تامین مستمر خوراک نیروگاه‌ها؛ رمز عبور از بحران برق
در حالی که ایران در سال‌های اخیر با رشد انفجاری مصرف برق و تهدید خاموشی‌های تابستانی روبرو بود، صنعت گاز با تأمین پایدار خوراک نیروگاه‌ها، سد محکمی مقابل بحران شد.
در حالی که ایران در سال‌های اخیر با رشد انفجاری مصرف برق و تهدید خاموشی‌های تابستانی روبرو بود، صنعت گاز با تأمین پایدار خوراک نیروگاه‌ها، سد محکمی مقابل بحران شد.
الهام شجاعی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به تشریح عوامل کلیدی پایداری تأمین گاز و نقش حیاتی هماهنگی بین بخش. پرداخت. او بحث را با نگاهی کلی به وضعیت صنعت انرژی ایران آغاز می‌کند و می‌گوید: «درک این موضوع مهم است که اگر صنعت گاز ایران طی یک دهه اخیر پابه‌پای توسعه نیروگاه‌ها به‌ویژه سیکل ترکیبی و حرارتی رشد نمی‌کرد، قطعاً تأمین برق کشور با بحران جدی مواجه می‌شد. همکاری نزدیک شرکت ملی گاز و بخش برق حرارتی، یک مدل موفق راهبردی را رقم زده که امروز کشور ما را از بسیاری بحران‌های منطقه‌ای و جهانی انرژی مصون داشته است.»
او با اشاره به ساختار مصرف برق ایران و مؤلفه‌های اصلی نیاز به خوراک نیروگاه‌ها تصریح می‌کند: «بیش از 250 میلیون مترمکعب گاز طبیعی روزانه فقط سهم نیروگاه‌هاست. اینکه این رقم با رشد تقاضای برق و جمعیت همواره تأمین می‌شود، یک شاهکار زیرساختی و نتیجه مدیریت پیچیده زنجیره تولید تا انتقال و توزیع است. اغلب غافل می‌شویم چه فشاری بر صنعت گاز هست؛ به‌ویژه زمانی که مصرف خانگی در زمستان به نقطه اوج می‌رسد.»
وی ادامه می‌دهد: «چالش‌هایی مثل افت فشار ورودی به نیروگاه‌ها، فرسودگی بخشی از خطوط انتقال و حتی پدیده‌های طبیعی نظیر یخبندان و سیل، همیشه خطر کاهش یا قطع خوراک نیروگاه‌ها را جدی می‌کند. اما با توسعه ایستگاه‌های تقویت فشار، هوشمندسازی سامانه‌های اندازه‌گیری و به‌روزرسانی برنامه‌های عملیاتی، صنعت گاز توانسته است موانع را تا حد زیادی پشت سر بگذارد.»
وقتی بحث نقش نیروگاه‌ها و توزیع گاز پیش می‌آید، شجاعی به ضرورت اولویت‌بندی هوشمند اشاره می‌کند: «در سال‌های اخیر، راهبرد اولویت با نیروگاه‌های پربازده و نزدیک به محل مصرف مدرن شده است تا حتی در شرایط افت فشار و کاهش خوراک، شبکه برق سراسری آسیب نبیند. این رویکرد باعث شده است که خاموشی‌های سراسری مثل برخی کشورهای منطقه، تجربه نشود.»
به باور این استاد دانشگاه، موفقیت بلندمدت نیازمند دو تحول اساسی است: «اول اینکه، باید اقدامات عملیاتی کاهش مصرف در بخش خانگی و تجاری، همراه با تغییر الگوی مصرف، گسترش یابد. دوم، سرمایه‌گذاری در نوسازی خطوط لوله و ایستگاه‌های کلیدی باید جزو اولویت‌های بودجه‌ای دولت باشد. امروز بخش قابل توجهی از خطوط انتقال کشور وارد دهه دوم عمر عملیاتی شده‌اند و نیاز جدی به تعمیرات اساسی دارند.»
شجاعی به نقش مهم تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و سیاست‌گذاری کلان می‌پردازد: «سال‌های گذشته نشان داد که همکاری وزارتخانه‌های نفت و نیرو چقدر در عدم وقوع بحران برق مؤثر است. تشکیل کارگروه‌های مشترک و به اشتراک‌گذاری داده‌ها و برنامه‌های تعمیراتی، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر در تأمین گاز نیروگاه‌ها را فراهم کرده است. جا دارد از تلاش و فداکاری متخصصان هر دو صنعت، به ویژه در ایام اضطرار، قدردانی شود. نتیجه این کوشش‌ها پایداری آرامش عمومی جامعه حتی در شدیدترین شرایط بحرانی بوده است.»
شجاعی تاکید می‌کند: «هرچند مسیر پیش‌رو بدون چالش نیست، اما پیشرفت همزمان بخش گاز و برق در ایران یک مزیت ممتد و قابل دفاع است. با پشتیبانی دستگاه سیاست‌گذار، استمرار سرمایه‌گذاری و نگاه علمی به مدیریت مصرف، زمستان‌های آینده هم می‌تواند با کمترین بحران و بیشترین بهره‌وری از انرژی ملی سپری شود.»