بیانیه انجمن مستندسازان در مورد اثرپذیری «قهرمان» از یک مستند
تهران - ایرنا - ماجرای استفاده از طرح فردی برای ساخت فیلم سینمایی بدون اجازه از او در امور فرهنگی مسبوق به سابقه است، حالا در تازه‌ترین نوع از این ماجراها ادعای استفاده از یک مستند برای فیلم جدید اصغر فرهادی مطرح شده و انجمن مستندسازان در بیانیه‌ای طرفین را به گفت‌وگو خوانده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، در تازترین دعواهای فرهنگی مهمترین فیلم در حال نمایش سینمای ایران در مظان اتهام قرار گرفته است؛ فیلم سینمایی قهرمان به کارگردانی اصغر فرهادی. این فیلم که توانسته جوایز مطرح بین‌المللی را دریافت کند به ادعای یک مستندساز برداشتی آزاد از مستند او با عنوان دو سر برد، دو سر باخت (1397) است. ماجرایی که به گفته هیات‌مدیره انجمن مستندسازان وقتی در گفت و گوی دو طرفه برطرف نشده، حالا رسانه‌ای شده است.
اینکه این ادعا چقدر درست است یا خیر بحثی است که حتما باید روشن شود اما انتظاری که همواره از قشر فرهنگی و هنری وجود دارد اینکه دعواهای فرهنگی در فضایی متفاوت‌تر از بحث‌های دیگری پیگیری شود زیرا دو سر دعوا افرادی فرهنگی هستند.
انجمن مستندسازان با درنظر داشتن این مقدمه، بیانیه‌ای صادر کرده است: «اگر در ساخت یک فیلم داستانی از مصالح مختلف یک فیلم مستند استفاده شده باشد، حق و حقوق صاحب فیلم مستند چگونه باید تامین شود؟
اگر کسی در مسیر ساخت یک فیلم به عنوان راهنما، مشاور یا استاد حضور داشته باشد چه حقی نسبت به آن فیلم پیدا می‌کند؟
و...
ما در انجمن مستندسازان به واسطه درخواست و چاره‌جویی خانم آزاده مسیح‌زاده، کارگردان فیلم مستند، دوباره با این مساله پر تکرار در سینمای مستند مواجه شده‌ایم.
این بار صورت مساله چنین است: کارگردان یک فیلم مستند (فیلم دو سر برد، دو سر باخت به کارگردانی آزاده مسیح زاده) مدعی است که فیلم سینمایی مشهور این روزها (قهرمان ساخته اصغر فرهادی) با اثر پذیری جدی از فیلم مستند او ساخته شده و در این مسیر نه‌تنها حق و حقوق مادی و معنوی او هیچگاه تامین نشده بلکه شاهد برخوردهایی از گونه‌ای دیگر بوده است.
این اولین بار نیست که چنین گفت‌وگوهایی در حوزه سینما به صورت پراکنده در می‌گیرد. اما غالب چنین جدال‌هایی در سینمای ایران در نهایت با پادرمیانی و به اصطلاح ریش سفیدی رتق و فتق می‌شود و متاسفانه اصل ماجرا در غالب موارد به زیر فرش رانده می‌شود.
جامعه هنری ما نیازمند است تا در خصوص منافع و حقوق خود صریح و محترمانه گفت‌وگو کند و خرد جمعی هنرمندان باید فرصت پیدا کند تا درخصوص مسائل مهم شغلی خود وارد بحث و جدال احسن شود.
انجمن مستند سازان بنا دارد بحث و گفت‌وگو پیرامون این موضوع را از باب کشف و تنظیم روابط درست حقوقی و هنری در خصوص اثر پذیری فیلم داستانی از یک فیلم مستند شروع و تا رسیدن به داوری خرد جمعی ادامه دهد. ما به‌زودی فضایی برای گفت‌وگوی آزاد در این‌باره فراهم خواهیم کرد.
اما در گام اول لازم است تا همه کسانی که به گفت‌وگو در این حوزه علاقمند هستند بتوانند هر دو فیلم را ببینند تا امکان داوری درباره این ادعا آسان‌تر باشد. خوشبختانه فیلم داستانی این روزها در سینماهای کشور اکران شده و امکان تماشای آن مهیاست.
ما از کارگردان فیلم مستند پرسیدیم آیا امکان دارد تا برای ایجاد آمادگی ورود به گفت‌وگوها، فیلم خود را در فضای مجازی اکران کند؟ ایشان اعلام کردند این فیلم هم اکنون در یکی از شبکه‌های اجتماعی قابل تماشا و با جست‌وجویی در فضای مجازی درسترس است.
بنای ما در انجمن مستند سازان این است که ضمن واکاوی جوانب این ماجرا به تعاریف روشنی درباره حقوق مولفین و به خصوص مستندسازان برسیم تا مبنای رسیدن به یک چارچوب حقوقی محکم گردد. طبعا در این زمینه به هم‌راهی و نظرات وکلا و حقوقدانان محترم نیاز جدی احساس می‌شود. ما همچنین امیدواریم در فضای هنری هیچگاه حق کسی ضایع نشود.»
به گزارش ایرنا، قهرمان داستان رحیم را دنبال می‌کند که از همسر خود جدا شده و به دلیل بدهی به برادر زن سابقش در زندان است. دختری که رحیم به آن علاقه‌مند است، در جریان مرخصی دو روزه او از زندان، یک کیف پر از سکه طلا پیدا می‌کند. رحیم ابتدا تصمیم می‌گیرد از این سکه ها برای پرداخت بدهی و آزادی از زندان استفاده کند اما بعدا نقشه پیچیده تری به ذهنش می رسد. فیلم قهرمان تصویری پرجنب و جوش از شهر شیراز به نمایش می‌گذارد و آن را با نقد اجتماعی همراه می‌کند. فرهادی در صحنه ساده این فیلم، یک حکایت اخلاقی پیچیده را با تعلیقی ملموس تلفیق می‌کند.
در این فیلم امیر جدیدی، محسن تنابنده، فرشته صدرعرفایی و سارینا فرهادی در کنار جمعی از بازیگران بومی شهر شیراز بازی کرده‌اند.
*س_برچسب‌ها_س*