تاکید هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی بر حضوری‌نویسی مانع از خط‌سازی می‌شود
نشست رسانه‌ای هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی ایران پیش از ظهر امروز در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
او با اشاره به برگزاری منظم دوسالانه خوشنویسی گفت: در میان دوسالانه‌های گوناگون عرصه هنرهای تجسمی، تنها دوسالانه‌ای که به صورت منظم برگزار شده، خوشنویسی است؛ این دوسالانه در قامت تنها رویدادی که به میزبانی استانی معین برگزار می‌شود، شناخته شده و استان قزوین اثبات کرده است که می‌تواند با حضور طیف‌ها و سلایق متفاوت چنین رویداد مهمی را برگزار کند و آن را ارتقا دهد.
مدیرکل هنرهای تجسمی عنوان کرد: شورای سیاست‌گذاری هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی ایران در آخرین روزهای مرداد امسال فعالیت خود را آغاز کرد. تلاش شورا بر این بود که رویکردهای تازه‌ای را دنبال کند. بر همین اساس، دو جلسه مفصل در ماه‌های مرداد و مهر برگزار و مصوبات این جلسات در حوزه اجرا پیگیری شد.
نمایشگاه نگارگری و خوشنویسی در فرهنگسرای ارسبارانرئیس شورای سیاست‌گذاری دوسالانه هفتم ادامه داد: یکی از اولین و مهم‌ترین تاکیدات شورای سیاست‌گذاری این بود که کیفیت آثار ارتقا پیدا کند که این مهم، مستلزم برخی تغییرات و سختگیری‌ها در فرایندهای اجرایی بود. برون‌داد این تصمیم را می‌توان در کمیت آثار انتخاب‌شده ملاحظه کرد؛ تاکید شورای سیاست‌گذاری بر کاهش تعداد آثار بود تا بتوانیم در گذر زمان به نقطه‌ای برسیم که در پرتو افزایش کیفیت، دوسالانه به آوردگاه جدی‌تری برای هنرمندان خوشنویس بدل شود.
خراسانی‌زاده عنوان کرد: تاکید مهم دیگرمان این بود که میان دوسالانه و جشنواره‌ها تفاوت قائل شویم. باید این نکته را مدنظر داشته باشیم که دوسالانه‌ها، جشنواره نیستند. با وجود این، گاهی پیش آمده که دوسالانه‌ها، به جشنواره‌هایی بدل شده‌اند که صرفا دو سال یکبار برگزار می‌شوند. بر همین اساس، سیاست‌گذاری‌هایی صورت گرفت و تلاش شد سازوکارهای مناسبی در دستور کار قرار گیرد. به عنوان مثال در زمینه اقدامات جانبی، برخی شهرستان‌های خارج از قزوین که در عرصه خوشنویسی سابقه داشتند، برای برگزاری رویدادهایی با همکاری دوسالانه اعلام آمادگی کردند.
سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران ادامه داد: تفاوت‌های موجود در نوع داوری و نحوه جریان‌سازی هم از دیگر مواردی است که روی آن تاکید داشتیم. در این زمینه نحوه پرداختن به خط، موجب توجه ویژه به موضوع حضوری‌نویسی شد. سیاست حضوری‌نویسی بر روح زنده خوشنویسی تاکید دارد. خوشنویسی هنری است که در آن می‌توان همواره به بداهه‌نویسی پرداخت؛ چراکه هنرمند می‌تواند در لحظه خط را خلق کند. در چنین فرایندی هنرمند از خط‌سازی نیز دور خواهد شد. از این‌رو بر حضوری‌نویسی تاکید ویژه داشتیم و این تاکید در حوزه اجرا نیز محقق شد.
در بخش دیگری از این نشست، حسین براتی، دبیر هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی ایران به تاکید شورای سیاست‌گذاری در زمینه حضوری‌نویسی اشاره و اظهار کرد: خوشبختانه امسال به‌واسطه به تاکیدی که از سوی شورای سیاست‌گذاری بر حضوری‌نویسی صورت گرفت، شاهد رشد کیفی آثار ارسالی از سوی هنرمندان متقاضی حضور در دوسالانه بودیم.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین بیان کرد: روز جمعه 29 دی جاری، آئین اهدای جوایز و افتتاح دوسالانه هفتم را در استان قزوین خواهیم داشت که با حضور مقامات کشوری و استانی همراه خواهد بود. در این مراسم، تجلیل از پیشکسوتان و استادان بنام کشور نظیر علی اکبر پگاه را نیز در دستورکار خواهیم داشت. همچنین همایشی تخصصی با هدف معرفی هرچه بیشتر استاد علاءالدین تبریزی، خوشنویس مطرح حوزه نسخ که دوسالانه هفتم به نام ایشان نام‌گذاری شده است نیز برگزار خواهد شد.
براتی افزود: در مجموع 794 اثر به دبیرخانه دوسالانه هفتم ارسال شد که از حیث کیفی و کمی، قابل توجه بودند. البته پیش‌تر در شورای سیاست‌گذاری مصوب شده بود که هر هنرمند تنها با یک اثر در دوسالانه شرکت کند. بر اساس جمع‌بندی شورای سیاست‌گذاری دوسالانه، بخش نقاشی - خط از دوسالانه هفتم جدا شد که به واسطه اجرای این تصمیم، نگران بودیم مبادا تعداد آثار ارسالی کاهش یابد، اما خوشبختانه این اتفاق رخ نداد و با استقبال خوب هنرمندان مواجه شدیم.
براتی ضمن اشاره به مشارکت هنرمندان همه استان‌ها در دوسالانه هفتم گفت: هنرمندانی از تمامی استان‌های کشور در دوسالانه هفتم شرکت کردند. در این میان، بیشترین آثار ارسالی به ترتیب متعلق به هنرمندان استان‌های تهران، قزوین و خراسان رضوی بود.
در بخش دیگری از این نشست، سیدعلی اشرف صندوق‌آبادی، عضو شورای سیاست‌گذاری دوسالانه هفتم از دوسالانه به عنوان رویدادی بزرگ در عرصه فرهنگ و هنر یاد کرد و گفت: هنر خوشنویسی در زمره هنرهای اصیل و تاریخی ایران اسلامی به شمار می‌آید و می‌توان گفت که بخش مهمی از هویت فرهنگی ما را شکل می‌دهد. هویت فرهنگی ما با ادبیات، احادیث معصومین (ع) و آیات قرآن مأنوس است و خوشنویسان همواره کوشیده‌اند با بهره‌گیری از ظرفیت هنر خوشنویسی، نگین اشعار و حکمت‌های ایرانی اسلامی را به رشته تحریر درآورند.
او ادامه داد: در دوسالانه هفتم، کوشیدیم تا توجه عمیق‌تر و دقیق‌تری به هنر خوشنویسی داشته باشیم و به قالب‌های تخصصی‌تری فکر کنیم. همچنین در این دوره، توجه جدی‌تری به گرایش‌های مختلف خوشنویسی داشتیم و بستر مناسبی برای کشف استعدادها و خلق آثار فاخر هنری ایجاد شد. در گرایش نستعلیق، سه زیرمجموعه را اختصاص دادیم؛ داوری‌ها مجزا شد و زیرمجموعه‌ها این شایستگی را داشتند که به صورت جداگانه بررسی شوند. بر همین اساس، سیاه‌مشق، چلیپا و قطعات آزاد نیز به صورت جداگانه دیده شد که امیدوارم این حرکت استمرار داشته باشد.
صندوق‌آبادی افزود: موضوع مهم دیگری در این دوره به آن توجه شد، حضور بانوان بود. بانوان به عنوان بخش مهمی از تاثیرگذاران حوزه خوشنویسی مطرح هستند و از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. از نگاه ما بانوان می‌توانند در بخش‌هایی چون نسخ و ثلث، قدرت رقابت بسیاری داشته باشند اما پیش از این، فرصت مناسب چندانی برای آنها ایجاد نشده است. امسال برای نخستین بار این افتخار، حاصل شد که یک بانوی خوشنویس به عنوان نفر اول بخش شکسته دوسالانه معرفی شود. امیدواریم این روند رو به رشد در آینده نیز تداوم داشته باشد.
این هنرمند خوشنویس تصریح کرد: در ترکیب داوران، تلاش بر این بود که از بهترین‌های ایران استفاده شود؛ کسانی که در شیوه‌های مختلف خطاطی توانمندی دارند. همچنین به‌منظور ایجاد اعتدال، سعی شد از حضور چهره‌های مختلف هنری در ترکیب داوران بهره‌برداری شود. به جرات می‌توانم بگویم که اکنون یکی از طلایی‌ترین دوره‌های تاریخ خوشنویسی ایران است.
ادامه این نشست، به پرسش و پاسخ اصحاب رسانه اختصاص داشت.
براتی در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره اینکه آیا تاکید بر حضوری‌نویسی به دلیل افزایش استفاده از هوش مصنوعی صورت گرفته است یا خیر، گفت: بحث حضوری‌نویسی در گذشته نیز مطرح بود زیرا گاه، این تردید وجود داشت که اثر داوری شده اصل است یا خیر؛ بر همین اساس، تاکید بر این بود که آثار منتخب هنرمندان هر استان به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اعلام شود و پس از آن، در انجمن خوشنویسان استان، شرایطی ترتیب داده شود تا روی خلق اثر، نظارت صورت پذیرد. این دقت و نظارت از سوی دیگر موجب افزایش سطح کیفی آثار شد.
صندوق‌آبادی نیز در تکمیل نکات براتی افزود: «داند آن کس که آشنای دل است / که صفای خط از صفای دل است.» می‌توان تابلویی را با هوش مصنوعی و نظایر آن خلق کرد و این خود یک فن است اما آنچه روح خوشنویسی را نشان می‌دهد، احساس هنرمند است که روی کاغذ جاری می‌شود. حرکت مرکب روی کاغذ، عشق بازی هنرمند با مرکب و قلم است و ماحصل این فرایند، اثرگذار خواهد بود. ما به دنبال هنر اصیل خوشنویسی هستیم که میراث پیشینیان‌مان است. در کشورهای همجوار ما مانند ترکیه، خط‌سازی انجام می‌شود و ما نمی‌خواهیم چنین رویه‌ای به کشور ما نیز نفوذ کند و جهت‌مان را تغییر دهد.
صندوق‌آبادی درباره کنار گذاشته شدن رشته نقاشی‌خط از دوسالانه هفتم گفت: نقاشی‌خط رشد خوبی داشته و جوانان استقبال خوبی از آن کرده‌اند. انجمن خوشنویسان ایران سال گذشته مجمعی داشت که در آن نقاشی - خط در اساسنامه انجمن ذکر و انجمن مکلف شد که شورای ارزشیابی آن را تشکیل دهد تا مورد ساماندهی قرار گیرد و ارزیابی دقیقی نسبت به وضعیت آن انجام شود. در همین راستا با بزرگان این رشته نیز مذاکراتی صورت گرفته اما در حوزه اجرا این بحث مطرح شد که آثار ارائه شده از کیفیت مطلوبی برخوردار نبوده است. از سوی دیگر هیات داوران معتقد بود که آثار این بخش در مقایسه با سایر بخش‌ها نیز از کمیت کمتری برخوردار است. مباحثی مانند بودجه و اعتبارات نیز وجود داشت که باید متناسب با آن اولویت‌بندی صورت می‌گرفت. نقاشی‌خط حذف نشده و قرار است در دوره بعد اقداماتی برای حضور آن صورت پذیرد. امسال خبرهای خوبی را در این زمینه خواهیم شنید.
محمد خراسانی‌زاده نیز در پاسخ به این پرسش توضیحاتی را ارائه و بیان کرد: نقاشی‌خط پدیده مستقلی از نقاشی و خوشنویسی است. به خصوص در دوره فعلی، با نقاشی‌خط‌هایی مواجه هستیم که پایه خوشنویسانه ندارند و عناصر آن بر دلالت‌های گرافیکی تاکید دارند. شاید لازم باشد نقاشی‌خط به یک رشته مستقل تبدیل شود. بر همین اساس، بدون شک تاکید شورای سیاست‌گذاری بر افزایش کیفیت آثار، تاثیر عمیقی بر افزایش کیفیت داشته است. تصور می‌کنم که نقاشی‌خط نباید زیرمجموعه دوسالانه تخصصی خوشنویسی باشد، بلکه باید در بالاترین سطح ممکن پیگیری شود. امیدوارم که در آینده این سمت حرکت کنیم که رویدادهای خاص و مستقل نقاشی‌خط را داشته باشیم و در قامت یک رشته مستقل به آن نگاه کنیم.
مدیرکل هنرهای تجسمی در پاسخ به پرسشی درباره بودجه این دوسالانه هفتم گفت: بودجه دوسالانه حدود یک و نیم میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که نیمی از آن در سطح استان و نیم دیگر در سطح ملی تامین می‌شود.
نمایشگاه آثار منتخب هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی با ارائه 165 اثر، جمعه 29 دی جاری در سرای بهشتیان مجموعه تاریخی سعد السلطنه قزوین برپا شده و به مدت 15 روز ادامه خواهد داشت.