تابوشکنی «زیرخاکی» در شوخی با انقلاب بدون لودگی سینمایی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: عباس اسماعیل گل

سریال «زیرخاکی» به کارگردانی «جلیل سامان» همانند بسیاری از مجموعه‌ها و برنامه‌های تلویزیون با تحت تاثیر قرارگرفتن شیوع ویروس کرونا و خالی بودن باکس ماه رمضانی سیما، به یکباره خود را به آنتن ماه رمضانی شبکه یک رساند حال بماند از ابتدا قرار بود این سریال در قالب دو فصل، تابستان امسال از شبکه سه روی آنتن برود که معاونت سیما در لحظات آخر تصمیم به پخش این مجموعه از شبکه یک تلویویون گرفت.

سریال «زیرخاکی» با یک تفاوت ویژه نسبت به سایر سریال های ماه رمضانی تلویزیون به کار خود پایان داد و آن ویژگی نصف کاره ماندن پخش این سریال به خاطر ناتمام ماندن تولید مجموعه بخاطر شیوع ویروس کرونا بود درست مانند مجموعه های «پایتخت» و «نون خ» که به خاطر محدودیت های کرونایی با نیمه کاره ماندن پروژه ها روبرو شد.

پایان معقول فصل یک

اما جلیل سامان، کارگردان سریال «زیرخاکی» در واکنش به نیمه کاره ماندن پخش مجموعه با انتشار متنی کوتاه در فضای مجازی اعلام کرد که ادامه داستان این مجموعه با فیلمبرداری مجدد در آینده روی آنتن خواهد رفت؛ خبری که بازتاب بسیاری در شبکه‌های اجتماعی داشت. سامان در توضیح این اتفاق نوشته است: «فیلمبرداری سریال زیرخاکی به دلیل کرونا متوقف شد و کمتر از یک ماه از فیلمبرداری آن باقی مانده است که ان‌شاءالله با فراهم شدن شرایط، انجام و پخش می‌شود.»

اما داستان سریال‌های ناتمام تلویزیون به واسطه کرونا در حالی با «زیرخاکی» جلیل سامان کامل‌تر شد که نوع پایان بندی این سریال که آخرین قسمت آن شب گذشته روی آنتن رفت، تقریبا سرنوشت اغلب شخصیت‌ها را مشخص کرد و به تعبیری بخشی که فیلمبرداری آن متوقف شده مربوط به فصل 2 بوده و این‌بار همانند «پایتخت» و «نون خ» مخاطب با داستان ناتمام مواجه نشد در حالی که هنوز نمی‌توان نسبت به سرنوشت دقیق این مجموعه اظهارنظر کرد.

طنز موقعیت بدون لودگی

با همه تفاسیر قطعا سریال «زیرخاکی» موفق‌ترین سریال رمضانی امسال و یکی از کمدی‌های موفق سال‌های اخیر تلویزیون است که نمی‌توان نسبت به نقاط قوت آن بی‌تفاوت بود، مخصوصا از آن جهت که این سریال نخستین مجموعه تلویزیون محسوب میشود که با نگاه طنازانه به رویدادهای انقلاب اسلامی می پردازد.

بدون شک شوخی با مضامین و رویدادهای انقلابی در صداوسیما کاری بسیار ریسک پذیر محسوب می‌شود اما عوامل «زیرخاکی» با هنرمندی خاصی با این مسایل شوخی کرده اند که در عین دوری لودگی، طنازی های شخصیت ها به هیچ قومیت و گروهی برنخورد.

متاسفانه از آنجا که طی سال های اخیر اغلب فیلم های سینمایی و حتی برخی سریال های مشهور طنز تلویزیون با بهره گیری از شوخی با لهجه و فرهنگ شهرهای مختلف کشور، طنزهای کلامی دم دستی و حتی شوخی های جنسی به هر قیمت به دنبال خنداندن مخاطب هستند اما سریال «زیرخاکی» از این آفت به خوبی دوری کرده بود و با پیروی از الفبای ساخت آثار طنز استاندارد در سینمای جهان با خلق موقعیت‌های کمدی، قصه‌اش را باجذابیت بالا پیش برد.

یک انقلابی تمام عیار

جلیل سامان که در کارنامه کاری اش آثاری جدی با مضامین انقلابی به چشم میخورد در سریال طنز «زیرخاکی» هم داستان خود را بر اساس اتفاقات و رویدادهای انقلاب اسلامی بنا کرده است و از آنجا که داستان اصلی را بر اساس شخصیت «فریبرز باغمیشه» و ماجراجویی هایش بنا نهاده اما در حاشیه این داستان جذاب، با هنرمندی هر چه تمام تر به نقد دوران طاغوت و حماقت عوامل امنیتی آن دوران پرداخته است که شاید به جرات بتوان گفت هیچ سریال تلویزیونی تاکنون با این ضریب نفوذ در میان مخاطبان، مشکلات دوران طاغوت را به چالش نکشیده بود.

تیپ سازی خاص پژمان جمشیدی

نمیتوان از موفقیت فضل نخست «زیرخاکی» سخن به میان آورد اما نامی از ژاله صامتی و پژمان جمشیدی نگوییم، این دو بازیگر که پیش از این در یکی دو سریال و تئاتر با یکدیگر همبازی بودند با شناخت خوبی نسبت به یکدیگر ایفای نقش کردند، شاید در نگاه اول و در قسمت های ابتدایی این دو بازیگر به لحاظ اختلاف سنی زوج مناسبی به نظر نیامده باشد اما در ادامه با بازی متفاوت ژاله صامتی این نقص بخوبی پوشانده شد.

اما پژمان جمشیدی که دیگر اسم فوتبالیست وصله ناجوری برایش محسوب میشود پس از چندین تجریه موفق در سینما، برای این نقش کلیدی انتخاب شد و مهم ترین و متفاوت ترین نقش خود را در عمر بازیگری کوتاه خود ایفا کرد، از آن جهت نقش «باغمیشه» خاص ترین نقش پژمان جمشیدی در عرصه سینما و تلویزیون است که این بازیگر برای اولین بار در دنیای بازیگر خودش، تیپ سازی به معنای واقعی کرده است بطوری که پژمان جمشیدی «زیر خاکی» هیچ شباهتی به جمشیدی سایر آثار ندارد.

اما در پایان بی انصافی است که به حضور کوتاه اما تاثیرگذار هادی حجازی فر در این مجموعه اشاره ای نکنیم، هنرمندی که در «زیرخاکی» با ایفای نقش دو شخصیت متفاوت، جای هیچ حرف و حدیثی باقی نگذاشت و یک بار دیگر توانایی ها خود را به رخ مخاطب کشاند.