بیمه کارگران ساختمانی در دستور کار قرار گرفت / 500 هزار کارگر بیمه خواهند شد

تصویب اولیه قانون کارگران ساختمانی، به سال 1311 برمی‌گردد. در آن سال تصویب شد که، غرامتی به کارگران فعال در عملیات ساختمانی و خانواده آن‌ها، در صورت بروز انواع آسیب، ازکارافتادگی و حتی فوت پرداخت شود. تا سال 1352 این قانون فراز و نشیب‌های زیادی را سپری کرد و چند بار اصلاح شد. بر اساس قانون مصوب، تمامی کارگران باید بیمه می‌شدند. در واقع، شرط صدور پروانه، ارائه رسید پرداخت بیمه کارگران بود.

این ماده تاکنون دچار تغییرات زیادی شده‌است. بعد از چند بار اصلاحیه، مقرر شد که در ازای صدور هر پروانه، 15% هزینه به حساب سازمان بابت بیمه کارگران پرداخت شود. مسئله اینجا بود که، سازمان ادعا کرد این مبلغ نمی‌تواند، کفاف هزینه‌های مربوط به 600 هزار بیمه‌نامه را دهد. از این رو، در اصلاحیه جدید تعیین شد که، این مبلغ به 20 درصد افزایش پیدا کند و همچنین 8 درصد از مزد هر کارگر، به ازای ساخت هر متر مربع با ضریب بین نیم تا 14 درصد، به عنوان سهم خود پرداخت شود. تعیین ضریب بسته به قیمت زمین و شرایط محیطی متفاوت خواهد بود.

در سال 1401 اصلاح ماده پنج، در برج 11، خود مجلس رای بر این که 4 درصد حداقل دستمزد بابت پرداختی از سازنده ساختمان و کارفرما باشد، داد. در همان لحظه مدیرعامل تامین اجتماعی یک مصاحبه‌ای کرد که به غیر از افرادی که هستند طی دو سال آینده 500 هزار نفر را بیمه خواهیم کرد. اما نه تنها این طرح اجرا نشد بلکه مدیرعامل تامین اجتماعی پاسخی هم ندادند. در این دو سال که یک سال آن رفته است، هیچ شخصی حتی یک کارگر ساختمانی بیمه نشد؛ بلکه در حال حاضر بیمه‌ی تعدادی از افراد بیمه شده را هم قطع کرده‌اند.

طبق آمار‌های به دست آمده در سال جاری، نسبت کارگران ساختمانی به نسبت کارگران کل کشور چیزی حدود 10 درصد است. این درحالیست که حدود 50 درصد از حوادث کار کل کشور متعلق به کارگران ساختمانی است. پرسش این است که سرنوشت این افراد که تنها می‌توانند حداقل‌های درمان خود را از طریق بیمه پرداخت کنند، چه خواهد شد؟ موضوعی که تاکنون نادیده گرفته شده است؛ زیرا برای ارگان‌های دولتی چیزی جز کمبود منابع و بودجه مطرح نیست!

در این باره «اسعد صالحی» عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور و نماینده کارگران ساختمانی گفت‌وگویی کرده است که در ادامه می‌خوانید:

اسعد صالحی در این باره می‌گوید: «کارگران ساختمانی در منگنه‌اند و حداقل 500 هزار نفر برای بیمه تامین اجتماعی کارگران پشت خط مانده‌اند. مشکل اینجاست که سازمان تامین اجتماعی می‌گویند منابع مالی ندارند. از سویی دیگر مجلس از برج ساز‌ها حمایت کرد و عملا رای را مصوب کرد. پرسش این است که چرا بیمه مهندسان نظام مهندسی بدون صدا و حاشیه تایید شد! علاوه بر 7 درصدی که مهندسان ساختمان تامین می‌کنند 20 درصد باقی از درآمد‌های عوارض شهرداری، جواز‌های ساخت تامین شد. اما طرحی که ما به کمیسیون اجتماعی داده‌ایم و مصوبه کمیته اجتماعی نیز بوده، مورد موافقت مجلس قرار نگرفت.

اگر پرداختی بیمه از محل درآمد عوارضی مناطق به شهرداری باشد تفاوت ما با مهندسان نظام مهندسی چیست؟ اگر بصورت عدالت محور و بدون هیچ تبعیضی ورود کنیم در اصل مجریان ساختمان، کارگران و استادکاران ساختمانی هستند. باتوجه به طرحی که ما داده بودیم؛ پرداخت به صورت منطقه‌ای بود که به آن رای داده نشد».

او ادامه داد: «ماده 41 قانون کار در بحث دستمزد‌ها مساله دستمزد منطقه‌ای را مطرح کرده است. در این قانون گفته شده است که حداقل‌ها در کل کشور مثل هم و بالای حداقل‌ها منطقه‌ای لحاظ باشند. از کار ساختمانی اگر شروع شود، هم منابع تامین می‌شود؛ هم دستمزد منطقه‌ای برای تمام کارگران جا می‌افتد. برای مثال آپارتمانی که در فرشته تهران با آپارتمان جنوب شهر در بحث فروش و دستمزد‌ها یکی نیستند. دستمزد منطقه‌ای در قانون کار است، اما تاکنون اجرا نشده است».

نماینده کارگران ساختمانی در ارتباط با ماده 2 قانون کار ادامه داد: «بر اساس ماده 2 قانون کار، کارگر تعریف شده است و مشمول قانون کار می‌شود. ما در شرایط سختی در حال کار هستیم و شغل کارگر ساختمانی جزو مشاغل سخت محسوب می‌شود. این موضوع با این بهانه انجام نشد که به ما گفتند، چون کارفرمای مستقیم نداشته و خود اختیار بوده‌اید؛ جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شوید. مسئولین باید در ارتباط با این موضوع فکری کنند و مجلس تصمیم درست‌تری بگیرد».

هیچ منابعی برای بیمه کارگران هنوز مشخص نشده!

صالحی گفت: «ما 452 شهرستان داریم. برای مثال هر شهرستان هزار نفر پشت‌خطی داشته باشند، 452هزار نفر پشت‌خطی خواهیم داشت. این منابع را دولت باید تعیین کند و برای مثال بگویند این منابع از درآمد‌های نفت، محل درآمد‌های دولتی و یا از سازنده‌های ساختما‌ن‌ها است. اما هیچ منبع مالی هنوز تامین نشده است».

او با بیان این‌که تعداد زیادی از حوادث کار مربوط به کارگران ساختمانی است، گفت: «این یک معضل بسیار بزرگ است. ما در بحث ایمنی هم دچار مشکل هستیم. منابعی نداریم که حتی یک کارگر ساختمانی در آموزش ایمنی صحیح قرار بگیرد. ما می‌توانستیم این آموزش‌ها را برگزار کنیم؛ اما منابعی نداشتیم. ساختمان‌ها درآمد بسیار خوبی دارند، آیا نمی‌توانند این ایمنی را تامین کنند؟ متاسفانه این کار را هم نمی‌کنند. حداقل بازدید بازرس‌های وزارت کار، رفاه و تعاون اجتماعی باید جدی‌تر و مکرر‌تر باشد. اما ما هیچ بازدید جدی‌ای نداریم. شاید کرمانشاه تنها شهری باشد که با پیگیری ما و مدیریت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این 8 ماه، بازدید‌ها را شروع کرده‌است. اما این در کل کشور وجود ندارد. این بازدید‌ها باید سراسری شوند».

حداقل دلخوشی کارگران، دفترچه تامین اجتماعی

عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور ادامه داد: «جدا از بحث بیمه، مشکل درمان هم وجود دارد. یک کارگر ساختمانی در حال حاضر به درمان بیشتر احتیاج دارد. چون در معرض کار زیادی قرار می‌گیرد. حداقل دلخوشی به دفترچه تامین اجتماعی به درمان او نیز کمک می‌کند. هرچند با داشتن دفترچه در بیمارستان‌های دولتی باید مبلغی هم پرداخت کنند؛ اما داشتن این دفترچه می‌تواند به حداقل‌های درمان آن‌ها نیز کمک کند. به ندرت چندین شهر به دلیل داشتن فرمانداری ویژه و کم بودن جمعیت بیمارستان‌های مخصوص تامین اجتماعی دارند؛ اما همه‌ی شهرستان‌ها دارای بیمارستان تامین اجتماعی نیستند. حتی در بعضی شهر‌های کوچک درمانگاه هم وجود ندارد. دلخوشی کارگر به تامین درمان است که بتواند از خدمات رایگان درمانش استفاده کند».

او با تاکید بر این‌که تامین اجتماعی با بهانه نداشتن منابع، در حال قطع کردن بیمه‌ی کارگرانی هم که زیر نظر بیمه بوده‌اند است، گفت: «سازمان تامین اجتماعی می‌گوید ظرفیت نداریم. از 1200هزار کارگر تحت پوشش بیمه به 675 هزار نفر کارگر تحت پوشش بیمه رسیده‌ایم. کار کارگران ساختمان یک کار فصلی است. برای مثال در مناطق سردسیر وقتی باران می‌بارد و یا مناطقی که به دلیل شدت گرمای هوا کارگر نمی‌تواند کار کند، پروژه می‌خوابد. حتی اینجا نیز، سازمان تامین اجتماعی نباید بگوید، چون کارگر کار نمی‌کند پس بیمه قطع شود».

اسعد صالحی ادامه داد: «متاسفانه صنعت ساختمان داردبه سمت نابودی می‌رود. کارگر می‌گوید تامین مالی، بیمه و بازنشستگی ندارد و در نتیجه به سمت شغل‌های غیر رسمی می‌رود. در ارتباط با بیمه بازنشستگی قبل از این‌که مجلس مساله 35 سال بازنشستگی را اعلام کند ما بیمه‌هایمان 35 ساله بود. کارگر ساختمانی به ندرت بازنشسته می‌شود، اما حداقل باید بتواند از بازنشستگی‌اش استفاده کند. اگر در بحث درمان بیمارستان‌های دولتی در کل کشور رایگان بود، خیلی از کارگران بازنشستگی برایشان مساله نبود. کارگر می‌گوید اگر من روزانه 200 الی 300 هزار تومان درآمد داشته باشم و یک مریضی مانند سرما خوردگی بگیرم، کمترین هزینه‌ای که بدون بیمه باید برای این مریضی پرداخت شود؛ چیزی حدود 800هزار تومان است. پس اگر کارگران ساختمانی خواستار بیمه هستند بیشتر به دلیل اهمیت بالای درمان است. برای زمانی که فوت، قطع عضو و یا از کار افتادگی رخ داد؛ بیمه یک مستمری برای خانواده‌اش باشد».

نماینده کارگران ساختمانی با بیان این‌که مجلس هنوز در ارتباط با طرح دو فوریت استفساریه با تشکل کارگری جلسه‌ای برگزار نکرده‌است، گفت: «توقع می‌شود کمیسیون اجتماعی فدراسیون کارگری با ما جلسه‌ای بگذارند و به صورت شفاف به ما اعلام کرده و از ما نظر خواهی کنند. این طرح هنوز به طور کامل تشریح نشده‌است. استفساریه باید با نظر ما باشد که بگوییم کجا مشکل داریم، کمک نیاز داشته و از چه منابعی می‌توانیم به دست بیاوریم».

دوسالی که حتی یک کارگر ساختمانی هم بیمه نشد!

صالحی ادامه داد: «در سال 1401 اصلاح ماده پنج، در برج 11، خود مجلس رای بر این که 4 درصد حداقل دستمزد بابت پرداختی از سازنده ساختمان و کارفرما باشد، داد. در همان لحظه مدیرعامل تامین اجتماعی یک مصاحبه‌ای کرد که به غیر از افرادی که هستند طی دو سال آینده 500 هزار نفر را بیمه خواهیم کرد. اما نه تنها این طرح اجرا نشد بلکه مدیرعامل تامین اجتماعی پاسخی هم ندادند. در این دو سال که یک سال آن رفته است، هیچ شخصی حتی یک نفر بیمه نشد؛ بلکه در حال حاضر بیمه‌ی تعدادی از افراد بیمه شده را هم قطع کرده‌اند. منبع این مصاحبه مدیرعامل تامین اجتماعی نیز در خبرگزاری‌ها وجود دارد».

او گفت: «اولین معضلی که به وجود می‌آید رکود کار ساختمانی است. کارگر ساختمانی می‌گوید امنیت جانی و شغلی ندارد؛ پس از این شغل بیرون آمده تا برایش اتفاقی نیفتد. این اتفاق باعث می‌شود به نیروی اتباع روی بیاوریم و کارگر اتباع زیاد شود. با این اتفاق ورود اتباع به ایران هم زیاد شده و این خودش یکی از بزرگ‌ترین معضلات اجتماعی برای بیکاری نیروی کار ایرانی می‌شود. زیرا بیمه برای اتباع اهمیتی ندارد. این اتفاقات به سخنان رییس جمهور در بحث مسکن ملی هم برمی‌گردد. اعلام شده است سالی یک میلیون ساختمان ساخته شود. پرسشی که پیش می‌آید این است که این نیرو‌ها را چه کسی قرار است تامین کند؟ وقتی نیروی کار امنیت شغلی و جانی داشته باشد بهترین اشتغال‌زایی برای نیرو است. بجای یک میلیون نفر کارگر ساختمانی دو میلیون نفر می‌شوند که این به معنایی خود اتغال‌زایی را می‌رساند».

عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور در پایان می‌گوید: «صنعت ساختمان و ساخت‌و ساز بهترین صنعت اقتصادی در دنیا است. در تمام کشور‌های پیشرفته صنعت ساخت‌وساز دارای اولویت است. 800 شغل در ساخت‌وساز تعریف شده است. به این معنی که هرچه ساخت‌وساز خوردتر شود اشتغال‌زایی بیشتر می‌شود و رکود اقتصادی از بین می‌رود. اگر در کشور صنعت ساختمان را جدی بگیریم یک تحول عظیمی در کشور به وجود می‌اید. اگر تعداد بیمه شدگان کم شود، خود به خود همه از این صنعت بیرون می‌آیند و این اتفاق خود باعث به‌وجود آمدن یک معضل اجتماعی می‌شود».