تشریح شیوه‌های حمایت از تولید مستندهای استانی / تغییر رویکرد مرکز گسترش در مقوله "پژوهش مستند"
مدیر تحقیقات و پژوهش مرکز گسترش سینمای مستند ضمن تشریح شیوه‌های حمایتی از مستندسازان شهرستانی، از تولید 39 مستند در استان‌های مختلف خبر داد.
سیدمجید رحیمی مدیر تحقیقات و پژوهش مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی وپویا نمایی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره فعالیت‌های انجام شده در این مرکز توضیحاتی داد.
او درباره محور فعالیت‌های بخش "پژوهش" در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گفت: براساس مأموریتی که سازمان سینمایی مشخص کرده، امر پژوهش در مرکز در راستای تولید تعریف شده است. به عبارت دیگر، نوعی تغییر رویکرد داشتیم و مقرر شد به جای انجام پژوهش‌های صرف، این موضوع ناظر بر تولید، قرار گیرد و پژوهش‌های کاربردی برای تولید فیلم‌ها صورت گیرد.
نمایشی دراماتیک و واقعی از رنجی که جانبازان اعصاب و روان می‌برند / مستندی که اشک همه را درآورد + فیلموی اضافه کرد: همان‌طور که می‌دانید مستندسازان می‌توانند طرح‌های خود را برای تولید به مرکز گسترش ارائه بدهند تا در صورت تصویب در شورا به مرحله تولید برسد. گاهی اوقات شورا در بررسی طرح، به این نتیجه می‌رسد که این فیلم ایده خوبی است، اما ساختار تولیدی خوبی ندارد. برهمین اساس، آن را به ما ارجاع می‌دهند تا «قرارداد پژوهش» ببندیم. در این فرآیند تلاش می‌کنیم تا طرح را توسعه داده و به جایی برسانیم که شورا برای تصویب آن قانع شود. البته اگر طرح در بررسی اولیه بتواند تصویب شورا را بگیرد، فرآیند پژوهش بدون ارجاع به واحد پژوهش و عقد قراردادجداگانه انجام می‌شود و تیم تولید تعاملی با ما نخواهند داشت.
او گفت: البته در یکسال اخیر قراردادی در این زمینه به ما ارجاع نشده است.
رحیمی درباره چاپ کتاب‌های تخصصی در زمینه مستند در مرکز گسترش گفت: در سنوات گذشته این‌گونه بوده که هر سال، حداقل یک کتاب تخصصی در زمینه مستند، انیمیشن یا سینمای تجربی به چاپ برسانیم. تلاش کردیم این روند را حفظ کنیم. این آثار، هم شامل ترجمه آثار خارجی بوده و هم تألیفات داخلی است. در مورد ترجمه این مشکل وجود دارد که آثار معمولاً با فاصله زمانی قابل توجهی نسبت به زمان نگارش به دست ما می‌رسند. البته در مواردی سعی شد تا این زمان را کم کنیم؛ مثلاً کتاب «صدا و موسیقی در فیلم مستند» در فاصله‌ای تقریباً 4-5 ساله نسبت به زمان تألیف به چاپ رسید.
او درباره کتاب‌های نگارش شده توسط مستندسازان و محققین داخلی نیز گفت: می‌توان گفت در طول فعالیت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، آثار شاخصی، هم در بخش ترجمه و هم در بخش تألیف منتشر شده که آثاری از محمدرضا اصلانی و احمد ضابطی جهرمی حائز رتبه در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و همین‌طور رویدادهای دیگر مربوطه شدند. البته تغییر رویکردی که در بخش قبل توضیح دادم و همچنین گرانی هزینه‌های کاغذ و چاپ موجب محدودیت‌هایی در این بخش شد، اما با پشتیبانی مدیرعامل مرکز و همراهی مسئولین در سازمان سینمایی، خوشبختانه تاکنون از تعطیلی این فعالیت جلوگیری کردیم.
خزاعی: جلب مخاطب در حوزه مستند و پویانمایی از اولویت‌های سال آینده استرحیمی درباره کتاب‌های جدید مرکز گسترش خبر داد و گفت: از آثار شاخص متأخر مرکز می‌توانم از کتاب "دوربین شخصی سینمای ذهنی و فیلم جستار" اثر لائورا راسکارلی ترجمه محمدرضا فرزاد در بخش ترجمه و مجموعه مقالات "واقعیت و خیال در سینمای مستند" و همین‌طور "پژوهش سینمایی، کشف سؤالی درباره جهان، پرسشی درباره شکل، برای فیلم مستند" اثر محمد تهامی‌نژاد در بخش تألیف نام ببرم. خوشبختانه مرکز در طول این سال‌ها از همکاری اساتید برجسته این رشته و آثار آنها بهره‌مند بوده که نام بردن از همه آنها در اینجا ممکن نیست.
وی ادامه داد: علاوه براین، دو فصلنامه تخصصی داریم؛ یکی مربوط به سینمای مستند به نام «سینما حقیقت» است و دیگری مربوط به انیمیشن به نام «سینما انیمیشن» که در نوع خود منحصربه‌فرد هستند. این فصلنامه‌ها در گذشته در 1000 نسخه به چاپ می‌رسید، اما اکنون به دلیل گرانی کاغذ و هزینه‌های چاپ، 100 نسخه از آن به صورت فیزیکی چاپ می‌شود و برای دیگر علاقه‌مندان آن را در فیدیبو عرضه می‌کنیم.
مدیر تحقیقات و پژوهش مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با اشاره به لزوم نگارش نقد و محتوای مکتوب برای آثار مستند افزود: تهیه "مرور مکتوب آثار" (ریویو) در جشنواره سینما حقیقت نیز از دیگر فعالیت‌های بخش پژوهش در حوزه تولیدات مکتوب است. همان‌طور که می‌دانید نقدنویسی آنچنان که در بخش داستانی رواج دارد در سینمای مستند انجام نمی‌شود؛ به همین دلیل هرساله در هنگام برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران، "سینما حقیقت" تلاش می‌کنیم در قالب مرور آثار بخش مسابقه ملی و بخش شهید آوینی این مهم روی سایت جشنواره و مرکز در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.
رحیمی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تمرکز مرکز گسترش بر تولید مستند در استان‌ها گفت: از سال گذشته با توجه به اینکه مرکز می‌خواست روی تولیدات مستند در استان‌ها متمرکز شود، مسئولیت حمایت از تولیدات استان‌ها با هماهنگی با معاونت مستند برعهده مدیریت تحقیقات و پژوهش گذاشته شد. باید اشاره کنم که از اواخر سال 1399 تا به امروز، 39 قرارداد در حوزه تولیدات مستند در استان‌ها بسته شده است که تعدادی از کارها تحویل شده و تعدادی دیگر در مرحله تولید است.
او درباره برخی از آثار موفق که در استان‌ها تولید شده توضیح داد: خوشبختانه سه مستند از همین تولیدات در جشنواره سینما حقیقت امسال حضور داشت که در مواردی کاندید دریافت جایزه نیز شدند؛ مستندهای «پسر کوهستان» از ایلام، «مه لقا» و «راه پر ستاره» از استان البرز از جمله این آثار بودند.
وی درباره شیوه حمایت از مستندسازان فعال در استان‌ها گفت: سازمان سینمایی تفاهم‌نامه‌ای با ادارات کل ارشاد استان‌ها امضا کرده و بودجه‌ای برای این موضوع تخصیص داده و مرکز گسترش سینمای مستند به عنوان مجری این موضوع انتخاب شده است. از نظر بودجه‌ای، تولیدات باید به صورت سهمی و تفاهمی ساخته شود. البته بخشی از بودجه توسط مرکز گسترش تأمین می‌شود و بخشی از هزینه تولید را اداره‌کل ارشاد استان مربوطه تقبل می‌کند. در مواردی سهم استان‌ها محقق نمی‌شد و هزینه تولید به صورت 100 درصد توسط مرکز تأمین شد. شیوه‌نامه حمایت از تولیدات استان‌ها در سایت مرکز گسترش قابل مشاهده است.
وی اضافه کرد: در این تولیدات، تأیید محتوایی برای ما بسیار مهم است که ادارات کل ارشاد استان‌ها به خوبی این کار را انجام می‌دهند، چرا که اشراف خوبی بر سوژه‌هایی دارند که در بطن استان‌ها تولید می‌شود.
او در پایان گفت: البته در این بین یک موضوع مهم وجود دارد و آن هم این است که توجه به تولیدات استانی، سبب افت تولیدات معمول مرکز نشود. برهمین اساس با نظر مدیرعامل مرکز تلاش کردیم که طرح‌ها با سختگیری ویژه‌ای انتخاب شده و با مشارکت دقیق معاونت مستند طی مراحل تولید نیز فعالیت‌ها پایش شود تا به خروجی خوبی از فیلم‌های مستند برسیم. پیش‌بینی ما این است که سال بعد این تولیدات بیشتر شود، اگرچه چالش‌هایی هم وجود دارد.
