تأمین مالی، مهم‌ترین چالش اجرای برنامه هفتم / دولت کدام احکام را قابل اجرا نمیداند؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با گذشت یک‌سال از آغاز اجرای برنامه هفتم توسعه، همچنان بحث درباره نحوه تحقق احکام و اهداف آن در دستور کار مجلس قرار دارد. طبق قانون، دولت موظف است هر سال در شهریورماه گزارشی از عملکرد دستگاه‌های اجرایی در اجرای برنامه به مجلس ارائه کند؛ گزارشی که پس از بررسی کمیسیون‌های تخصصی و جمع‌بندی کمیسیون نظارت، مبنای گزارش نظارتی نهایی مجلس خواهد بود.

در همین راستا، کمیته نظارت بر برنامه هفتم در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تشکیل شده و مسئولیت پیگیری اجرای احکام و مواد برنامه را بر عهده دارد. محسن زنگنه، رئیس این کمیته، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی تسنیم، ضمن تشریح جزئیات گزارش‌های اولیه دولت، به موضوعاتی چون وضعیت آیین‌نامه‌ها، احکام غیرقابل اجرا، تأمین مالی برنامه، رشد اقتصادی، معافیت‌های مالیاتی و ظرفیت سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه همکاری با چین پرداخته است.

تسنیم: طبق برنامه هفتم، دولت چه تکلیفی در زمینه ارائه گزارش به مجلس دارد؟ زنگنه: بر اساس حکم مندرج در برنامه هفتم دولت باید شهریورماه هر سال گزارشی از میزان عملکرد احکام برنامه به مجلس ارائه کند. بعد این گزارش در اختیار کمیسیون‌های تخصصی قرار می‌گیرد و آن‌ها راستی‌آزمایی می‌کنند. در نهایت هم گزارش نظارتی مجلس پس از جمع‌بندی کمیسیون برنامه و بودجه به صحن می‌آید. جلسه‌ای هم که ما دیروز داشتیم دقیقاً برای همین موضوع، یعنی ارائه گزارش نظارتی دولت بود. تسنیم: کمیته‌ای که شما ریاست آن را بر عهده دارید، چه وظایفی دارد؟ زنگنه: کمیسیون اصلی نظارت بر اجرای برنامه، همان کمیسیون برنامه و بودجه است. در این کمیسیون کمیته‌ای با عنوان «کمیته نظارت بر برنامه هفتم» تشکیل شده که کار آن پیگیری اجرای احکام و مواد برنامه است. تاکنون دو جلسه برگزار کرده‌ایم. البته دولت پیشنهاد داده که نظارت جدی‌تر را پس از دریافت گزارش شهریورماه آغاز کنیم تا بر اساس آن با دستگاه‌ها وارد گفت‌وگو شویم.

تسنیم: گزارش‌هایی که تاکنون رسیده چه محتوایی داشته است؟ زنگنه: گزارشاتی که ما تا الان داریم بیشتر ناظر بر تعداد آیین‌نامه‌هایی است که نوشته شده یا تعداد جلساتی که برای راهبری برنامه برگزار شده است. اما هنوز گزارشی جامع از میزان عملیاتی شدن و تحقق اهداف برنامه در دست نیست. منتظریم در همین شهریورماه دولت این گزارش را ارائه کند تا رسانه‌ها و مردم هم در جریان قرار بگیرند. بنابراین آنچه در جلسه اخیر مصوب شد این است که دولت در شهریورماه گزارش کامل خود را درباره عملکرد همه دستگاه‌های متولی به مجلس ارائه کند.

تسنیم: در جلسه جدولی هم درباره آیین‌نامه‌ها دیده می‌شد. وضعیت آیین‌نامه‌ها به چه صورت است؟ زنگنه: از آیین‌نامه‌هایی که لازم بوده، بیش از دویست آیین‌نامه، اساسنامه و دستورالعمل وجود داشته است. از این مجموع، حدود 63 آیین‌نامه هنوز تنظیم نشده است. در حالی‌که طبق برنامه باید همه آیین‌نامه‌ها در شش‌ماه یا نهایتاً یک‌سال اول تدوین می‌شدند.

تسنیم: در کل برنامه چند حکم وجود دارد و دولت چه ارزیابی‌ای از قابلیت اجرای آن‌ها داشته است؟ زنگنه: بر اساس گزارش دولت، کل احکام برنامه حدود 2000 و تقریباً نزدیک به 2500 حکم دستگاهی است. دولت اعلام کرده که از این تعداد حدود 134 حکم غیرقابل اجراست. از این 134 حکم، تا الان 70 حکم در شورای راهبری مطرح شده و 74 حکم دیگر هنوز در دست بررسی است. مقرر شد دولت درباره احکامی که معتقد است قابلیت اجرا ندارند، دلایل خود را هم در گزارش شهریورماه به مجلس ارائه کند.

تسنیم: مهم‌ترین بحثی که در حال حاضر درباره برنامه مطرح است، چیست؟ زنگنه: مهم‌ترین موضوع، بحث تأمین مالی احکام برنامه است. در ماده 3، وزارت اقتصاد مکلف شده برنامه عملیاتی و جامع تأمین مالی را ارائه دهد و هر سال همراه با گزارش دولت در شهریورماه به مجلس تقدیم کند. از امسال هم قرار است در بودجه، جدولی اختصاصی درباره منابع مالی مرتبط با اجرای احکام برنامه لحاظ شود.

تسنیم: دولت چه موضعی نسبت به برخی احکام، مثل رشد اقتصادی 8 درصدی، داشته است؟ زنگنه: دولت معتقد است رشد 8 درصد امکان‌پذیر نیست. استدلال این است که برای دستیابی به چنین رشدی نیاز به منابع مالی بسیار بالاست. البته در جلسه بحث شد که سهم بهره‌وری در رشد اقتصادی می‌تواند قابل توجه باشد؛ چه در حوزه‌های دستگاهی و چه در بخش انرژی. همچنین موضوع مولدسازی دارایی‌ها مطرح شد. متأسفانه دولت‌ها در این زمینه کارنامه موفقی نداشته‌اند و مقاومت‌های زیادی وجود دارد. بیش از 300 همت ظرفیت مولدسازی وجود دارد که باید دید دولت تا چه حد می‌تواند آن را محقق کند.

تسنیم: درباره درآمدهای مالیاتی چه نکاتی مطرح شد؟ زنگنه: بحث انضباط مالیاتی و بازنگری در معافیت‌ها بسیار جدی است. امسال حدود 1800 همت درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده و تقریباً به همین میزان معافیت و نرخ صفر هم داریم. این تناسب نداشتن مالیات با تولید ناخالص داخلی، پایداری منابع بودجه را به شدت دچار مشکل کرده استف به عبارتی تمرکز روی سامان دهی معافیتها میتواند روی پوشش چالشهای تامین مالی تحقق رشد 8 درصد کمک کند.

تسنیم: به موضوع روابط اقتصادی با چین هم اشاره شد. چرا؟ زنگنه: بله، مطرح شد که ایران باید تکلیف خود را با چین روشن کند. چینی‌ها گله‌مندند، چون ایران همیشه نیم‌نگاهی به اروپا داشته و جدی پای میز مذاکره با شرکای شرقی ننشسته است. حتی در چند موردی هم که چین جدی وارد شد، موضوع برجام مانع شد. در حالی‌که یکی از مسیرهای مهم تأمین سرمایه خارجی برای خطوط ریلی و آزادراه‌ها همین سرمایه‌گذاری چینی‌هاست.

تسنیم: در صورت تغییر پایه‌های برنامه، چه اتفاقی می‌افتد؟ زنگنه: نظر شخصی من این است که اگر اصول اصلی برنامه سست شود، عملاً دیگر چیزی به نام برنامه وجود نخواهد داشت. برنامه یعنی دولت تلاش کند فراتر از توان معمول خود ظرفیت‌های جدید خلق کند و هزینه‌ها را کاهش دهد. اما اگر قرار باشد رشد 8 درصد به یک درصد کاهش یابد یا اعداد و اهداف به‌سادگی تغییر کنند، آن وقت برنامه به یک روند عادی و طبیعی شبیه بودجه سالانه تبدیل خواهد شد.