانی یکی از مقرهای اصلی فرمانروایی منطقه بوده و شواهد نشان می‌دهد امرای کلهر برای مدتی در این منطقه به فرمانروایی مشغول بوده‌اند. این روستا در دوره‌ای به مدت 400 سال مرکز حکومت اردلان بود تا آنکه مقر فرمانروایی به قلعه حسن‌آباد سنندج انتقال داده شد.

بهار و تابستان بهترین فصول برای سفر به روستای پالنگان است. طبیعت روستا در این فصل‌ها زنده و سرسبز است و از طرفی هم دمای معتدل هوا موجب می‌شود گردشگران بتوانند از سفر خود لذت بیشتری ببرند.

در فصل بهار و تابستان طبیعت بکر روستا شاداب و سرسبز است و رودخانه‌ها و چشمه‌هایش خروشان هستند. همچنین در این فصل‌ها گردشگران می‌توانند از محصولات باغی روستا نیز خرید کنند و از دیدن مراسم سنتی اهالی روستا لذت ببرند.

در چرایی انتخاب نام پالنگان برای این روستا دو دلیل بیان می‌شود، این روستا گاهی با نام پالنگان و گاه پلنگان خوانده می‌شود. اگر واژه پلنگان را بپذیریم می‌توانیم ادعا کنیم انتخاب این نام به زیستگاه پلنگان اشاره دارد که در این منطقه زیست داشته‌اند. اما اگر واژه پالنگان را بپذیریم باید این واژه را ریشه‌یابی کنیم.

پال در زبان کردی به معنای تکیه‌کردن یا پهلوگرفتن است، بنابراین پالنگان را می‌توان برای محلی به کار برد که بر جایی، همچون کوه، تکیه‌زده و خود را پنهان کرده است.

معماری پلکانی

گردشگران در سفر به پالنگان پیش از هر چیز می‌توانند از معماری منحصربه فرد آن لذت ببرند. خانه‌هایی که به صورت پلکانی بنا شده‌اند، به این شکل که سقف یک خانه، حیاط خانه بالادست است.

قدم‌زدن در این روستا با معماری جالب آن و هم‌زمان لذت بردن از چشم‌انداز بی‌نظیر طبیعت سرسبز و زیبای اطراف روستا نخستین چیزی است که هر گردشگر در سفر به این روستا تجربه می کند.

همنوایی تاریخ و سنت

شرکت در مراسم‌های سنتی مردم این روستا سفر به پالنگان را به یک تجربه عالی برای گردشگران تبدیل می‌کند، جشن نوروزی روستای پالنگان از مهم‌ترین مراسم‌های باستانی در این منطقه است. جشنی که در تاریخ مردمان این روستا ریشه دارد و هر ساله در روزهای واپسین اسفندماه برگزار می‌شود.

در این جشن با روشن‌کردن مشعل و چرخاندن آن توسط جوانان روستا آغاز می‌شود. جوانان روستا مشعل‌ها به دست مسیر بالای صخره‌ها یعنی قسمت پشتی روستا را در پیش می‌گیرند و بعد در مکان تجمع آتش نوروز را برمی‌افروزند، مراسمی که همراه با نوای ساز و موسیقی کردی خواهد بود.

رودخانه تنگی‌ور

«تنگی‌ور» رودخانه‌ای هم‌نام دره‌ای است که روستا در آن قرار گرفته است، رودخانه‌ای با آب خروشان، رودخانه تنگی‌ور از وسط روستای پالنگان عبور می‌کند و به این ترتیب روستا را به دو بخش مختلف تقسیم کرده و بعد از طی 300 متر به رود خروشان سیروان می‌ریزد.

قلعه پالنگان

در فاصله 800 متری جنوب شرقی روستای پالنگان بقایای قلعه‌ای وجود دارد که به نظر می‌رسد متعلق به سده 7 و 8 هجری قمری باشد. این قلعه در سال 1384 ثبت ملی شده است.

آنچه که امروزه از قلعه پالنگان باقی مانده یک دروازه سنگی بزرگ و همچنین بقایای پل‌های ساخته شده بر روی رودخانه است. براساس اسناد و شواهد به دست آمده، این قلعه محل سکونت امرای کلهر بوده است.

در سال 964 هلوخان اردلان قلعه را تصرف کرد اما به دلیل مساعد نبودن شرایط آب و هوایی این منطقه، مقر فرمانروایی خود را به روستای پالنگان انتقال داد.

نزدیکی قلعه پالنگان به قلعه زلم و کتیبه تنگی‌ور سند دیگری برای تایید اهمیت تاریخی و سیاسی این قلعه است. در روایت‌های تاریخی گفته می‌شود قلعه پالنگان مدتی محل سکونت امرای کلهر بوده است. بعدها زمانی که حکومت اردلان‌ها قلعه را تصرف می‌کنند، به علت بد بودن آب و هوا در قلعه زلم (یا زه‌لم)، فرومانروایی خود را به این قلعه منتقل می‌کنند.

مجتمع ماهیان سردآبی پالنگان

در پایین‌دست روستای پالنگان و در کنار رودخانه بزرگ سیروان مجتمع پرورش ماهی در قالب 50 مزرعه احداث و زمینه اشتغالزایی برای 100 خانوار این روستا را فراهم ساخته است.

در این مجتمع سالانه بیش از 600 تن ماهی از نوع قزل‌آلا تولید می‌شود که جدای از مصرف داخلی، به شمال عراق نیز صادر می‌شود.

برخی از گردشگران در ابتدا گردش خود را از مجتمع پرورش ماهیان سردآبی و گذر از کنار مکان‌های عرضه کباب‌ماهی شروع می‌کنند و یک وعده غذایی خود را ماهی به صورت کبابی میل خواهند کرد.

البته وجود آب‌های بسیار گوارا از دل چشمه‌های محیط بکر و دست نخورده موجب شده که ماهی عرضه شده از نوع قزل‌آلای پالنگان دارای شهرت و معروفیتی فرامنطقه‌ای شود.

و اما....

جاذبه‌های گردشگری کردستان آنقدر زیاد هستند که آوردن همه آنها در یک مطلب امکان‌پذیر نیست. از آثار تاریخی مهم و ارزشمند بگیرید تا مکان‌های طبیعی مثل جنگل‌های بلوط، رودخانه‌های خروشان، آبشارهای بلند و کوهستان‌های سرافراز و قومی مهمان‌نواز، همگی موجب شده‌اند تا کردستان همانند نگینی در غرب ایران بدرخشد.