تفسیر بجنوردی از تفاوت عقل و نقل در علم کلام

به گزارش ایسنا، محمد کاظم موسوی بجنوردی - رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی - شامگاه شنبه (13 اردیبهشت‌ماه) در سخنانی به صورت زنده در صفحه اینستاگرام مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی به تفاوت عقل و نقل پرداخت و با اشاره به خاطره‌ای از زمان حضورش در کتابخانه ملی اظهار کرد: زمانی که بنده در کتابخانه ملی حضور داشتم اعضایی از کنگره کتابخانه ملی آمریکا را برای بازدید از این مرکز دعوت کردیم. آنها در این بازدید سوالاتی را که در ذهنشان وجود داشت، مطرح کردند و یکی از سوالات آنها این بود که چرا برخی از مسلمانان دست به خشونت می‌زنند و برخی دیگر رفتار مسالمت‌آمیز دارند؟ در آن زمان گروه القاعده و گروه‌های تکفیری تروریستی به وجود آمده بودند و بحث روز بودند.

وی در ادامه عنوان کرد: بنده در پاسخ به آنها گفتم در تاریخ علم کلام، اصحاب عقل و نقل داریم. معتزله گروهی از متکلمان مسلمان اهل سنت هستند که معتقد به اصالت عقل در برابر نقل هستند. معتزله عقل نظری را بر آموزه‌های وحیانی حاکم می‌دانند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اصحاب نقل در سهم متون دینی استفاده از عقل را درست نمی‌دانند و در سهم متون دینی به ظواهر بسنده می‌کنند اما اصحاب عقل به ظواهر بسنده نمی‌کنند و یکی از ابزار دخالت در امور را عقل می‌دانند و با عقل است که به عمق مفاهیم و معانی دینی پی می‌برند ولی اصحاب نقل دخالت عقل را در مفهوم متون دینی جایز نمی‌دانند. به‌گونه‌ای می‌شود گفت، اصحاب نقل عقل را تعطیل کرده‌اند. شیعیان در سهم مسائل کلامی و اعتقادی عقل را به کار می‌گیریم.

بجنوردی گفت: ما با مدرنیته مشکلی نداریم و در مسائل عقلی می‌توان سیاست و اجتماع را به‌گونه‌ای دیگر هضم کرد. ابن تیتمه و عبدالوهاب از افراطی‌هایی هستند که در گروه‌های به ظاهر دینی شکل گرفته‌اند. آنها عقل را به طور کامل تعطیل کرده‌اند. در حالی که انسان از رنگ پیراهن تا حکومت و محل سکونت، ازدواج و معاشرت خودش می‌تواند انتخابگر باشد. ما که اصحاب عقل هستیم، متعهد به این موضوع هستیم و مباحث را با عقل پیش می‌بریم و در لابه‌لای اقشار مذهبی این اختلافات وجود ندارد؛ چراکه به حسن قبح عقل معتقد هستیم و پایه بدی و خوبی را بر عقل می‌دانیم.

او تاکید کرد: اما اصحاب نقل به این موضوع گرایش دارند که عقل قادر به شناخت حسن و قبح نیست و این شرع است که همه چیز را تعیین می‌کند. اما این را فراموش نکنید که تمام گروه‌های تکفیری دست‌پرورده غرب هستند و این را بنده به صراحت عرض کردم که نیروهای امنیتی غرب نقش بسیار موثری در به وجود آمدن این گروه‌های افراطی دارند، چراکه آنها با سلاح‌های مدرن می‌آیند و آموزش می‌بینند و به کشورهای خاورمیانه حمله می‌کنند و سرزمین‌ها را اشغال می‌کنند و شروع به آدم‌کشی می‌کنند. اینها نشان‌دهنده آن است که این گروه‌های تکفیری دست‌پرورده غرب و اسرائیل هستند.

رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در ادامه با اشاره به اهمیت ماه رمضان و بهره‌وری بیشتر مردم و بخصوص جوانان از این ماه گفت: از جوانان خواهش می‌کنم که این ماه را مغتنم بشمارند. این ماه، ماه عبادت و خودسازی است. آنچه که به صورت روزه انجام می‌دهیم و از خوردن و آشامیدن برای ساعاتی اجتناب می‌کنیم. این نوعی ریاضت برای تقرب به خدای متعال و کسب معنویت است و این یک عمل زیبنده مسلمان است.

وی گفت: این را باید بدانیم که فرق چندانی بین شیعیان و سنی‌ها نیست. این دنیای غرب است که درصدد اختلاف‌افکنی بین شیعیان و سنی‌ها هستند تا استعمار خود را در منطقه حفظ کرده و منافعشان تامین شود. آنها بین مسلمانان اختلاف ایجاد می‌کنند تا جنایت‌های خود را بپوشانند تا از منافع اسرائیل حمایت کنند در حالی که ما می‌توانیم با تمام کشورهای منطقه همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشیم به شرطی که حقوق طبیعی تمام کشورهای منطقه تامین شود.

انتهای پیام