تعطیلات در «بیابانک»
اگرچه سفر به روستاها و کویر به‌ویژه در فصول سرد در چند سال اخیر تا حد بسیار زیادی مورد توجه قرار گرفته و طرفداران بسیاری پیدا کرده است و از جهتی دیگر، توانسته عامل تحرکی در جوامع محلی برای مهاجرت معکوس به روستاها و راه‌اندازی کسب‌و‌کار گردشگری در جوامع محلی باشد؛ اما اگر زیرساخت‌های لازم، سیاستگذاری‌های اصولی و مدیریت کلان در روستاها صورت نگیرد، با توجه به تهدیدهایی که جوامع روستایی...
روستای بیابانک در شهرستان سرخه، استان سمنان، روستایی کویری با پتانسیل بسیار بالا برای جذب گردشگر است که در صورت نادیده گرفته شدن و ادامه تهدیدهای پیش‌رو، می‌تواند آینده گردشگری و در مجموع آینده زندگی در این روستا را در معرض خطری جدی قرار دهد. بیابانک از دو منظر حائز اهمیت است که باید به آن پرداخت. نخست از بعد فرصت‌هاست و دیگر تهدیدها و آسیب‌شناسی که در صورت بی‌توجهی به آن این روستای پرپتانسیل در گردشگری و توسعه راه به جایی نخواهد برد.
این روستای تاریخی را می‌توان از دو جهت توصیف کرد. در نگاه اول باید در وصف بیابانک چنین گفت: روستایی چندهزار‌ساله و تاریخی، با بناهای قدیمی متشکل از آب‌انبارها، یخچال ها و همچنین بادگیری قدیمی و دالانی زیرزمینی به قدمت چهارهزار سال تا شهر لاسجرد این روستا را منحصر کرده است. همچنین سبک کاهگلی و گنبدی‌شکل روستاها و جاده های سنگفرش‌شده، آن را تبدیل به یک روستای جذاب برای گردشگران کرده است. بیابانک به «روستای قنات ها» هم شهرت دارد، به گفته مردم محلی حدود 13 قنات در این روستا وجود دارد که زمانی کشاورزی روستا به واسطه این نعمت آبی رونق بالایی داشت. این روستا به واسطه ماهیت کویری خود، متشکل از صخره ها، دره های نمک، کویر و آسمانی پرستاره در شب هر بیننده ای را مسحور خود می‌کند.
بیابانک به واسطه نزدیکی به تهران که حسب بر قضا ایستگاه قطاری با نام بیابانک دارد، یک مقصد سفر کوتاه دو‌روزه و حتی چند‌روزه به دل کویر و تجربه زندگی در روستایی کویری در محیطی بکر را فراهم خواهد کرد؛ کافی است به سمت سمنان به راه افتاد، در فاصله 22کیلومتری سمنان به سمت سرخه حرکت کرد و پس از رسیدن به سرخه با طی کردن 6 کیلومتر به این روستای تاریخی رسید. البته در طول سفر می‌توان از مناطق بکر و منحصر‌به‌فرد دیگری همچون معدن و دریاچه نمک گرمسار نیز دیدن کرد. این معدن در 20کیلومتری گرمسار قرار دارد که با رفتن به یک مسیر فرعی و نیمه آسفالت و طی کردن مسیر چند کیلومتری به این معدن و دریاچه نمک بی نظیر می‌توان رسید.
معدنی که قندیل های سفید‌رنگ از دیواره های آن آویزان است و آبگیری سبز‌رنگ تقریبا تمام غار را دربرگرفته است. غاری با صخره هایی بلند که طعم نمک هنگام استشمام هوا کاملا حس می‌شود. همچنین دریاچه ای سبز‌رنگ نیز بالاتر از غار نمک واقع شده که کوه های صخره ای‌شکل دورتادور آن را احاطه کرده است. تماشای این حجم از زیبایی تنها با پرداخت 20هزار تومان ورودی امکان پذیر می‌شود، البته برای پیدا کردن مسیر بهتر است از راهنمای محلی کمک گرفت، چرا که در صورت رفتن به بیراهه سر از ناکجا آباد در خواهید آورد. پس از تماشای غار و دریاچه نمک دیگر زمان رفتن به بیابانک است.
بیابانک در نگاه اول روستایی با خانه های خشتی و گنبدی‌شکل است که بادگیر و یخچال آن زیبایی خاصی به آن بخشیده است. اما در کنار آن هستند جوانانی که به واسطه راه اندازی کسب و کار با خانواده به روستا بازگشتند و با ساخت اقامتگاه بوم‌گردی روی بناهای تاریخی ویرانه، زندگی را به روستا بازگرداندند و گردشگران بسیاری را به بیابانک کشاندند. بیابانک علاوه بر محیط روستایی و رود شوراب و قلعه‌های تاریخی و کوچه پس‌کوچه های تنگ و بسیار زیبای خود، جاذبه کویر را هم به خود اختصاص داده است و به واسطه قرار گرفتن دروازه شمالی کویر ریگ جنی، توانسته به یکی از جاذبه های کویرنوردی فصول سرد تبدیل شود.
کویری با رمل های خاکی‌رنگ که آسمان آبی‌رنگ بی نظیری را به تصویر می کشد که کلام قادر به توصیف آن حجم از زیبایی نیست. تماشای غروب کویر بیابانک هم به اندازه تماشای آسمان پرستاره شب زیباست که تمام این تصاویر را در یک نیم‌روز تا ابتدای شب می‌توان تجربه کرد. البته بدون راهنمای محلی رفتن به این کویر پررمز و راز با ریسک بالایی همراه است که می‌تواند با چالشی جدی همراه شود. با بازگشت به بیابانک و نشستن در کنار آتش و بر روی نیمکتی چوبی در اقامتگاه، می‌توان سر را رو به آسمان گرفت و ساعت‌ها به تماشای آسمانی بی نظیر نشست. آسمانی که گویی در چند قدمی شما قرار دارد و در سکوت کامل به تماشای زیبایی غیرقابل وصف نشست.
اما بیابانک در کنار این حجم از پتانسیل و جاذبه های گردشگری، با روی دیگری هم همراه است که می‌تواند گردشگری و آینده روستا را در معرض تهدیدی جدی قرار دهد. اگرچه بناهای خشتی و بادگیر و یخچال چشم نواز است اما بیشتر از آن خانه های مخروبه به چشم می‌خورند و اکنون بخش بزرگی از بناها تخریب شده و به جز چند خانه پابرجای‌مانده، باقی بناها و خانه ها فرو ریخته اند؛ و تنها افراد مسن در روستا باقی مانده اند که اکثر جوانان مهاجرت را به ماندن در روستایی که تا چند سال پیش به یک ویرانه تبدیل شده بود ترجیح داده اند. اما چند سالی است که بیابانک دوباره مورد توجه قرار گرفته که منجر به بازگشت برخی از مهاجران بومی به روستا شده است تا این‌بار به شکلی دیگر روستا و تاریخ آن را زنده نگاه دارند. به شیوه ای که حالا جهان آن را در اولویت اقتصادی روستاها و مهاجرت معکوس قرار داده است؛ «گردشگری».
یکی از مهم‌ترین تهدیدهایی که این روستا و جوامع محلی با آن مواجه هستند، خشک شدن تمام قنات هاست که گردشگری این روستا را در معرض خطری جدی قرار داده است. اگرچه گردشگری در حال تبدیل شدن به قطب اقتصادی روستاست اما پیش از آن کشاورزی مهم‌ترین و اصلی ترین عامل شکل گیری زندگی روستایی است. کشاورزی در چند سال اخیر با کاهش چشمگیری همراه بوده است که در صورت ادامه این وضعیت و خشک شدن تمامی منابع آبی روستا، نه‌تنها جوانان، بلکه تمامی اهالی روستا مهاجرت خواهند کرد. از دیگر تهدیدهایی که در مسیر گردشگری روستا قرار دارد، دسترسی سخت آن از طریق وسایل حمل‌ونقل عمومی است.
اگرچه ایستگاه قطار بیابانک قبل از ایستگاه سمنان قرار دارد، اما به دلیل استقبال بسیار کم از این ایستگاه عمدتا قطارها توقفی در این ایستگاه ندارند مگر مسافرانی که بخواهند در این ایستگاه پیاده شوند. اما مشکل اصلی استقبال پایین مسافران و حتی محلی‌ها از استفاده از قطار، دسترسی بسیار سخت برای رسیدن به روستاست. ایستگاه قطار در فاصله دو کیلومتری روستا قرار دارد و از آنجا وسیله نقلیه برای رسیدن به روستا وجود ندارد مگر اینکه افراد محلی گذری از آنجا عبور کنند و بخواهند مسافری را به روستا برسانند. از همین‌رو افراد ترجیح می‌دهند با خودروهای شخصی یا با تور به بیابانک سفر کنند.
از دیگر ایراداتی که بر این روستا وارد است اینکه با وجود اینکه دالان های زیرزمینی روستا در میراث ملی ثبت شده‌اند، تمام ورودی های آن بسته شده و امکان بازدید وجود ندارد و متولی گردشگری در جهت ترمیم و ساخت این جاذبه مهم گردشگری روستا اقدامی نکرده و زیرسازی های لازم را ایجاد نکرده است. این عدم‌توجه متولی گردشگری به میراث تاریخی روستا، می‌تواند انگیزه ادامه فعالیت جوامع محلی در حوزه گردشگری را کم کند یا از بین ببرد. زیرا مدام با تهدیدهایی چون فرو‌ریختن بناهای تاریخی، کمبود آب، پلمب شدن و نبود سرمایه‌گذاری لازم در جهت توسعه روستا مواجه اند.
--> اخبار مرتبط